مجله میدان آزادی: در صفحه دوم از مطالب مجله برای روز ملی ادبیات کودک و نوجوان، خانم «زینب ایمانطلب» -کارشناس ارشد ادبیات کودک و نوجوان- ده مجموعه داستانِ دنباله‌دار برای مخاطب نوجوان را از میان انبوهی از کتابهای این حوزه، برگزیده و به مخاطبان مجله -به خصوص دوستان نوجوانمان- معرفی کرده است. این فهرست را با توضیحی درباره‌ی هر کتاب در ادامه خواهید خواند:
بهترین مجموعه داستان های سریالی برای کودک و نوجوان
سلیقه‌‌ها در کتاب خواندن متفاوت است؛ بعضی‌ها دنبال مجموعهداستان کوتاه هستند، بعضی‌ها رمان‌های سریالی را می‌پسندند و بعضی رمان‌های تک‌جلدی را. تجربه نشان داده اگر قصه گیرا باشد آن‌ها هم گرفتار داستان‌های دنباله‌دار خواهند شد. گاهی شخصیت‌ها و فضای داستانی کتاب و حوادث و رویدادها چنان هیجان‌انگیز هستند و در شیارهای ریز مغز و لایه‌های رویین و زیرین قلب نفوذ می‌کنند که بدت نمی‌آید این کتاب جلدهای دیگری هم داشته باشد و ادامه پیدا کند. به‌عنوان یک کتاب‌فروش بارها دیده‌ام نوجوانانی با اشتیاق وارد کتاب‌فروشی شده‌اند و جلدهای دیگر یک کتاب را خواسته‌اند و وقتی گفته‌ام این همین یک جلد را دارد آه از نهادشان برآمده است. چند باری شاهد بوده‌ام نوجوانان خوش‌ذوقی خودشان دست به کار شده‌اند و داستان یک کتاب را ادامه داده‌اند و به قول خودشان جلد دوم یک مجموعه را نوشته‌اند!
شاید شما هم تعریف و تمجید از یک سریال را شنیده‌اید، یا دیده‌اید دوستان‌تان بیمار یک سریال هستند و منتظر قسمت جدید نشسته‌اند و شما کنجکاوانه یک قسمتش را دانلود کرده‌اید و با خود گفته‌اید «هر روز فقط یه قسمت رو می‌بینم و مثل رفقام پای لپ‌تاپ و گوشی اتراق نمی‌کنم که چند قسمت رو پشت سر هم ببینم.» و ناگهان به خود آمده‌اید و دیده‌اید تا یازده شب بیست و شش قسمت را تمام کرده‌اید!
رمان‌های دنباله‌دار مثل سریال‌های چندصد قسمتی هستند که می‌توانید بنشینید پای‌شان و هر بار با غافل‌گیری جدیدی مواجه شوید، جوری که نتوانید از جای‌تان تکان بخورید. با این تفاوت که تصور و تخیل هنگام خواندن داستان و کتاب آزاد است اما در فیلم و سریال این خیال‌پردازی را به‌جای شما کسان دیگری به عهده گرفته‌اند.
در این نوشتار می‌خواهم از بین انبوه مجموعه‌داستان‌هایی که برای نوجوانان در بازار کتاب موجود است، ده مورد را معرفی کنم. انتخاب‌شان کار سختی بود؛ خیلی سخت. مجموعه‌های زیادی برای معرفی بود اما سعی کردم تنوع در گونه‌ی ادبی و ناشر و فضا و شخصیت‌های داستان را لحاظ کنم.
