مجله میدان آزادی: در هفتمین صفحه از پرونده جشنواره فیلم ونیز، مطالب پرونده را به روز می‌کنیم با مرور اعتراضات گسترده‌ی فعالان فلسطین در حاشیه‌ی جشنواره‌ی فیلم ونیز در حمایت از مردم فلسطین و نسل‌کشی‌ای که گریبان مردم این کشور را گرفته است. بخوانید این یادداشت را به قلم فاطمه سادات موسوی کریمی:
اعتراضات گسترده فعالان فلسطین در حاشیه جشنواره فیلم ونیز
هشتاد و دومین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم ونیز، که همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای هنری جهان شناخته می‌شود، امسال بیش از هر زمان دیگری تحت‌تأثیر جنگ غزه قرار گرفت. هم‌زمان با نمایش‌های پرستاره روی فرش قرمز، خیابان‌های لیدو ــ جزیره‌ای باریک در تالاب ونیز که میزبان جشنواره است ــ صحنه‌ی تظاهرات هزاران فعال، هنرمند و شهروندی شد که پیام اصلی‌شان روشن بود: «نسل‌کشی را متوقف کنید، فلسطین را آزاد کنید.»
بزرگ‌ترین تظاهرات تاریخ یک جشنواره سینمایی؟
برگزارکنندگان اعتراضات این تجمع را «شاید بزرگ‌ترین تظاهراتی که تاکنون در یک رویداد بزرگ سینمایی برگزار شده» توصیف کردند. هزاران نفر از سراسر ایتالیا و کشورهای اروپایی مانند فرانسه و بریتانیا به ونیز آمدند تا در کنار هنرمندان، دانشجویان، اتحادیه‌های کارگری و گروه‌های سیاسی علیه جنگ غزه صدایشان را بلند کنند.
خیابان‌های اصلی لیدو به دلیل حضور معترضان بسته شد ولی فضای راهپیمایی بیشتر حالت جشن‌گونه داشت: موسیقی اعتراضی هیپ‌هاپ از کامیون پخش می‌شد، پرچم‌های فلسطین و ایتالیا در باد به اهتزاز درآمده بودند، و دود منورهای سبز، زرد و قرمز فضای اعتراض را پر کرده بود.
شعارها، نمادها و پیام‌ها
پلاکاردهایی با نوشته‌های «شما همه تماشاگر نسل‌کشی هستید» و «مادران غزه، ما با شما هستیم» در دست معترضان بود. شعارهای «فلسطین را آزاد کنید» و «نسل‌کشی را متوقف کنید» به چهار زبان ــ انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و عربی ــ سر داده می‌شد. تصویر هندوانه، نماد فلسطین، که در سال‌های اخیر به نشانه‌ای جهانی از همبستگی با فلسطین تبدیل شده، روی سنجاق سینه‌ها و پرچم‌های کوچک میان جمعیت دیده می‌شد.
بیش از ۷۰۰ نفر از معترضان حتی با قایق از پورتو مارگرا به سمت لیدو حرکت کردند تا با تظاهرکنندگان در ساحل دیدار کنند و همبستگی خود را با کاروان جهانی «صمود» اعلام نمایند؛ کاروانی متشکل از ده‌ها قایق حامل داوطلبان و کمک‌های بشردوستانه که به مقصد غزه به راه افتاده است. حضور قایق‌ها در ونیز، شهری که هویت و حیاتش به آب گره خورده، بُعدی نمایشی و نمادین به اعتراضات داد. تصاویر قایق‌ها با پرچم فلسطین و شعارهای اعتراضی، به سرعت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این حرکت به نوعی بازآفرینی کوچک‌شده‌ی همان کاروان‌های امدادی بین‌المللی بود که طی ماه‌های اخیر تلاش کرده‌اند محاصره‌ی غزه را بشکنند.
واکنش جشنواره و مدیر هنری
فشارها و اعتراض‌ها باعث شد نام جشنواره بیش از پیش به غزه گره بخورد. «آلبرتو باربرا»، مدیر هنری جشنواره، در چندین مصاحبه گفت: «ما فضایی برای گفت‌وگو هستیم. جشنواره‌ی ونیز هرگز هنرمندی را سانسور نکرده و نخواهد کرد، اما در عین حال اندوه عمیق خود را نسبت به فاجعه‌ی انسانی در فلسطین ابراز می‌کنیم. مرگ غیرنظامیان، به‌ویژه کودکان، غیرقابل‌قبول است.»
