مجله میدان آزادی: فهرست تازه‌ی پرونده «اردیبهشت کاغذی» از میان بهترین رمان‌های ادبیات جهان انتخاب شده است، انتخابی که به غایت دشوار به نظر می‌رسد. این کار دشوار را خانم بهناز باقری انجام داده‌اند و امروز ستون فهرست کتاب‌های پیشنهادی برای خرید از نمایشگاه کتاب را با این فهرست به‌روز می‌کنیم:
تاکید بر هنر، زیبایی‌شناسی، اندیشه‌پروری و ارزش‌های اخلاقی تنها چند دلیل بر این هستند که مخاطبان کتاب باید شاهکارهای رمان کلاسیک جهان را بخوانند. آثاری که حالا و با گذشت دهه‌ها از مرگ نویسندگانشان نشان داده‌اند تاریخ مصرف ندارند و شاید بشود از آن‌ها اینگونه یاد کرد: رمان‌هایی برای همه فصول.
واضح است که انتخاب 10 رمان از میان شاهکارهای بی‌شماری که تاریخ ادبیات به خود دیده است کار بی‌نهایت سخت و دشواری است. علاوه بر این، نویسندگانی که در این فهرست از آن‌ها نام برده شده است هرکدام شاهکارهای دیگری نیز در کارنامه ادبی خود دارند که بر سختی گزینش می‌افزاید، با این حال برای آنکه تنوع و گستردگی پیشنهادهایمان را بیشتر کنیم به یک اثر از هر نویسنده اکتفا کرده‌ایم. در ادامه این ده انتخاب را می‌خوانید.
1. کوری | ژوزه ساراماگو
ساراماگو در کتاب «کوری»، عدالت اجتماعی را به‌همراه تزکیه‌ی روح و جسم، تنها راه ضمانت بیدار ماندن هر جامعه‌ای می‌داند. «کوری» در سال 1995 منتشر شد و ساراماگو به‌خاطر آن جایزه‌ی نوبل سال 1998 را از آن خود کرد.
نویسنده درباره‌‌ی این رمان می‌گوید: «این کوری واقعی نیست، تمثیلی است. کور شدن عقل و فهم انسان است. ما انسان‌ها عقل داریم و عاقلانه رفتار نمی‌کنیم... .» موضوع کتاب کوری، کور شدن اجتماعی و سیاسی یک جامعه است.
داستان این کتاب در مورد بیماری مرموزی با علائمی عجیب‌وغریب است که در سطح شهر پخش می‌شود، بینایی افراد را از بین می‌برد و بعد از کور شدن هاله‌ای سفیدرنگ مقابل چشم افراد را می‌گیرد.
این رمان با ترجمه‌های متعددی در بازار موجود است؛ ترجمه‌های مینو مشیری در نشر علم، مهدی غبرایی در نشر مرکز و اسدالله امرایی در نشر مروارید از ترجمه‌های خوب «کوری»اند.
2. خشم و هیاهو | ویلیام فاکنر
این کتاب، چهار روز از زندگی یک خانواده‌ی آمریکایی را از زبان چهار شخصیت آن خانواده و در چهار فصل روایت می‌کند. در واقع این حکایت، حکایت زوال زندگی آن‌هاست.
مضمون اصلی رمان بی‌معنایی زندگی است؛ چنانچه شکسپیر در نمایشنامه‌ی مکبث می‌گوید: «زندگی، قصه‌ای است که توسط ابلهی روایت می‌شود، سرشار از خشم و هیاهو ولی پوچ.»
ویلیام فاکنر که برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات سال 1949 است، به‌عنوان یکی از پیشگامان ادبیات مدرن شهرت دارد. رمان «خشم و هیاهو»ی او، در میان صد رمان برتر انگلیسی‌زبان قرن بیستم، در رتبه‌ی ششم قرار گرفته و انتشارات نیلوفر آن را با ترجمهی صالح حسینی منتشر کرده است.
3. بارون درخت‌نشین | ایتالو کالوینو
می‌توانی یاغی شوی و علیه هر آن چیزی که آزارت می‌دهد، شورش کنی. می‌توانی تمام عمرت را بالای درخت‌ها زندگی کنی. می‌توانی راه زندگی‌ا‌ت را متفاوت انتخاب کنی، اما حتی روی درخت هم که باشی، نیاز داری کتاب بخوانی، با مردم در ارتباط باشی و از همه مهم‌تر هرجا که باشی نیازمند عشقی. که عشق، زمین و هوا و دریا و خشکی نمی‌شناسد!
