مجله میدان آزادی: همچون سنت پایان ماه مجله میدان آزادی، با پایان اردیبهشت، جدیدترین شماره از ماهنامۀ «کاغذ اخبار هنر» را به قلم «حنانه شکیبا» در ادامه بخوانید:
اردیبهشت کاغذی و خبرهایش
مهمترین خبر اردیبهشت برای ما ایرانیان که به خبرهای فرهنگ و هنر علاقه‌مندیم چیزی جز برپایی نمایشگاه کتاب نیست. سی و ششمین نمایشگاه کتاب با شعار «بخوانیم برای ایران» از هفدهم اردیبهشت کارش را در مصلای تهران شروع کرد و اگرچه این دوره به دلایل مختلف رونق دوره‌های پیشین را نداشت، چه در فروش کتاب و چه در حضور کتابخوانان در نمایشگاه، اما کتاب در هجوم رسانه‌های نوین هنوز نفس می‌کشد و در این ماراتن فضای مجازی با کتاب، این کتاب است که هنوز پرچمش بالاست، اگرچه همچون گذشته مقتدر نیست.
مجله میدان آزادی به سنت سال‌های گذشته در پرونده «اردیبهشت کاغذی» به طور مفصل به کتاب و نمایشگاه کتاب تهران پرداخته است که می‌توانید به آن سری بزنید. شما در این پرونده علاوه بر یافتن فهرست‌های متعدد از بهترین کتاب‌های جهان با موضوعات متفاوت، می‌توانید مصاحبه با نویسندگانی که در نمایشگاه حضور داشته‌اند را مرور کنید و سری به کتاب‌هایی بزنید که در نمایشگاه کتاب سی و ششم در غرفۀ تازه های نشر ادب و هنر قرار داشتند.
بنر پرونده اردیبهشت کاغذی
از حاشیه‌های خواندنی نمایشگاه امسال که شاید کمتر به آن در رسانه‌ها پرداخته شد، غیبت کشور همسایه و هم‌زبان ما افغانستان، در نمایشگاه سی و ششم بود. این غیبت از این جهت مهم است که تعامل فرهنگی ما با این کشور فارسی‌زبان تا پیش از روی کار آمدن طالبان چه از لحاظ گردش مالی و چه از لحاظ گسترش و تعامل زبان فارسی بسیار قابل توجه بود.
حالا اما تحریم نمایشگاه کتاب ایران از سوی حاکمیت افغانستان، وارد دومین سال پیاپی می‌شود و علاوه بر این تحریم شاهد ممنوعیت کتاب‌های متفکرین و نویسندگان ایرانی از مطهری و شریعتی گرفته تا آل احمد و گلشیری در افغانستان هستیم. این تحریم اگرچه برای ما ایرانیان زیان‌هایی را در پی دارد اما بیشتر به فرهنگ أفغانستان صدمه می‌زند و نویسندگان، شاعران و متفکرین این خطه را در جهان فارسی‌زبان و غیر از آن، بیش از پیش منزوی خواهد کرد.
نمایی از یک کتابفروشی در افغانستان
سینما با خبرهایی از دنیای سریال، کن و اسکار
از کتاب که بگذریم، پرمخاطب‌ترین مدیوم این سال‌ها بعد از کتاب، فیلم است. از دنیای سریال‌سازی هم به عنوان یکی از پرطرفدارترین مدیوم‌های فیلم‌سازی خبر اینکه پرطرفدارترین سریال این روزها که اخبارش منتشر و به شدت دنبال می‌شود، سریال هری پاتر است.
فهرست بازیگران سریال «هری پاتر» به تدریج در حال کامل شدن است تا این داستان پرطرفدار ادبیات و سینما، کم کم به مراحل فیلمبرداری نزدیک شود. در اوایل اردیبهشت ماه خبر رسید که شش بازیگر اصلی این سریال انتخاب شده‌اند اما هنوز برای سه شخصیت اصلی داستان یعنی هری، هرماینی و رون به نتیجۀ نهایی نرسیده‌اند.
جان لیسگو نقش آلبوس دامبلدور، جنت مک‌تیر نقش مینروا مک‌گوناگل، پاپا اسیدو نقش سِوِروس اسنیپ و نیک فراست نقش روبیوس هاگرید را ایفا خواهند کرد. همچنین لوک تالون در نقش کوئیرینوس کوئیرل و پل وایت‌هاوس در نقش آرگوس فیلچ حضور خواهند داشت.
