مجله میدان آزادی: در صفحه دوم از پرونده‌ی «اردیبهشت کاغذی» خانم «مریم رحیمی‌پور» به شما خواهندگفت که وسایل ضروری کوله‌پشتی یک کتابگرد در نمایشگاه کتاب، چه چیزهایی است. این توصیه‌ها را در ادامه بخوانید:
چطور به نمایشگاه کتاب برویم و زنده بمانیم
کمتر کسی است که تهران زندگی کند و در نیمه‌ی اردیبهشت ماه تصمیم نگیرد به نمایشگاه کتاب سری بزند. البته امسال با انتقال نمایشگاه کتاب به روزهای پایانی اردیبهشت اوضاع کمی عوض شده و مهم‌ترین تغییر نیز گرمای روزهای نزدیک به خرداد ماه است. کسانی که اهل نمایشگاه کتاب رفتن هستند حتماً راهروهای احتمالاً دم‌کرده و آفتاب سوزان حیاط مرکزی مصلی درست سر ظهر را خوب به خاطر دارند. جدای از گرما و اصولی که باید برایش رعایت کرد، نمایشگاه رفتن از ابعاد دیگر هم قواعد خاص خودش را دارد که توجه به آنها برای زنده ماندن در این رویداد بزرگ فرهنگی ضروری است!
مخاطبان نمایشگاه کتاب احتمالاً سه دسته هستند. 1. کتابخوانهای حرفه‌‌ای که مطالعه‌‌ای متنوع در حوزه‌‌های مختلف دارند. 2. کتابخوانهای معمولی که زندگی‌‌شان در کتاب‌خوانی خلاصه نشده اما مطالعه‌ی منظمی دارند. 3. علاقه‌‌مندان به کتاب؛ یعنی کسانی که لزوماً کتاب‌خوان محسوب نمی‌‌شوند اما دوست دارند که به‌زودی در گروه یک و دو قرار بگیرند یا از فضای کتاب و کتاب‌خوانی لذت می‌‌برند و هر از گاهی مطالعه‌‌ای هم دارند. گروه چهارمی هم وجود دارد و این گروه آن‌هایی هستند که صرفاً محض همراهی سه دسته‌ی اول به نمایشگاه می‌آیند. این یادداشت حتی برای آنها هم مفید خواهد بود.
بیایید بپذیریم که در هر حال پول کافی نداریم
فرقی نمی‌‌کند که شما در کدام یک از دسته‌‌های ذکرشده هستید. در هر حال با توجه به قیمت فعلی کاغذ و کتاب، به احتمال زیاد پول کافی برای خریدن همه‌ی کتابهای موردعلاقه‌تان را نداشته باشید. پس حتماً باید گزینشی عمل کنید. راه رفتن بیهدف بین راهروها و سر زدن به هر غرفه و خریدن کتابها به‌صورت تصادفی تنها باعث خالی شدن جیب‌تان می‌شود. بهترین توصیه این است که دو بار به نمایشگاه بروید. یک بار برای تماشا کردن، یک بار برای خریدن. بار اول غرفهها را بررسی کنید، با فروشنده‌‌ها صحبت کنید و از آنها کاتالوگ کتابهای منتشرشده‌‌شان را بخواهید. بعد به خانه برگردید و سر فرصت کتابها را بررسی و لیستی برای خودتان تهیه کنید. این مدل برای هر سه گروه مخاطبان نمایشگاه کتاب مفید است، اما شیوه‌ی اجرای آن می‌‌تواند برای هر گروه متفاوت باشد.
احتمالاً بعد از یک بار نمایشگاه رفتن و گشت زدنِ بدون خرید متوجه می‌‌شوید که اولویت‌‌های خریدتان کاملاً تغییر کرده. کتابهایی بودند که احساس می‌‌کردید احتیاج دارید اما حالا متوجه می‌‌شوید بهتر است هزینه‌ی آنها را صرف خرید کتاب-های دیگری کنید.
اگر زمان‌تان کم است و فقط یک بار میتوانید به نمایشگاه کتاب سر بزنید، از تکنولوژی کمک بگیرید. به سایت نشرهای موردنظرتان بروید و نگاهی به کتابهای موجود بیندازید. میتوانید از برنامه‌های فروش کتاب هم استفاده کنید و به همین ترتیب کتابهایی را که حتماً نیاز دارید از قبل تعیین کنید. مجدداً تأکید می‌‌کنم، پرسه زدن بیهدف در راهروهای نمایشگاه فقط جیب‌تان را خالی می‌‌کند.