ایتالو کالوینو در این کتاب سرگذشت پسری را برای ما تعریف می‌کند که برای خودش روی درخت‌ها یک «پادشاهی درختی» بنا کرده است. این نویسنده‌ی ایتالیایی سعی دارد که در روند داستان ما را با پرسش‌های فلسفی بشر روبه‌رو کند. این کتاب، یکی از شاهکارهای ادبیات جهان است که می‌توانیم خواندن آن را به خودمان هدیه دهیم!
«بارون درخت‌نشین» را مؤسسه‌ی انتشارات نگاه با ترجمهی مهدی سحابی منتشر کرده است.
4. پیرمرد و دریا | ارنست همینگوی
ارنست میلر همینگوی، نویسنده‌ی آمریکایی است که موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل ادبیات شد. نوشتن «پیرمرد و دریا» یکی از مهم‌ترین دلایل اهدای این جایزه به او بود. او از پایه‌گذاران یکی از تأثیرگذارترین انواع ادبی، یعنی «وقایع‌نگاری ادبی» است.
«پیرمرد و دریا» که یکی از مشهورترین آثار همینگوی است، شرح تلاش‌های یک ماهی‌گیر پیر کوبایی است که در دریاهای دور برای به دام انداختن یک نیزه‌ماهی بسیار بزرگ با آن وارد مبارزه‌ی مرگ و زندگی می‌شود.
برای خواندن این کتاب، می‌توانید سراغ ترجمهی استاد برجسته‌ی ترجمه یعنی نجف دریابندری از نشر خوارزمی بروید و از هم‌نشینی با این اثر مشهور لذت ببرید.
5. ناطور دشت | جی. دی. سلینجر
«ناطور دشت»، کتابی پرطرفدار است که توانسته رتبه‌ی هفتاد و دوم لیست صد کتاب برتر جهان را به خود اختصاص دهد. این اثر مشهور که در ژانر رئال نوشته شده و به سی و پنج زبان دنیا هم ترجمه شده، از تنهایی، شکست، ببچارگی، موفقیت و خوشبختی می‌گوید.
سلینجر در داستان‌های خود شخصیت‌پردازی نیرومندی دارد و می‌توان او را یکی از بزرگان ادبیات آمریکا دانست.
این رمان کلاسیک که گروه هدف آن، در اصل مخاطب بزرگسال بود، به‌دلیل درون‌مایه‌ی طغیان‌گری و عصبانیت نوجوان داستان، مورد توجه بسیاری از نوجوانان دنیا هم قرار گرفت.
این کتاب، از زبان هولدن کالفید (که عنوان دومین شخصیت ادبی جهان را به دست آورده) روایت می‌شود؛ نوجوان هفده سالهای که از مدرسه اخراج شده و در یک مرکز توان‌بخشی داستان زندگی‌اش را برای روانکاو خود تعریف می‌کند.
ترجمهی محمد نجفی از «ناطوردشت» (یا ناتورِ دشت) که نشر تیلا آن را منتشر کرده، ترجمهی بسیار خوب و دقیقی از نثر سلینجر است که می‌تواند معنا و مفهوم کتاب را به‌سادگی و روشنی به شما منتقل کند.
6. مرشد و مارگریتا | میخائیل بولگاکف
این رمان، یکی از مشهورترین آثار ادبیات روسیه و یکی از شاهکارهای ادبی قرن بیستم است که در سبک رئالیسم جادویی نوشته شده؛ سبکی که در آن واقعیت و افسانه با هم ترکیب می‌شوند.
«مرشد و مارگریتا» از سه داستان موازی تشکیل شده که در انتهای کتاب به هماهنگی و یکپارچگی می‌رسند: سفر شیطان به مسکو، داستان پونتیوس پیلاطیس و به صلیب کشیده شدن مسیح و در نهایت عشق مرشد و مارگریتا.
هدف بولگاکف از نگارش این کتاب، نقد شرایط مسکو در دوران حکومت استالینی است. اما کتاب او در دوران استالین اجازه‌ی چاپ پیدا نکرد و در نهایت در سال ۱۹۶۵، زمامداران شوروی، پس از حذف قسمتی از کتاب، اجازه‌ی چاپ محدود آن را دادند.
نخستین ترجمهی فارسی این کتاب را عباس میلانی پس از صرف یک سال زمان به انجام رساند و نشر فرهنگ نشر نو آن را منتشر کرده است. این ترجمه یکی از بهترین ترجمه‌های در دسترس محسوب می‌شود.
7. طبل حلبی | گونتر گراس
این رمان، شاهکاری از نویسنده و نقاش آلمانی یعنی گونتر گراس است که آن را سروش حبیبی ترجمه و نشر نیلوفر منتشر کرده است.
