مجله میدان آزادی: برخلاف انتظار، «حقایق سخت» که آخرین ساخته‌ی کارگردان بزرگ انگلیسی «مایک لی»ست در میان نامزدهای نهایی اسکار 2025 حاضر نبود. با این حال، این فیلم در جشنواره‌های مهم دیگر مورد توجه مخاطبان و منتقدان قرار گرفته است. به مناسبت سالروز تولد مایک لی (20 فوریه)، ریویوی نقد، تحلیل و بررسی این اثر را به قلم فاطمه دهقان بخوانید.
فیلم «حقایق سخت» (Hard Truths) در سال ۲۰۲۴ تولید و در جشنواره‌های بین‌المللی مانند تورنتو و سن سباستین نمایش داده شد، اما اکران عمومی آن در برخی کشورها مانند بریتانیا و اسپانیا به سال ۲۰۲۵ موکول شد. این فیلم به نویسندگی و کارگردانی مایک لی، نویسنده و کارگردان انگلیسی ساخته شده که به سبک خاص فیلم‌سازی‌اش معروف است. او شخصیت‌ها، دیالوگ‌ها و داستان‌هایش را با استفاده از بداهه‌پردازی می‌سازد. مایک لی از دهه‌ی هفتاد میلادی تا امروز فعالیت‌های بسیاری در زمینه‌ی تئاتر، تلوزیون و سینما داشته است.
از شاخصه‌های فیلم‌های مایک لی شخصیت‌های عمیق است و این نتیجه‌ی تمرین‌های بداهه‌ی زیادی است که بازیگران فیلم‌های او دارند. او در آثارش معمولاً به زندگی روزمره، روابط انسانی، مسائل اجتماعی و تنش‌های روانی می‌پردازد.
«مایک لی»، کارگردان فیلم سینمایی «حقایق سخت»
ازجمله آثار شاخص او می‌توان به «رازها و دروغ‌ها» ۱۹۹۶، «برهنه» ۱۹۹۳ و «ورا دریک» ۲۰۰۴ اشاره کرد که در جشنواره‌های مختلف نامزد و برنده‌ی جوایزی شده‌اند. «پیترلو» ۲۰۱۸، «زندگی شیرین است» ۱۹۹۰ و «الکی خوش» ۲۰۰۸ از دیگر آثار او هستند. «حقایق سخت»، آخرین ساخته‌ی مایک لی در جشنواره‌ی تورنتو جایزه‌ی ویژه‌ی کارگردانی را به دست آورد، همچنین برای بازی ماریان ژان بتیست نامزد جشنواره‌ی بفتا شد و پیش‌بینی می‌شد که در جشنواره‌ی اسکار نیز نامزد یا برنده شود.
اطلاعات کلی فیلم
«حقایق سخت» در ژانر کمدی‌درام معرفی می‌شود. این فیلم ۹۷ دقیقه‌ای تا فوریه یک میلیون و ۶۲۰ هزار دلار فروش داشته است. بازیگران اصلی فیلم ماریان ژان بتسیت در نقش پانزی، میشل آستین در نقش شانتل خواهر پانزی و دیوید وبر در نقش کورتلی همسر پانزی هستند. از دیگر عوامل فیلم می‌توان به دیک پوپ، فیلم‌بردار و تانیا ردین، تدوینگر اشاره کرد.
این فیلم توجه منتقدان زیادی را به خود جلب کرده و ۹۵ درصد امتیاز در راتن تومیتوز و ۸۸ از ۱۰۰ امتیاز را در متاکریتیک دریافت کرده است. ژان بتیست جایزه‌ی بهترین بازیگر زن را از انجمن منتقدان نیویورک و انجمن منتقدان لس آنجلس برای بازی در این فیلم دریافت کرد. ضمن اینکه او نامزد جایزه‌ی بفتا برای بهترین فیلم بریتانیایی و بهترین بازیگر زن شد. همچنین هیئت ملی بازبینی آمریکا این فیلم را در فهرست ده فیلم برتر مستقل ۲۰۲۴ قرار دادند.
پوستر فیلم «حقایق سخت» که بخشی از جوایز برنده شده و نامزدی‌های اثر را نمایش می‌دهد
حاشیه‌های حقایق سخت
- مایک لی برای ساخت این فیلم با مشکلات مالی مواجه شد و نتفلیکس به او پیشنهاد همکاری داد اما لی به‌علت تمایل به حفظ استقلال هنری و اجتناب از مداخله نتفلیکس در فرایند خلاقه‌ی فیلم‌سازی‌اش این پیشنهاد را رد کرد.