البته اینجا به یک نکته هم توجه کنید: ذاتِ حضور در نمایشگاه برای آشنایی با چیزهایی است که در کتاب‌فروشی و کاتالوگ ندیده‌اید. اشکالی ندارد اگر در بین راه کتاب جدید و محبوبی دیدید و دل‌تان غنج رفت و خواستید همین الان بخریدش؛ بخشی از پول‌تان را برای همین غنج رفتن‌های احتمالی کنار بگذارید.
فهرست خوب چه فهرستی است؟
نشرها و نویسنده‌‌ها و سایت‌‌ها فهرستهای متعددی برای خرید کتاب پیشنهاد میکنند. اما مسلم است که هیچ دو نفری سلیقه و نیاز مشترکی ندارند. پس شما باید فهرستِ مخصوص خودتان را تهیه کنید. ابتدا کتابهایی را که «حتماً» احتیاج دارید در لیست بگذارید و قبل از خالی شدن جیب‌تان سراغ‌شان بروید. بعد از آن به کتابهایی فکر کنید که اسم‌شان را شنیده‌‌اید یا تمایل به خریدن‌شان داشتید اما جزو کتابهایی نیستند که نیاز قطعی به آنها داشته باشید. بعد از آن سراغ فهرستهای منتشرشده و کاتالوگ‌‌های نشرها بروید. شاید آنجا کتابی پیدا کنید که تا به حال اسمش را نشنیده‌‌اید اما دقیقاً همان کتاب موردنیاز شماست. بعضاً کاتالوگ نشرها توضیح مختصری درمورد کتابها هم دارند اما گاهی اوقات تنها به اسم کتاب اکتفا کرده‌‌اند. در این مواقع میتوانید از گوگل کمک بگیرید. نهایتاً نتیجه‌ی جست‌وجوی خود را با نزدیکان مطلع‌‌تان در میان بگذارید. این افراد می‌‌توانند کتابخوانهای حرفه‌‌ای باشند یا کسانی که در حوزه‌ی کتاب موردنظر، تخصص دارند و می‌‌توانند بهتر راهنمایی‌‌تان کنند.
هیجان‌زده نشوید!
در هر صورت و در هر مکان سعی کنید هیجان‌زده نشوید! کتابی که بیشتر اسم آن را شنیده‌‌اید لزوماً کتاب خوبی نیست. کتابی که در اینستاگرام بیشتر عکسش را دیده‌‌اید قطعاً بهترین کتاب جهان نیست. غرفههای شلوغ شاید غرفههای چندان مهمی نباشند. لزومی ندارد هر نویسنده‌‌ای که دیدید کتابی با امضای او خریداری کنید. گولِ ظاهر پر زرق و برق غرفهها یا کتابها را نخورید. فوتبالیست‌‌ها، بازیگرها، خواننده‌‌ها، اینفلوئنسرهای اینستاگرام و... مراجع خوبی برا معرفی کتاب مناسب نیستند. میتوانید به غرفه‌دارها و اطلاعات‌شان اعتماد کنید، اما توجه کنید غرفه‌‌دار در هر صورت یک فروشنده است و قصد تبلیغ و فروش کتاب خودش را دارد، در نهایت این شما هستید که باید تصمیم بگیرید این کتاب را باید برای خرید انتخاب کنید یا کنارش بگذارید.
لزومی ندارد همه‌ی غرفهها را بررسی کنید.
لازم نیست مقابل همه‌ی غرفهها توقف طولانی داشته باشید. غرفههای نشرهای موردنظرتان را با دقت بررسی کنید و از کنار باقی غرفهها با سرعت بیشتری بگذرید. لزومی ندارد حتماً به غرفه‌‌ای که در حوزه‌ی تخصص یا علاقه‌‌ی شما نیست سر بزنید. البته تصور نکنید که فقط غرفههای بزرگ راهروهای انتهایی، کتابهای خوب چاپ میکنند. بین غرفههای کوچک هم نشرهای قوی پیدا می‌شوند که ممکن است غافل‌گیرتان کنند. اگر دو نوبت به نمایشگاه رفتید، بار اول بدون اینکه خرید کنید همه‌ی غرفهها را یک نگاهی بیندازید.