پَتَش خوآرگر؛ یک معجون خوشمزه و غنی ایرانی، اسطوره‌ای و فانتزی
با مجموعه‌ی «پتش خوآرگر» از نشر افق شروع می‌کنم. ابتدا گفته می‌شد این مجموعه سه جلدی خواهد بود و حالا پنج جلد دارد و هواخواهان بسیار که هر پنج جلد را دیده‌اند، خوانده‌اند و پسندیده‌اند. نام پنج جلد این مجموعه «حماسه‌ی سرآغاز»، «مردی از تبار اژدها»، «بر بنیادهای هستی»، «از ژرفای تاریکی» و «حماسه‌ی اندرون» است. «پتش خوآرگر» یک جور ناسزا نیست! منطقه‌ای است نزدیک سوادکوه امروزی و طبرستان زمان ایران باستان. البته در این داستان پتش خوآرگر موجودی افسانه‌ای است که به آراستی، پسر جوان داستان کمک می‌کند تا جهان را از شر اهریمن نجات بدهد. آرمان آرین، نویسنده‌ی اثر که کارشناسی ارشد فیلم‌نامه‌نویسی دارد برای نگارش این داستان از «اوستا» کتاب مقدس زرتشتیان و «بندهشن» کتابی به زبان پهلوی متعلق به زمانه‌ی ساسانیان و درباره‌ی زندگی سلسله‌ی کیانیان، کمک گرفته است. آرین محتوای این دو کتاب تاریخی ایرانی را با داستان‌های ایرانی درآمیخته و رمانی جذاب خلق کرده است.
اسطوره و فانتزی در این کتاب به هم گره خورده و داستانی تاریخی و فلسفی آفریده‌اند. داستان آدم‌هایی که با کمک فره ایزدی دنبال راه‌حلی هستند تا سرزمین‌شان را نجات بدهند و علیه اهریمن بشورند. داستان، داستان تقابل خیر و شر است اما آدم‌های آن خاکستری هستند.
اگر می‌خواستم گروه سنی برای این کتاب تعیین کنم می‌گفتم بالای چهارده سال اما بارها نوجوانان یازده دوازده ساله‌ای را دیده‌ام که با ذوق از این کتاب حرف زده‌اند و مسحور فضای داستانی آن شده‌اند.
این مجموعه را به چه جور نوجوانانی توصیه می‌کنم؟ به همه، با هر سلیقه و حال و هوا و علاقه‌ای.
دروازه‌ی مردگان؛ روایت وحشت از دل چاه تاریخ
می‌رویم سراغ ژانری که بین نوجوانان علاقه‌مند و خواهان کم ندارد: ژانر وحشت. این کتاب هم تاریخی است، هم دلهره‌آور. حمیدرضا شاه‌آبادی در داستان‌های دیگری هم نشان داده که می‌تواند هم راوی تاریخ باشد، هم احساس ترس مخاطب را نشانه بگیرد؛ مثل کتاب «لالایی برای دختر مرده» که داستان دختران قوچانی را با روایتی امروزی گره زده است. در مجموعه‌ی سه جلدی «دروازه‌ی مردگان» به‌طور اتفاقی دفتر خاطرات رضاقلی که در دوره‌ی قاجار در خانه‌ای مخوف و در کارگاه قالی‌بافی زندگی می‌کرده به زندگی پسری در دهه‌ی نود پیوند می‌خورد که خاطرات او را می‌خواند. خاطرات هولناکی از حوضی ترسناک که دروازه‌ی ورود به دنیای مردگان است.
«دروازه‌ی مردگان» ترسناک است و ترسش در دنیای فانتزی و خیال نیست، بلکه ترسی از جنس واقعیت را در این داستان تجربه می‌کنیم. در کنار ترس، شاه‌آبادی که ازقضا در رشته‌ی تاریخ تحصیل کرده است ما را به دوره‌ی قاجار می‌برد و با برخی المان‌های زندگی در دوره‌ی قاجار آشنا می‌شویم. سه جلد این مجموعه «قبرستان عمودی»، «شب خندق» و «چاه تاریکی» نام دارند و انتشارات افق آن‌ها را برای نوجوان بالای دوازده سالی که به داستان‌های دلهره‌آور علاقه دارد، چاپ کرده است.