او برای تأکید بر حساسیت جشنواره به موضوع فلسطین، به انتخاب فیلم «صدای هند رجب» ساخته‌ی «کوثر بن هانیه» اشاره کرد؛ فیلم داستان هند رجب دختر ۵ ساله‌ی فلسطینی است که خودروی حامل او و خانواده‌اش با ۳۳۵ گلوله هدف قرار گرفت و همه‌ی آن‌ها کشته شدند.
«چارلز دنس»، «کن لوچ»، «سلین سیاما»، «مارکو بلوکیو»، «آلیس رورواخر» و «گی‌یرمو دل تورو»
حضور سینماگران و نامه‌های سرگشاده
اعتراضات فقط در خیابان‌ها نبود. بیش از ۴۰۰۰ فعال سینمایی در سراسر جهان تعهدنامه‌ای امضا کردند مبنی بر اینکه با نهادهای سینمایی اسرائیل همکاری نخواهند کرد. پیش‌تر نیز گروه ونیز برای فلسطین (Venice4Palestine) نامه‌ای سرگشاده با بیش از ۲۰۰۰ امضا منتشر کرده بود که نام‌هایی چون «کن لوچ»، «آلیس رورواخر»، «مارکو بلوکیو»، «گی‌یرمو دل تورو»، «سلین سیاما» و «چارلز دنس» در میان آن دیده می‌شد.
متن نامه هشدار می‌داد که اگر جشنواره بی‌طرف بماند، به «ویترینی پوچ و غم‌انگیز» بدل خواهد شد. در این نامه آمده است:
«ساعت‌ها را متوقف کنید، ستاره‌ها را خاموش کنید. بار این رنج آن‌قدر سنگین است که نمی‌توان مثل قبل به زندگی ادامه داد. نزدیک به دو سال است که تصاویری با وضوح کامل از غزه و کرانه‌ی باختری به دست ما می‌رسد. هیچ‌کس دیگر هرگز نخواهد توانست بگوید: نمی‌دانستم، نمی‌توانستم تصور کنم، باورم نمی‌شد.»
در ادامه، نویسندگانِ نامه از جشنواره خواسته بودند فضایی برای «گفت‌وگو، مشارکت فعال و مقاومت» فراهم شود و روایت‌های فلسطینی در برابر پاک‌سازی قومی، اشغال غیرقانونی و آپارتاید اسرائیل برجسته شوند. در مقابل، باربرا تأکید داشت که جشنواره‌ی ونیز نهادی فرهنگی است و وارد صدور بیانیه‌های سیاسی نمی‌شود.
جنجال بر سر گَل گَدوت و جرارد باتلر
یکی از محورهای اصلی اعتراض‌ها، حضور «گل گدوت»، بازیگر اسرائیلی و حامی ارتش این کشور، در جشنواره بود. معترضان خواستار لغو دعوت او شدند. برخی هنرمندان ایتالیایی مانند «تکلا اینسولیا» نیز این خواسته را «حداقل اقدام ممکن» دانستند. هرچند گدوت به گفته‌ی مدیر برنامه‌هایش اساساً برنامه‌ای برای حضور نداشت، جنجال پیرامون او به نمادی از تضاد میان جشنواره و فعالان بدل شد.
«جرارد باتلر» نیز به‌دلیل حضورش در مراسم خیریه‌ی دوستان ارتش اسرائیل در سال ۲۰۱۸ مورد انتقاد قرار گرفت. وی در این دو سال هم کلمه‌ای در محکومیت ارتش اسرائیل سخن نگفته است.
پلیس و کنترل اعتراضات
راهپیمایی معترضان تا نزیکی فرش قرمز پیش رفت؛ جایی که قرار بود فیلم «فرانکشتاین» ساخته‌ی «گی‌یرمو دل تورو» اکران شود. اما پلیس ایتالیا با حضور دو ون و نیروهای ضد شورش جلوی ادامه‌ی مسیر را گرفت. برخلاف سال‌های گذشته که برخی فعالان توانستند به فرش قرمز برسند، امسال مأموران اجازه ندادند جمعیت وارد محوطه‌ی اصلی جشنواره شود. با این حال، تظاهرات مسالمت‌آمیز باقی ماند و بدون درگیری پایان یافت.
سایه جنگ بر جشنواره
وقایع ونیز نشان دادند که جشنواره‌های بزرگ دیگر نمی‌توانند خود را از تحولات جهانی جدا نگه دارند. در حالی که تصاویر ویرانی غزه هر روز در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود و ده‌ها هزار کشته بر جای مانده، معترضان در ونیز موفق شدند پیام فلسطین را به تیتر رسانه‌های جهان برسانند.
امسال هرچند معترضان به فرش قرمز نرسیدند، اما همان‌طور که یکی از گزارش‌ها نوشت: «پیامشان در سراسر لیدو طنین‌انداز شد و غیرقابل نادیده گرفتن بود.»