شمس‌الدین محمد، معروف به‌ حافظ و لسان الغیب را می‌شود محبوب‌ترین و مشهورترین غزل‌سرای ایران بدانیم. شاعری که تفأل به دیوانش در کشور ما تبدیل به سنتی دیرینه شده. حافظ زادۀ شیراز است و سال تولدش ۷۲۶ ه.ق ذکر شده. دلیل شهرتش به این نام این است که کل قرآن را از حفظ بوده، ضمن اینکه خط خوشی هم داشته. مادرش اهل کازرون بوده و پدرش را در کودکی از دست داده. می‌گویند او بعد از فوت پدرش در حالی که هنوز کودک بوده مجبور به کار خمیرگیری می‌شود. ولی هرگز از کسب علم غافل نمی‌شود. بیش از این از زندگی او اطلاعی در دست نیست. بعضی‌ها به استناد شعرهایش اطلاعاتی را دربارۀ زندگی او داده‌اند که در درست بودنشان تردید هست، مثلاً اینکه نام همسرش شاخ نبات بوده. اما می‌دانیم دورۀ زندگی حافظ مصادف بوده با سلطنت شیج ابواسحاق اینجو، امیرمبارزالدین الدین، شاه منصور و شاه شجاع. حافظ به غیر از امیرمبارزالدین که حاکم ظالمی بوده و او را در شعرش «محتسب» خوانده است، باقی حاکمان فارس را در ضمن غزل مدح کرده است. علاقۀ او به زادگاهش شیراز بسیار است، به حدی که دوری از آن را برای سفرهای کوتاه هم تاب ندارد و مدتی هم که به یزد سفر می‌کند به آنجا می‌گوید زندان سکندر! حافظ در سبک غزل‌هایش به کمال‌الدین اسماعیل، سعدی، رودکی، مولانا و... توجه داشته اما تأثیرپذیری‌اش ازسلمان ساوجی و خواجوی کرمانی بیشتر است. او غزل عرفانی را که ابداع سنایی بود به اوج رساند. البته غزل‌هایش دارای درونمایه‌های عاشقانه و اجتماعی‌ هم هستند و گاهی این هر سه وجه را در یک غزل می‌شود دید. در دیدگاهش نسبت به ناپایداری عمر و غنیمت شمردن دم، اندیشه‌ای شبیه به خیام دارد. در کلام حافظ بار طنز و طعنه به حاکمان و ریاکاران زمانه به چشم می‌خورد. به‌علاوه به رفتار برخی صوفیان و عارفان زمان خود هم اعتراض می‌کند. علت تفأل زدن به دیوان حافظ وسعت مضامین و ابهام هنرمندانۀ شعر اوست. وفات خواجه ۷۲۹ در شیراز اتفاق افتاده است.