عبیدالله زاکانی شاعر و نویسندۀ سرشناس قرن هشتم، حدود سال ۷۰۰ هجری در قزوین متولد شد. او هم‌عصر حافظ شیرازی بود. آثار عبید بیشتر جنبۀ انتقادی و طنز دارد و به طنز و تعریض‌های سیاسی و اجتماعی‌اش معروف است. مثلاً کتاب اخلاق الاشرافش را به قصد طعنه بر اوصاف الاشراف خواجه نصیر طوسی نوشته،کتاب صد پندش هم شامل صد پند آموزنده و طنزآلود است و ریشنامه‌اش رساله‌ای‌ست در انتقاد به مفاسد اخلاقی. از دیگر آثار معروف عبید قصیدۀ موش و گربه است، قصیده ای طنزآمیز و تمثیلی که در اعتراض به حاکمان ریاکار زمانه‌اش سروده. مثنوی عشاق‌نامه از آثار دیگر اوست که درونمایۀ عاشقانه دارد. او در مثنوی‌هایش پیرو شیوۀ نظامی‌ست. دیوان اشعار عبید شامل قصیده، غزل قطعه، ترکیب‌بند، رباعی و... می‌شود. عبید با ادبیات عرب هم آشنایی داشته و کتاب نوادرالامثالش به عربی و با موضوع امثال وحکم است. او علاوه بر انتقاد از حاکمان و اشراف زمانه، صوفیان ریاکار را هم به تمسخر می‌گیرد. نثرهای عبید ساده و قابل درک اند و برخی معتقدند او توانمندترین شاعر هزل‌سراست. عبید در طول زندگی به بعضی حاکمان عادل مثل ابواسحاق اینجو و شاه شجاع روی خوش نشان داد و آنها را ستود اما به حاکمان ظالم زمانه‌اش از جمله امیرمبارزالدین هرگز تعلق خاطری نداشت. او در پایان عمرش همراه شاه شجاع از کرمان به شیراز برگشت و سال ۷۷۱ یا ۷۷۲ در همین شهر درگذشت.