6 بازیگر اصلی سریال «هری پاتر»
و بالاخره بعد از مدت‌ها انتظار، در اواسط اردیبهشت اعلام شد بازیگران کودکی هری، رون و هرماینی انتخاب شدند!
طبق اعلام رسمی، این سه بازیگر از بین ۳۲ هزار کودک از بریتانیا و ایرلند انتخاب شده‌اند، یک رقابت بزرگ که حالا به یکی از مهمترین نقش‌های دنیای فانتزی ختم شده!
بر اساس اعلام رسمی، فیلمبرداری این سریال پرطرفدار از تابستان سال جاری آغاز و اواخر سال ۲۰۲۶ یا اوایل سال ۲۰۲۷ میلادی پخش خواهد شد. این سریال که اقتباسی جدید و وفادار از کتاب‌های محبوب جی کی رولینگ خواهد بود، قرار است به‌صورت فصلی تولید شود و جزئیات بیشتری از دنیای جادویی هاگوارتز را برای مخاطبان به نمایش بگذارد.
در دنیای سریال‌سازی ایران هم در اردیبهشت‌ماه خبرهایی از ابر پروژه‌ی سلمان فارسی به کارگردانی سید داوود میرباقری منتشر شد و آن هم انتشار جدیدترین تصاویر این سریال و نام برخی از مهمترین بازیگران آن بود.
عکس‌های جدید سریال سلمان فارسی
باربد شریفیان در نوجوانی، امیر رضایی در جوانی و علیرضا شجاع‌نوری در میانسالی بازیگرانی هستند که در نقش‌های مختلف دوران زندگی سلمان بازی می‌کنند. ستاره اسکندری در نقش مادر سلمان و حسام منظور در نقش پدر سلمان، از دیگر نقش‌های کلیدی این پروژه هستند.
«علیرضا شجاع نوری» در نقش کهنسالی سلمان فارسی
از مهمترین اتفاقات سینمایی جهان هم باید به آغاز جشنواره کن در أواخر اردیبهشت اشاره کرد و البته خبرهای قبل از آغاز آن، مثل معرفی هیئت داوران، فیلم‌های راه‌یافته به آن و دیگر حواشی.
از مهمترین خبرهای جشنواره کن 2025 کشته شدن فاطمه حسونه، عکاس اهل غزه و سوژه اصلی مستند «روحت را در دستت بگیر و راه برو» بود. فاطمه حسونه و خانواده‌اش در تاریخ ۱۶ آوریل، اندکی پس از اعلام رسمی انتخاب این فیلم، در بخش مستقل ACID جشنواره فیلم کن بر اثر حمله هوایی اسرائیل به شهادت رسیدند. بسیاری این حمله و کشته شدن فاطمه حسونه را هدفمند و مرتبط با پذیرفته شدن این فیلم در جشنوارۀ کن می‌دانند و بسیاری از سینماگران به این حمله واکنش نشان دادند.
از دیگر حاشیه‌های جشنواره کن 2025، اعلام ممنوعیت «برهنگی» روی فرش قرمز کن ، در آستانه برگزاری هفتاد و هشتمین دورۀ این رویداد سینمایی بود.
ضوابط این ممنوعیت که روز دوشنبه، یک روز پیش از آغاز رسمی جشنواره اعلام شد، هرگونه برهنگی با هدف حفظ «نجابت» و جلوگیری از نمایش کامل بدن در تمامی بخش‌های جشنواره ممنوع است و استفاده از لباس‌هایی که به‌دلیل حجم زیاد یا دنباله‌های بلند، تردد سایر مهمانان را مختل کرده یا در سالن‌ها مشکلاتی ایجاد کنند، مجاز نخواهد بود. برگزارکنندگان این جشنواره هدف از وضع این مقررات را جلوگیری از برهنگی کامل و حفظ نظم اعلام کرده‌اند نه ایجاد محدودیت‌های کلی برای شرکت‌کنندگان.
قانونی که انتخاب‌های اسکار را زیر سوال می‌برد
از کن گفتیم، سری به رقیب آمریکایی این جشنواره یعنی اسکار هم بزنیم. در خبرها آمده آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک، مجموعه‌ای از اصلاحات و قوانین جدید را برای نود و هشتمین دورآ جوایز اسکار (۲۰۲۶) تصویب و اعلام کرده است. یکی از مهمترین تغییرات، الزام رأی‌دهندگان مرحلۀ نهایی به تماشای تمامی آثار نامزدشده در هر رشته، همراه با سازوکار راستی‌آزمایی مشاهده است.
