«کارلوس فوئنتس» در کنار «اکتاویو پاز» و «خوان رولفو» سه چهره‌ی بزرگ ادبیات مکزیک در قرن بیستم هستند. خوان رولفو کم‌کار بود و حتی وقتی رمان‌هایش با موفقیت روبه‌رو شدند ناگزیر از داشتن کار اداری بود. اما اکتاویو پاز به تحول‌آفرین‌ترین چهره‌ی ادبی مکزیک تبدیل شد و چنان جایگاهی پیدا کرد که به قول یک روزنامه‌نگار آمریکایی «هر چیزی که او می‌نوشت فوراً بر تمام جهان اسپانیایی‌زبان تأثیر می‌گذاشت.»

روایت احساسات ضدآمریکایی در هر کجای جهان رنگ‌وبوی خودش را دارد. بسته به این که آمریکایی‌ها در یک کشور چه نوع تجاوز و سوءاستفاده‌ای انجام داده‌ باشند، تصویری در آینه‌ی ادبیات آن کشور منعکس می‌شود که رنگ‌وبویی خاص دارد. یکی از کشورهایی که از دست‌اندازی آمریکا در امان نمانده، همسایه‌ی جنوبی این کشور، یعنی مکزیک است.

خب حالا می‌رسیم به نقطه‌ی اوج فیلم: جایی که قیام زاپاتا با مشکل روبرو شده و او گمان می‌کند خائنینی در جمع آنها هست. به تحریک فرناندوی روشنفکر (که در ابتدای فیلم از دموکراسی امریکایی تمجید می‌کند و در بسیاری از صحنه‌های فیلم با کت و شلوار و هیبتی امریکایی حضور دارد) پابلوی صلح‌طلب، عقل منفصل زاپاتا، دعوت‌کننده‌ی زاپاتا به خویشتنداری و خونریزی کمتر، و خلاصه تنها امید برای تصمیم‌گیری منصفانه، کشته می‌شود! بسیار سکانس درخشانی است.

ماریو بارگاس یوسا نویسنده‌ و سیاستمدار نامدار پرویی، برنده‌ی نوبل ادبیات 2010 و یکی از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات لاتین در سن ۸۹ سالگی درگذشت. یوسا آخرین بازمانده جنبش «بوم»، جنبش ادبی دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ آمریکای لاتین، و از برجسته‌ترین نویسندگان اسپانیایی زبان بود.