چهار ستاره؛ آینده‌ی من همین حالاست
مدام از بچه‌ها می‌پرسیم در آینده می‌خواهی چه‌کاره شوی؟ آینده‌اش را در ذهن‌مان تصور می‌کنیم. اجازه نمی‌دهیم اکنون را زندگی کند و ببیند چه توانایی‌ای دارد. شاید همین حالا در ده سالگی، در دوازده سالگی، در چهارده سالگی کارهایی را بکند و مشغولیت‌هایی را تجربه کند که آینده‌اش را شکل بدهد. اصلاً آینده به کنار، چرا کودکان ما نباید دنبال علایق و خواسته‌های خودشان بروند؟! چه کسی می‌گوید علایق بزرگسال اصالت دارد اما علایق کودک و نوجوان نه؟
مجموعه داستان «چهار ستاره» داستان گلادیس است؛ دختری که می‌خواهد همین حالا کاری را که دوست دارد انجام بدهد. او می‌خواهد منتقد غذا بشود. او به غذا پختن و امتحان کردن دستورالعمل‌های مختلف علاقه دارد. رسپی‌های مختلف را امتحان می‌کند تا بتواند طعم واقعی غذاهای مختلف را بچشد و بشناسد و یک منتقد واقعی و حرفه‌ای و صادق باشد. اما خب او مثل همه مشکلاتی هم دارد. والدینش درس خواندن را مهم‌تر می‌دانند و او را به مدرسه‌ی شبانه‌روزی می‌فرستند تا فکرش دیگر دور و بر غذا نچرخد. کسی خبر ندارد گلادیس یکی از نویسندگان نقد غذا در مجله‌ی نیویورک تایمز است و مجله هم خبر ندارد این یادداشت‌های خواندنی را یک دختر یازده ساله می‌نویسد.
گلادیس در دنیای غذا حرکت می‌کند و با چالش‌ها و موقعیت‌های طنز متفاوتی روبه‌رو می‌شود؛ از اینکه مجبور است برای ورود به رستوران‌های مجلل خود را به یک بزرگسال تبدیل کند، تا برخورد با دوستی‌ها و رقابت‌های غیرمنتظره. او از همه‌ی این‌ها درس‌های ارزشمندی درباره‌ی عزم، دوستی و پیروی از اشتیاق می‌آموزد.
«چهار ستاره» به قلم خانم ترا درمن و ترجمه‌ی الهام فیاضی مملو از توصیفات بزاق ترشح‌کن از غذا است.
سه جلد این کتاب با نام‌های «منتقد کوچک»، «ستاره‌های تابستان» و «ستاره‌های شیرین» توسط انتشارات پرتقال و برای نوجوانان بالای یازده سال چاپ شده‌اند.
بخشنده؛ سرمایه‌ای به نام خاطره و احساس
ژانر پادآرمانشهری چند سالی است که وارد ادبیات نوجوان شده است. لوئیس لوری جزو اولین کسانی است که در این ژانر برای نوجوان‌ها نوشته. او چهارگانه‌ای دارد که در عین حال که از هم مجزا هستند اما در جلد پایانی با هم ارتباط پیدا می‌کنند. نام جلدهای مختلف این چهارگانه عبارت است از: «بخشنده»، «جست‌وجوی آبیها»، «پیامرسان» و «پسر».
فکر کن یک روز برسد که درد و رنج و بیماری و بی‌عدالتی وجود نداشته باشد. زیبا نیست؟ یوناس در چنین سرزمینی زندگی می‌کند. همه چیز روی نظم و قاعده و برنامه پیش می‌رود. هیچ رنجی وجود ندارد و البته در این سرزمین هیچ رنگ و احساسی هم نیست. کسی نمی‌تواند شغل و خانواده‌اش را انتخاب کند. همه چیز را قدرت مرکزی انتخاب می‌کند. بچه‌ها به سن دوازده سالگی که می‌رسند برای‌شان شغلی انتخاب می‌شود که باید برای آن آماده شوند. یوناس متوجه می‌شود شغلش «دریافت‌کننده» است. او مسئول دریافت خاطرات نسل‌های گذشته است تا بتواند در اداره‌ی سرزمین‌شان به قدرت حاکمه کمک کند. یوناس طی این دریافت‌ها متوجه می‌شود این جامعه چیز مهمی کم دارد.
در جلد «جست‌وجوی آبیها» شخصیت اصلی دختری نوجوان به نام کایرا است که جانوران وحشی پدرش را می‌کشند و مادرش که دوزنده‌ای قهار است او را به‌تنهایی بزرگ می‌کند. پس از مرگ مادر، کایرا مسئولیت مهمی از طرف مسئولان دهکده پیدا می‌کند.