وضع این قانون این سوال را مطرح می‌کند که آیا سازوکار داوری تاکنون ناقص بوده و رای دهندگان به فیلم‌های اسکار که منجر به انتخاب برندۀ نهایی این جایزۀ جهانی سینما می‌شود، بدون دیدن برخی از فیلم‌ها به آنها رآی داده یا نداده‌اند؟ پاسخ بلی به این سوال یعنی برندگان این جایزۀ پرطمطراق خیلی هم دقیق و از سر شایستگی در ریک رقابت سالم انتخاب نشده‌اند و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
موسیقی و ماجرای یک فستیوال جنجالی که ناتمام ماند!
بعد از کتاب و سینما، حتما موسیقی حرف اول را می‌زند. از مهمترین خبرهای موسیقی اردیبهشت ماه، برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران از پنجم تا هشتم اردیبهشت‌ماه بدون حاشیه یا جنجالی با هدف حفظ و ترویج موسیقی سنتی و اصیل ایرانی در بندرعباس برگزار شد. در این جشنواره گروه‌های موسیقی از ۲۲ استان کشور به اجرای برنامه پرداختند.
همزمان با این رویداد مهم فرهنگی اما جشنوارۀ دیگری برگزاری چهارمین دورۀ خود را در فضای مجازی اعلام کرد. این رویداد، برگزاری فستیوال پر سر و صدا و جنجالی کوچه بود که ماجرایش اوایل اردیبهشت با خبر لغو اجرایش در فضای مجازی شروع شد در حالی‌که پیشتر در فروردین ماه، اطلاع رسانی برگزاری آن در فضای مجازی انجام شده بود. بنا بر این اطلاع‌رسانی علاقه‌مندان به حضور در این رویداد، پیشتر بدون اینکه بلیطی خریده باشند، اقامتگاه‌های بوشهر را در تاریخ اعلام شده رزرو کردند اما با نزدیک شدن به زمان برگزاری رویداد، خبری از فروش بلیط نبود!
پوستر «فستیوال کوچه» | منتشر شده در اینستاگرام
پست یک مقام رسمی در یک رسانۀ غیر رسمی در فضای مجازی، به این ماجرا و جنجالش دامن زد! نادره رضایی، معاون هنری ارشاد با انتشار یک استوری، از لغو فستیوال کوچه در بوشهر خبر داد و نوشت: «علی‌رغم دو ماه تلاش، کوچه بن‌بست شد.»
همان روز مسئولین بوشهر خبر از مجوز گرفتن این فستیوال دادند و گفتند چهارمین فستیوال کوچه اصلا مجوزی نداشت که لغو شود!
این بازی‌های رسانه‌ای با واکنش‌های متعدد مثبت و منفی در فضای مجازی و خبری روبه‌رو شد و این سوال را مطرح کرد که برای برگزاری این رویداد موسیقایی چه احتیاجی به این شوآف رسانه‌ای، هم از سوی مسئولین و هم از سوی برگزارکنندگان بود که تنها نتیجه‌اش سردرگمی و عصبانیت مردمی بود که از ماه قبل برای حضور در این رویداد برنامه‌ریزی کرده بودند.
فستیوال کوچه که به هر دلیلی با یک شوآف رسانه‌ای برگزار شد، با اعلام خبر انفجار بندرعباس، به احترام مردم داغدیدۀ جنوب کشور، پیش از موعد مقرر با ارسال اطلاعیه‌ای، باز هم در فضای مجازی، به کار خود پایان داد.
هنرهای تجسمی: معماری، مجسمه، خط و عکاسی
جایزۀ ملی آجر
در اردیبهشت ماه در خبرها آمد «مجتمع اداری نشان»، برگزیدۀ پنجمین جایزۀ ملی آجر شد؛ اما ویژگی یک مجتمع تجاری که اقتصاد و سود در ساخت آن حرف اول را می‌زند، چه می‌تواند باشد که شایستۀ برندۀ یک جایزۀ ملی شود؟
این پروژه که در قلب بافت سنتی تهران قرار داشت با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و به همت دانشگاه صنعتی امیرکبیر و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، در ۱۰ طبقه و ۴۸ واحد طراحی و ساخته شد.
با توجه به اهمیت بافت اداری و سیمای سنتی محل که منطقه‌ای در قلب تهران است با چالش طراحی نما، همخوان با بافت تاریخی و فرهنگی منطقه و انتقال هویت کاربری مجتمع فناوری و تکنولوژی، رو به رو بود.