آیا لازم است همه‌ی کتابها را بخریم؟
بعضی از کتابها ارزش خواندن دارند، ولی لزوماً ارزش خریدن ندارند. قبل از خریدن هر کتاب بررسی کنید آیا واقعاً لازم است که پولی برای این کتاب بدهید؟ آیا نمی‌‌توانید آن را از کتاب‌فروشی یا دوستی قرض بگیرید یا از نشرهای الکترونیک استفاده کنید؟ رمان‌‌ها اغلب از آن کتابهایی هستند که یک بار خوانده می‌شوند و بعد برای همیشه در کتابخانه می‌‌مانند. با قیمت فعلی کتاب و با توجه به محدودیت گنجایش کتابخانه‌‌های‌مان لزومی ندارد همه‌ی کتابها را حتماً بخریم. پس وسواس «حتماً باید همه‌ی کتابها را داشته باشم» را کنار بگذارید. اگر با دوستی به نمایشگاه می‌‌روید از کتابهایی که هر دو احتیاج دارید یک نسخه بخرید و به همدیگر قرض بدهید.
به نشرهای الکترونیک و کتابهای صوتی هم فکر کنید. گاهی اوقات به‌خاطر کمبود جا یا پول، ناچاریم سراغ کتاب الکترونیک برویم. به روح کتابهایی فکر کنید که میتوانید بخوانیدشان، حتی اگر در صفحه‌ی موبایل‌تان باشند.
جز کتابها به چه چیزهای دیگری باید فکر کنیم؟
نمایشگاه رفتن علاوه بر کتابها حواشی دیگری دارد که در نگاه اول مهم به نظر نمی‌‌رسند ولی می‌‌توانند در خرید شما اثرگذار باشند؛ مثل شلوغی، سنگینی کتابها، گرما و تشنگی و... . به همین دلیل سعی کنید اگر امکان و فرصتش را دارید در روزهای وسط هفته و در ساعات اولیه‌ی صبح به نمایشگاه بروید. در این زمان‌‌ها با شلوغی مواجه نمی‌‌شوید و فرصت و تمرکز بیشتری برای خرید دارید. روزهای آخر هفته، علی‌‌الخصوص بعدازظهرهای آخر هفته شلوغ‌‌ترین زمان‌‌های نمایشگاه هستند. اگر دانش‌آموز هستید از نظر من هیچ ایرادی ندارد که یک روز بی‌خیال مدرسه شوید و به نمایشگاه بروید. (اما دقت کنید که چنین کاری فقط برای رفتن به نمایشگاه کتاب مجاز است!)
بازدیدتان را تا روزهای پایانی نمایشگاه به تأخیر نیندازید. در روزهای پایانی علاوه بر شلوغی ممکن است تمام چاپ بعضی از کتابها (علی‌‌الخصوص کتابهای پرفروش) به پایان رسیده باشد.
سنگینی پلاستیک‌‌های متعدد کتاب نمی‌گذارد به‌راحتی به خریدتان ادامه بدهید. پس اگر قصد خرید کتابهای زیاد یا سنگین را دارید حتماً به بردن چرخ‌دستی یا کوله‌پشتی فکر کنید.
پیش از ورود به غرفهها به فکر تشنگی و گرسنگی هم باشید. از قبل مکان غرفههای فروش مواد غذایی و نمازخانه را شناسایی کنید. بازدیدتان را جوری تنظیم کنید که نزدیک ظهر از دری خارج شوید و نیازهای اولیه را برطرف کنید و بعد دوباره سراغ ادامه‌ی خرید بروید. همان‌طور که گفتیم گرما همیشه (و احتمالاً امسال بیشتر) گریبان‌گیر شما خواهد شد، پس با خودتان بطری آب معدنی همراه داشته باشید تا به‌خاطر یک قلپ آب مجبور نشوید همه‌ی راهروها را را چندین بار گز کنید.
در آخر به یاد نوستالوژی نمایشگاه‌‌های دوران کودکی‌‌مان یک سیب‌‌زمینی سرخ‌کرده هم بخورید و از این رویداد فرهنگی لذت ببرید. و البته مدام این جمله را با خودتان تکرار کنید که «کتاب‌خوان بودن به‌معنی نمایشگاه رفتن و یک کوه کتاب خریدن نیست، بلکه به‌معنی درست انتخاب کردن و درست خواندن است.»