جلد «پیامرسان» درباره‌ی پسربچه‌ای به نام متی است که در جلد «در جست‌وجوی آبیها» با او آشنا شده‌ایم. یوناس و کایرا هم در این جلد هستند. آن‌ها در دهکده‌ای زندگی می‌کنند که مطرودین و فراری‌ها از دهکده‌ها و جوامع دیگر به آن وارد می‌شوند. جلد چهارم این مجموعه «پسر» نام دارد. شخصیت اصلی آن کلر است که داستانش هم‌زمان با داستان یوناس که به‌عنوان دریافت‌کننده انتخاب شده بود در همان جامعه می‌گذرد و شغلی که برای او با رسیدن به دوازده سالگی انتخاب شده، کار در پروشگاه است.
داستان‌های این مجموعه در جوامع فرضی می‌گذرند. در سرزمین‌هایی که سعی می‌کنند از طریق قانون و قدرت مردم جامعه را تحت کنترل در بیاورند. حاکمان این سرزمین‌ها به‌عنوان قیم مردم فکر می‌کنند آنچه آن‌ها دریافته‌اند برای مصلحت و سلامت جامعه بهتر است، اما نوجوان‌ها به‌عنوان نسل جدید ممکن است جور دیگری فکر کنند که البته هیچ جایگاهی برای جور دیگری فکر کردن وجود ندارد. آن‌ها باید راهی بیابند.
این مجموعه را انتشارات چشمه، با ترجمه‌ی خانم کیوان عبیدی آشتیانی منتشر کرده است و برای نوجوانان بالای چهارده سال خواندنی خواهد بود.
اسکارلت و آیوی؛ دوقلوهای معمولی و داستان‌های غیرمعمولی
این مجموعهداستان ماجراهای خواهران دوقلو با نام‌های اسکارلت و آیوی را دنبال می‌کند. دو خواهر با شخصیت‌هایی درست مقابل یکدیگر. اسکارلت پرجنب‌وجوش و شجاع و پرانرژی و آیوی خجالتی و آرام است. این دو پس از ناپدید شدن مادربزرگ‌شان به‌طور مرموزی به مدرسه‌ی روکوود فرستاده می‌شوند. مدیر ظالم و تهمت دزدی به یکی از دوقلوها محرک شروع قصه است. در این مدرسه دوقلوها رازهای تاریک را کشف می‌کنند؛ رازهایی را که به گذشته‌ی خانواده‌ی آن‌ها مرتبط است. نویسنده در این مجموعه عناصری از رمز و راز، ماجراجویی و دوستی را با هم ترکیب می‌کند و آن را برای مخاطبانی که از داستان‌های هیجان‌انگیز و پرتعلیق لذت می‌برند، جذاب می‌سازد.
مجموعه «اسکارلت و آیوی» نوشته‌ی سوفی کلورلی و ترجمه‌ی شهره نورصالحی شش جلد دارد که به‌ترتیب شامل این عناوین می‌شود: «دوقلوی گمشده»، «اتاق پنهان»، «رقص تاریکی»، «نوری زیر دریاچه»، «طلسم در نور شمع»، «آخرین راز روکوود».
انتشارات پیدایش این مجموعه را منتشر کرده و گروه سنی مخاطب آن بالای یازده سال است.
آکادمی شاهزاده خانمها؛ قابوس‌نامه‌ی آن‌ها یا چطوری شاهزاده شویم؟
اگر فکر می‌کنید با یک اثر کلیشه‌ای مواجه هستید که مانند افسانه‌های قدیمی پر است از کلیشه‌های جنسیتی و شاهزاده خانم‌های لوس با دامن‌های صورتی و تورتوری و پفی در اشتباه نیستید! اما همه‌ی داستان هم این نیست. این داستان کلیشه‌ی پرنسس و قصر را به چالش کشیده است.
این داستان را که شنون هیل نوشته، روایتگر داستان دختری به نام مِیری است که در یک روستای کوهستانی زندگی می‌کند. همه‌ی اهالی روستا کارشان استخراج سنگ لاینر است؛ سنگی ارزشمند که برای ساخت‌وساز و تجارت استفاده می‌شود. میری دختر ضعیفی است و نمی‌تواند در معدن با بقیه‌ی اهالی کار کند، هرچند که این کار را خیلی دوست دارد. یک روز خبر می‌رسد کاهنان پیش‌بینی کرده‌اند که همسر آینده‌ی شاهزاده از این روستا خواهد بود. خب نمی‌شود دخترهای روستایی را که همه‌ی اهالی آن بی‌سوادند، همین‌طور بدون آموزشِ خانومی کردن به قصر فرستاد. پس در دل کوه یک آکادمی بنا می‌کنند تا دخترهای روستا آموزش ببینند. مجبورم همین جا توقف کنم و خواندن باقی داستان را به خودتان بسپارم.
