مجله میدان آزادی: در مقطعی تازه از بخش «کجا بریم، چی گوش بدیم؟»، خانم «عصمت زارعی» شاخص‌ترین قطعات موسیقی خطه‌ی بوشهر را مرور کرده‌اند. صفحه‌ی نوزدهم از پرونده‌ی «شاخه‌های درخت باربد» به این پیشنهادها می‌پردازد که در ادامه، آن را می‌خوانید:
جان ایرانی عجین شعر و آهنگ است و تجربه می‌گوید هرچه سنتی‌تر باشد این دوستی و آشنایی بیشتر است. یکی از نشانه‌های آشکارش در همین موسیقی بوشهر متجلی ست؛ در بداهه‌سرایی مردم عادی هنگام خیام‌خوانی، در حافظه جمعی ادبیات و انس با اشعار حافظ و مولوی. آنجا که می‌آید مشغول کارهای دشوار روزمره شود، لنج در دریا بیندازد، صید کند، و می‌زند زیر آواز. به این آوازهای بوشهر «نِی‌مه‌خوانی» می‌گویند. امروز روانشناسان تلاش می‌کنند به زور هزار کلاس و نظریه، انسان‌ها را انجام به برخی امور ضروری، اما کسالت‌آورش مجاب کنند، می‌گویند آنها را به طرف‌الحیلی لذت‌بخش کنید تا تحمل این دشواری بر شما سهل شود. البته راهی پیشنهاد نمی‌کنند و انسان ایرانی این راه را می‌شناخت. موسیقی آواز کار یا نِی‌مِه‌خوانی، یکی از وجوه موسیقی محلی بوشهر است. یک نمونه از آن را در ادامه تقدیمتان می‌کنیم.
گونه‌ی دیگر موسیقی بوشهر که تجلی آشنایی مردم و شعر و موسیقی‌ست، خیام‌خوانی‌ست. در خیام‌خوانی که در گذشته به آن خیامی هم می‌گفتند و در محافل جشن و شادی هم می‌نواختند، معمولا رباعیاتی را می‌خواندند و می‌خوانند که لااقل تعدادی از آنها منتسب به خیام باشد. گاهی ابیاتی از حافظ، سعدی و باباطاهر نیز اجرا میشود. این گونه موسیقی گاهی با بداهه‌سرایی مردم، یا خواننده، در جایی که موسیقی اجازه می‌دهد هم همراه میشود. همچنین مردم با دست‌زدن‌های ریتمیک خود که ساز جدایی‌ناپذیر این نوع موسیقی‌ست، کنار نی جفتی و تنبک و فلوت و دیگر سازهای این گونه موسیقی، فضای بسیار جذاب و شورانگیزی خلق می‌کنند.
البته که موسیقی بوشهر تنها اینها نیست. شاید شرایط اقلیمی و اجتماعی سیاسی خاص بوشهر است که جهان منحصربه فرد و ویژه موسیقایی را خلق می‌کند که دنیایی از تنوع و گستردگی را مقابل چشم ما می‌گشاید. البته دوگانه سوگ و سور در این تنوع جلوه خاصی دارد. اگر خیام‌خوانی، این موسیقی مهیج، شور و فرحناکی را در اوج نشان می‌دهد، شروه‌خوانی حزن و غمی بی‌اندازه دارد. شروه نوعی آواز تک‌خوانی‌ست که دوبیت‌های فایز بخشی مهمی از آن را تشکیل می‌دهد.
اما همانطور که گفتیم موسیقی بوشهر بسیار گسترده است و علاوه بر اینها باید به نوحه‌خوانی بوشهر که سابقه دیرینه‌ای دارد و گونه منحصربه فردی است، و شاهنامه‌‌خوانی نیز اشاره کرد. شاید اینها بخشی از موسیقی بوشهر است که بین موسیقی نواحی اشتراکاتی دارد، ولی همچنان در بوشهر رنگ و بوی ویژه خودش را دارد. مثلا سحرخوانی که اگرچه در بسیاری از نواحی ایران رایج بوده، یا هست، در بوشهر با عنوان «دُم‌دُم سحری» صدای ویژه خودش را دارد که با دمام، از اصلی‌ترین سازهای بوشهر، همراهی میشود. «دُم‌دُم سحری» که در اصل «دَم سحری» بوده، گونه ای از مناجات است که به صورت گروهی خوانده میشود و در سحرهای ماه مبارک رمضان برخی کوچه‌های بوشهر را با نوای روح‌افزایش آهنگین می‌کند.
خداوندا تو ستاری / همه خوابند تو بیداری
در ادامه چند قطعه تقدیمتان میشود.
نام قطعات:
1. خیام‌خوانی جهان‌بخش کردزاده (بخشو)
2. قطعه نی‌مه‌ی لنگر (علی ع)، از آلبوم نی‌مه، آواز دریانوردان پارسی، پژوهش و گردآوری محسن شریفیان
3. قطعه یک چند به کودکی، از آلبوم خیامی، خیام‌خوانی در بوشهر، تدوین و ضبط: محسن شریفیان
4. قطعه بخشو (حاجیونی یا دشتی) از آلبوم شروه‌خوانی در بوشهر، ضبط و متن: محسن شریفیان
5. سحرخوانی گروهی، موسوم به «دُم‌دُم سحری»