گونتر گراس در سال ۱۹۹۹ برای نوشتن این کتاب و خلق چهره‌های بزرگ و فراموش‌شده‌ی جنگ در سبک رئالیسم جادویی، توانست جایزه‌ی نوبل ادبیات را از آن خود کند.
«طبل حلبی»، بخشی از سه‌گانه‌ای است که در کنار دو رمان دیگر به نام‌های «موش و گربه» و «سالهای سگی» به چاپ رسیده است. شخصیت اصلی داستان، پسرکی است که تصمیم می‌گیرد رشد فیزیکی خود را متوقف کرده و از سه‌سالگی بزرگ‌تر نشود، اما ذهنش همچنان به رشد خود ادمه دهد. دیگران او را کودکی بیش نمی‌بینند، اما او همه چیز را درک کرده و از توانایی‌هایش در شرایط مختلف استفاده می‌کند.
بی‌شک، با خواندن این کتاب، یکی از شاهکارهای ادبیات جهان را مطالعه خواهید کرد.
8. صد سال تنهایی | گابریل گارسیا مارکز
گابریل گارسیا مارکز یکی از برجسته‌ترین چهره‌ها در سبک رئالیسم جادویی است. او رمان «صد سال تنهایی» را پس از پانزده ماه خانه‌نشینی نوشت و پس از آن در سال ۱۹۸۲ توانست جایزه‌ی نوبل ادبیات را از آن خود کند.
این نویسنده‌ی کلمبیایی در این رمان از صد سال تنهایی در چند نسل از یک خانواده سخن می‌گوید و در واقع درون‌مایه‌ی اصلی کتاب او، داستان تنهایی آدم‌ها است. بدون شک، این اثر یکی از برجسته‌ترین و پرفروش‌ترین آثار در حوزه‌ی ادبیات داستانی جهان محسوب می‌شود.
یکی از ترجمه‌های خوب این کتاب، ترجمهی روان کاوه میرعباسی در انتشارات کتابسرای تندیس است که می‌تواند لذت خواندن آن را دوچندان کند.
9. در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته | مارسل پروست
این شاهکار ادبیات کلاسیک که به‌عنوان طولانی‌ترین رمان تاریخ، رکورد گینس را به خود اختصاص داده، در هفت جلد به چاپ رسیده است که هرکدام از جلدها، نامی جداگانه و مستقل دارند.
مارسل پروست، بزرگ‌ترین رمان‌نویس قرن بیستم، این اثر مشهور را طی سالهای 1908 تا 1922 نوشت، اما سه جلد آخر این رمان پس از مرگش به چاپ رسید.
پروست فرانسوی، در نگارش این رمان، گذشته از خطوط اصلی و کلی داستان که کل هفت جلد را به هم پیوند می‌دهد، هرکدام از جلدها را مستقل از دیگری نوشته است. این کتاب بیشتر از آنکه به وقایع بیرونی بپردازد، تمرکز خود را بر ژرفای درون می‌گذارد.
«در جست‌وجوی زمان ازدست‌رفته» در ایران به قلم توانای مهدی سحابی ترجمه شده و نشر مرکز آن را در اختیار دوست‌داران ادبیات قرار داده است.
10. خوشه‌های خشم | جان اشتاین بک
«خوشه‌های خشم» یا «انگورهای خشم» نوشته‌ی جان اشتاین بک، یک رمان واقع‌گرای آمریکایی است که توانسته جوایز زیادی را به خود اختصاص دهد. زمانی که نویسنده در سال ۱۹۶۲ جایزه‌ی نوبل ادبیات را دریافت کرد، این رمان هم به‌طور ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفت.
«خوشه‌های خشم» که جریانات رکود بزرگ اقتصادی و مهاجرت‌های ناشی از آن را در دهه‌ی ۱۹۳۰ آمریکا روایت می‌کند، همچنان در کلاس‌های درسی و کالج‌های آمریکا خوانده و بررسی می‌شود.
این رمان از زندگی کارگران و کشاورزان در دوران ماشینی شدن و قحطی می‌گوید. جان اشتاین بک در یادداشتی بعد از انتشار کتاب «خوشه‌های خشم» گفت: «در نگارش این کتاب تمام تلاشم را کرده‌ام تا اعصاب و روان خواننده را پاره‌پاره کنم.»
«خوشه‌های خشم» که یکی از شاهکارهای ادبی جهان است از کتاب‌هایی است که ناشران مختلف با ترجمه‌های متفاوت آن را منتشر کرده‌اند. از میان آن‌ها می‌توان ترجمهی مشترک شاهرخ مسکوب و عبدالرحیم احمدی از انتشارات امیرکبیر را معرفی کرد.