طراحان برای حل این چالش، به آجر رسیدند که در عین زیبایی، پایدار، در دسترس و دوستدار محیط زیست است. و در نهایت با طراحی نمای دوپوستۀ آجری با ترکیب متریال‌های مدرن، علاوه بر رفع این چالش توانستند برگزیدۀ پنجمین جایزۀ ملی آجر نیز شوند.
نمای بیرونی مجتمع تجاری نشان | یکی از برندگان جایزه ملی آجر
حراج‌های نادر از مجسمۀ گران‌قیمت باریک تا فولیوی شکسپیر
آلبرتو جاکومتی، مجسمه‌ساز و نقاش سوئیسی بود که در سال ۱۹۶۲ در بینال ونیز جایزۀ بزرگ مجسمه‌سازی را دریافت کرد و به‌این‌ترتیب به شهرتی جهانی دست پیدا کرد. اما بیش از هر چیز دیگری، مجسمه‌های شبیه به انسان «جاکومتی» او را به شهرت رساندند؛ آدمک‌های باریکی که به سرعت نام او را در ذهن علاقه‌مندان به هنر تداعی می‌کنند.
حالا گران‌ترین اثری که تاکنون برای حراج‌های ماه آیندۀ حراجی معروف ساتبیز اعلام شده، مجسمه‌ای از «آلبرتو جاکومتی» به ارزش ۷۰ میلیون دلار است که در رویداد فروش هنر مدرن در تاریخ ۱۳ «مه» واقع در نیویورک به مزایده گذاشته می‌شود.
مجسمه «سر باریک بزرگ» یا «سر بزرگ دیه‌گو» | اثری از آلبرتو جاکومتی
این مجسمه که متعلق به سال ۱۹۵۵ میلادی است «سر باریک بزرگ» یا «سر بزرگ دیه‌گو» نام دارد و چهره یکی از برادران جاکومتی که دستیار او نیز بوده است را به تصویر می‌کشد.
6 نسخه از این مجسمۀ برنزی جاکومتی تولید شده است و نسخه‌ای که قرر است به مزایده گذاشته شود، تنها نسخه‌ای است که با رنگ‌آمیزی غنی ساخته شده است.
این مجسمه از جلو دارای لبه‌ای بسیار تیز و بُرنده است و از کنار، مانند نیمرخی ناهموار از دیه‌گو به نظر می‌رسد.
حالا که حرف از حراج ساتبیز شد خوب است به این خبر هم که در اردیبهشت ماه منتشر شد اشاره کنیم که حراج ۶ میلیون‌دلاری یک مجموعه فولیوی (Folio) بسیار نادر «شکسپیر» نیز ممکن است در حراجی ساتبیز عرضه شود.
۴۰۰ سال پیش، گروه کوچکی از دوستان وفادار «ویلیام شکسپیر» و هم‌پیمانان نظریه‌پرداز او چالش پیچیده‌ای را برای گردآوری آثار کامل شکسپیر در یک جلد صحافی آغاز کردند که فولیو نام گرفت و شامل مجموعه نمایش‌های شکسپیر بود. اگر «فولیوی یکم» که در سال ۱۶۲۳ میلادی، یعنی هفت سال پس از درگذشت شکسپیر منتشر نمی‌شد، نیمی از نمایشنامه‌های او گم می‌شد.
در این حراج، مجموعه‌ای از چهار فولیوی شکسپیر، منتشرشده بین سال‌های ۱۶۲۳ تا ۱۶۸۵ که به‌صورت یک مجموعه واحد است به حراج گذاشته می‌شود.
این نخستین‌بار از زمان حراج ساتبیز در سال ۱۹۸۹ میلادی خواهد بود که هر چهار جلد فولیوی این نویسنده به‌عنوان یک اثر واحد عرضه می‌شوند.
تصویری از یکی از جلدهای فولیوی شکسپیر
عکاسی از طبیعت آلمان
و در اردیبهشت‌ماه انجمن عکاسان طبیعت آلمان (GDT) از تصاویر برنده مسابقه عکاسی طبیعت خود در سال ۲۰۲۵ رونمایی کرد.
مانند سال‌های گذشته، این مسابقه تنها بین اعضای انجمن عکاسان طبیعت آلمان برگزار شد که عاملی برای کاهش رقابت بین تصاویر ارسالی بود؛ با این حال درمجموع بیش از ۵۰۰ عکاس از ۱۱ کشور، بیش از هشت هزار عکس را برای بررسی به این رویداد ارسال کردند.
