ایرج میرزا، از نوادگان فتحعلی‌شاه قاجار، سال ۱۲۹۱ ه.ق در تبریز متولد شد. او در همین شهر تحصیل کرد و عربی و فرانسه یاد گرفت. در شانزده‌سالگی ازدواج کرد، ولی خیلی زود همسر و پدرش را از دست داد. مدتی در دربار به کار منشی‌گری و سرودن قصیده مشغول بود، بعد به اروپا سفر کرد. از مشاغل او باید به مترجمی، کار در وزارت معارف، ریاست دفتر ایالتی، تأسیس ادارۀ عتیقه‌جات و... اشاره کرد. در اواخر عمر اما در تنگدستی بود و علی رغم میلش شغل دیگری به او پیشنهاد نشد. او سال ۱۳۴۴ ه.ق بر اثر سکتۀ قلبی درگذشت. مقبره‌اش در گورستان ظهیرالدولۀ تهران است. شعر ایرج از نظر بافت در ادامۀ شعر قدماست، اما منتقدان سهل و ممتنع بودن زبان شعرش را با سعدی مقایسه می‌کنند. او خودش را ایرج شیرین‌سخن خوانده و علت سادگی و آسان‌فهمی شعرش نزدیک شدن زبان او به زبان کوچه و توجه به فرهنگ عامه است. ایرج در شعر به مسائل اجتماعی و سیاسی زمانش مثل آموزش زنان، حجاب، وطن‌دوستی و... توجه نشان داده؛ مسائلی که از عمده درون‌مایه‌های شعر دورۀ مشروطه‌اند. او اشعاری هم در ذکر واقعۀ کربلا و در رثای حضرت علی اکبر دارد. با وجود شمار زیادی شعر موفق در کارنامۀ ایرج‌میرزا، مثلاً مثنوی‌های عاشقانه‌اش، او بیشتر به هزل‌های رکیکش معروف است، از جمله عارف‌نامه‌ که خطاب به عارف قزوینی سروده است. از مثنوی‌های او باید به «زهره و منوچهر»، «کلاغ و روباه» و «هدیۀ عاشق» اشاره کرد.