این داستان را که نسرین وکیلی و پارسا میهن‌پور ترجمه کرده‌اند، انتشارات افق منتشر کرده. اسم سه جلد این مجموعه این‌هاست: «دختران کوهستان»، «قصر سنگی» و «خواهران فراموش‌شده».
داستان برای همه خواندنی است اما شاید برای دختران بالای دوازده سال که طرفدار داستان‌های شاهزاده‌ای هستند لذت دوچندان داشته باشد.
نارنیا؛ کمد جادویی و سرزمین رویایی
حتماً اسم نارنیا را شنیده‌اید. فیلم سینمایی‌اش به مناسبت‌های مختلف از تلویزیون پخش شده است. داستان بچه‌هایی که از دریچه‌ی کمد اتاق به سرزمینی فانتزی قدم می‌گذارند و اتفاقات هیجان‌انگیزی برای‌شان پیش می‌آید. اگر فکر می‌کنید چون فیلمش را دیده‌اید پس نیاز نیست داستانش را بخوانید سخت در اشتباهید.
«نارنیا» نوشته‌ی سی اس لوئیس یک مجموعه‌ی جاودانه و مسحورکننده است که برای چندین دهه خوانندگان را در تمام سنین مجذوب خود کرده است. هر جلد این مجموعه، خوانندگان را به سفری جادویی در سرزمین نارنیا می‌برد که پر از ماجراجویی، تخیل و درس‌های مهم زندگی است. «نارنیا» دنیایی خارق‌العاده خلق می‌کند که با حیوانات سخنگو، موجودات افسانه‌ای و نبردهای حماسی بین خیر و شر کامل می‌شود. مجموعه‌ی «نارنیا» دست‌مایه‌ی بسیاری از نویسندگان برای خلق داستان‌های فانتزی قرار گرفته است. یکی از این افراد که معرف حضورتان است خانم جی کی رولینگ، خالق «هری پاتر» است.
مجموعه‌ی «نارنیا» هفت جلد دارد. هم انتشارات قدیانی با ترجمه‌ی پیمان اسماعیلیان آن را منتشر کرده است، هم انتشارات کیمیا (واحد کودک و نوجوان نشر هرمس) با ترجمه‌ی امید اقتداری. اما متاسفانه ترجمه‌ی نشر هرمس کمتر در دسترس است.
این کتاب برای گروه سنی بالای یازده سال خواندنی است.
داستان تابستان؛ تابستان داغ و تجربه‌های پرحرارت نوجوانی
حیف است در این تابستان داغ یک کتاب تابستانی معرفی نکنیم. مجموعه‌ی «داستان تابستان» در تابستان می‌گذرد و سه جلد دارد. در هر جلد با یک دختر مواجه می‌شویم که در دوره‌ی پرشور و شر نوجوانی به سر می‌برد و با مسائلی روبه‌رو می‌شود که باید آن‌ها را پشت سر بگذارد. جلد اول سرگذشت «ریمی» است. دختری که می‌خواهد در جشنواره‌ی دختر کوچولوی شایسته شرکت کند تا پدرش او را در تلویزیون ببیند و او را پیدا کند. ریمی در کلاس‌های آمادگی این جشنواره با دو دختر به نام‌های لوئیزیانا و بورلی آشنا می‌شود و مسیر زندگی‌اش تغییر می‌کند.
جلد بعدی درباره‌ی لوئیزیانا است. دختری که زندگی سختی دارد. او پدر و مادرش را از دست داده و با مادربزرگش زندگی می‌کند. مادربزرگ یک شب او را بیدار می‌کند و می‌گوید باید از خانه بروند. لوئیزیانا سفری را با مادربزرگش آغاز می‌کند و وقتی مادربزرگ او را رها می‌کند متوجه می‌شود او مادربزرگ واقعی‌اش نیست. حالا باید دنبال هویتش بگردد: «من کی هستم؟»
و جلد سوم درباره‌ی بورلی است؛ دختری سرکش با ظاهری سرد که سعی دارد قلب بزرگ و مهربانش را پشت چهره‌ی خشنش پنهان کند. او می‌خواهد مستقل باشد و تنها زندگی می‌کند.