ازجمله دسته‌بندی‌های این مسابقه می‌توان به پرندگان، پستانداران، سایر حیوانات، گیاهان و قارچ‌ها، مناظر و استودیوی طبیعت اشاره کرد.
در این مسابقه، تصویری از یک زیرآبروک که درحال پرواز از میان آبشار است توانست جایزه بهترین عکس سال GDT را نصیب خود کند. در ادامه می‌توانید سه برنده نخست این رقابت در دسته پرندگان را ببینید.
سه برنده نخست بخش پرندگان
سرقت معنوی میراث کهن ایران در سکوت متولیان امر
خیلی وقت بود از خطاطی و خوشنویسی در کاغذ اخبار هنر، خبری نیود اما در اردیبهشت انتشار یک خبر در رسانه‌ها طرفداران خط ایرانی را شوکه کرد.
بعد از سرقت شاعران فارسی‌زبان ایرانی و نوروز و حتی نامی به بلندای خلیج فارس توسط کشورهای همسایه، حالا نوبت به سرقت خط ایرانی رسیده است.
ماجرا از این قرار است که جشنوارۀ بین‌المللی خط و تذهیب فجیره که اخیراً در امارات متحده عربی برگزار شده، در بخش موسوم به «خط عربی» از خطوطی مثل محقق، نسخ، نستعلیق و مغربی به‌عنوان نمونه‌هایی از خط عربی یاد کرده است؛ این در حالی است که، به‌ویژه خطوط محقق، نسخ و نستعلیق، از جمله دستاوردهای بی‌بدیل خوشنویسان ایرانی هستند.
بعید به نظر می‌رسد این اقدام یک کم‌سوادی یا اشتباه تاریخی باشد، بلکه نوعی تحریف هویتی و مصادره فرهنگی است از سوی کشورهایی که وزنۀ فرهنگی‌شان در جهان آنقدر پایین است که برای بالا کشدن خود چاره‌ای جز سرفت معنوی هنر دیگران ندارند. خوشنویسی در ایران، نیازی به تاریخ و سده و دهه ندارد؛ چرا که داشتن خطاطان ایرانی ماهر، از دیوارها، سقف‌ها و کتیبه‌های قدیمی مساجد، مدارس، کاروان‌سراها و اماکن تاریخی به‌روشنی نمایان است و بسیاری از اسناد، کتیبه‌ها، نسخه‌های خطی و آثار هنری در موزه‌های جهان، گواه روشنی بر ایرانی‌بودن ریشۀ این خطوط دارد.
از این خبر بدتر، حضور برخی اساتید ایرانی در هیئت داوران این جشنواره بود. چهره‌هایی مثل امیراحمد فلسفی، میرحیدر موسوی (رئیس انجمن خوشنویسان ایران) و ربابه حسین‌پور که موضع‌گیری روشنی نسبت به این تحریف صورت‌گرفته نداشته‌اند. سکوتی که به‌نوعی هم‌صدایی با تحریف و سرقت معنوی میراث کهن ایرانی است.
سکوتی که نه‌تنها باید شکسته شود و در قبالش پاسخگو بود که احتیاج به یک واکنش رسمی و رسانه‌ای از سوی انجمن خوشنویسان، وزارت فرهنگ و همۀ دغدغه‌مندان خط و بالاتر از آن هویت ایرانی دارد.
یادی از درگذشتگان
کاغذ اخبار را با یادی از درگذشتگان عالم هنر در اردیبهشت ماه، در ایران و جهان به پایان می‌رسانیم.
اهالی رادیو بهرام صادقی‌مزیدی، نویسنده، کارگردان، تهیه‌کننده و معلم باسابقه عرصۀ هنرهای نمایشی را پس از تحمل یک دوره بیماری به خاک سپردند.
ادبیاتی‌ها در یک خبر ناگهانی، شیوار ارسطویی، نویسنده و شاعر ایرانی را در هفدهم اردیبهشت از دست دادند.
هنرمندان عرصۀ هنرهای تجسمی؛ عنایت‌الله نظری‌نوری، نقاش پیشکسوت، و غلامعلی مکتبی، از پیشگامان هنر گرافیک و به‌خصوص تصویرگری را در سن ۹۱ سالگی به آغوش خاک سپردند.
و سینمای جهان هم یکی از مشهورترین کارگردانان خود را از دست داد. «رابرت بنتون»، فیلمساز و فیلمنامه‌نویس آمریکایی و برندۀ جایزه اسکار برای فیلم اقتباسی مشهور «کرِیمر علیه کرِیمر» در سن ۹۲ سالگی با عالم سینما، وداع ابدی کرد.