سبک نوشتن دی کامیلو در این سه‌گانه ساده و در عین حال خاطره‌انگیز است. او در این مجموعه سعی دارد ارزش خانواده، دوستی، ارزشمندی خود، ارزشمندی زندگی و قدرت درون را به مخاطب نشان بدهد.
این مجموعه که انتشارات ایران‌بان آن را با ترجمه‌ی شیدا رنجبر با نام‌های «ریمی»، «لوئيزیانا» و «بورلی» منتشر کرده برای دختران بالای دوازده سال خواندنی است.
داس مرگ؛ هوش مصنوعی و جهان بی‌عیب و نقص
نیل شوسترمن سه‌گانه‌ای علمی‌تخیلی به نام‌های «داس مرگ»، «ابر تندر» و «پژواک» خلق کرده است. داستان این مجموعه در جامعه‌ای می‌گذرد که در آن فقر، گرسنگی، بیماری، جنگ، بدبختی و حتی مرگ کنترل شده است. داس‌ها افرادی هستند که مأموریت دارند جان عده‌ای را بگیرند تا بشود حمعیت را کنترل کرد. دو نوجوان که قرار است کارآموز داس شدن باشند تمایلی به انجام این کار ندارند. اما اگر جان بقیه را نگیرند خودشان جان‌شان را از دست خواهند داد. شوسترمن جهان آرمانی‌ای خلق می‌کند. جهانی که در آن نقصی وجود ندارد و در این جهان هوش مصنوعی تعادل زمین را کنترل می‌کند.
انتشارات پرتقال این مجموعه را با ترجمه‌ی آرزو مقدس منتشر کرده است و برای نوجوانان بالای پانزده سال خواندنی خواهد بود؛ کسانی که دل‌شان می‌خواهد در قالب یک داستان پرکشش به آینده‌ی دور سفر کنند و ببینند روابط انسانی و ارزش‌ها و ضدارزش‌ها چطور می‌توانند ثابت بمانند یا تغییر کنند.
پیامبر؛ من گلی دارم که عالم را گلستان می‌کند
بین کتابهای سریالی باید ده تا انتخاب می‌کردم و مردد بودم آخرین کتاب چه باشد. دلم می‌خواست معرفی کتاب‌ها را با مجموعه‌ای که دوستش دارم و برایم ارزشمند است به پایان ببرم. توی قفسه‌ی کتابخانه چشم می‌چرخاندم که رسیدم به مجموعه‌ای که قلبم را تکان داده بود. وقتی چشمم به مجموعه‌ی «پیامبر» خورد تصمیمم را گرفتم.
نقی سلیمانی در این مجموعه راوی زندگی بهترین خلق خداست. شخصیت اصلی این رمان هیچ بدل و جایگزین دیگری نداشته، ندارد و نخواهد داشت. نقی سلیمانی سعی کرده زندگی پیامبر اعظم صلوات الله را بر اساس روایات و منابع تاریخی معتبر در قالب داستانی بلند برای مخاطب نوجوان روایت کند. او در کنار روایت تاریخ، قصه‌گویی هم می‌کند و سعی دارد از ادبیات و زبان غنی ادبی و ساختار داستانی برای نقل تاریخ استفاده کند. هر جلد از کتاب مقطعی از زندگی مبارک محمد مصطفی صلوات الله را روایت می‌کند. داستانی که از هر دهان می‌شنویم نامکرر است. این مجموعه را انتشارات به‌نشر منتشر کرده و برای گروه سنی بالای دوازده سال مناسب است.
در آخر امیدوارم کتاب‌ها را با توجه به علایق‌تان انتخاب کنید و به یک ژانر خاص، به یک ناشر خاص یا نویسنده‌ی خاص اکتفا نکنید و در سبد خواندنی‌های‌تان گوناگونی را لحاظ کنید.
شاد باشید.