- فیلم با بودجه‌ی کم (چند میلیون دلاری) و روش منحصربه‌فرد «بدون فیلم‌نامه‌ی اولیه»ی لی ساخته شد؛ بازیگران پس از ماه‌ها تمرین و بداهه‌پردازی، شخصیت‌ها را شکل دادند.
- این اولین همکاری لی با ماریان ژان بتیست پس از فیلم «رازها و دروغ‌ها» (۱۹۹۶) است که برای او نامزدی اسکار به ارمغان آورد.
داستان فیلم حقایق سخت
فیلم در مورد زنی میانسال به نام پانزی است که خشم زیادی در وجودش دارد. او از همه چیز ناراضی است و از وسواس و اضطراب بسیار رنج می‌برد. پانزی واکنش‌های زیادی به بی‌اهمیت‌ترین چیزها نشان می‌دهد. این واکنش‌ها در برخی موارد قرار است خنده‌دار باشند اما اگر شما هم گرفتار اضطراب و افسردگی باشید احتمالاً بیشتر از اینکه بخندید با او همدلی خواهید کرد یا از رنج او رنجیده‌خاطر خواهید شد. شانتل خواهر کوچک‌تر پانزی که زنی سرزنده و راضی از زندگی است، سعی می‌کند او را به زندگی بازگرداند.
مایک لی در فیلمش به‌صورت موازی به زندگی پانزی و شانتل می‌پردازد تا دو سویه‌ی تاریک و رنجور و روشن و شاداب زندگی آدم‌ها را مقابل یکدیگر قرار دهد، که تاریکی یک سو در مقایسه با روشنایی سوی دیگر خود را بهتر نشان خواهد داد. او در نیمه‌ی دوم فیلم با دادن اطلاعاتی از تفاوت دوران کودکی دو خواهر، نشان می‌دهد که تروماهای دوران کودکی چطور می‌توانند در زندگی آینده‌ی انسان مؤثر باشند. همچنین تأثیری که پانزی روی خانواده‌ی خود می‌گذارد و احساس اینکه یک فرد نفرین‌شده است، نشان‌دهنده‌ی چرخه‌ی معیوب تروماست که می‌تواند نسل به نسل منتقل شود.
«ماریان ژان بتیست» و «میشل آستین» در فیلم سینمایی «حقایق سخت»
روند روایی فیلم، خطی و کلاسیک نیست و پیرنگ آن گاهی کشش لازم را برای مخاطب ایجاد نمی‌کند.یکی دیگر از مسائلی که با انتقاد بینندگان مواجه شده شخصیت‌پردازی نسبتاً ضعیف‌تر همسر و پسر پانزی، نسبت به باقی کاراکترهاست. البته اگر شما هم با خانواده‌های پرتنش مواجه شده باشید، می‌توانید به‌خوبی شخصیت این دو نفر را درک کنید و خب بالاخره فیلم برای خیال‌پردازی هم باید فضایی به مخاطب بدهد.
البته به نظر می‌رسد که مایک لی سعی کرده بیشتر به زوایای زندگی شخصیت اصلی‌اش سرک بکشد و از شخصیت‌های دیگر برای عمیق‌تر نشان دادن شخصیت اصلی و پاسخ به این سؤال که تروماهای دوران کودکی تا چه اندازه می‌توانند بر زندگی و سرنوشت فرد تأثیر بگذارند، استفاده کند. و همین باعث شده که بخش‌هایی از فیلم کش‌دار و شلخته به نظر برسد.
به هر حال کارگردان فیلم یک انگلیسی است و زیاده‌گویی هم یکی از ویژگی‌های درام‌های انگلیسی. از این نظر فیلم ممکن است برای کسانی که به قصه‌گویی صرف در سینما علاقه‌مندند کمی حوصله‌سربر باشد. جدای از این‌ها مایک لی در محو کردن مرز بین واقعیت و درام بسیار موفق عمل کرده است. طوری‌که حین تماشای «حقایق سخت» گاهی فراموش می‌کنید که با یک فیلم روبه‌رویید، نه یک داستان واقعی. برخی این را نقطه‌قوت فیلم می‌دانند و برخی دیگر از آن انتقاد می‌کنند.
پایان فیلم هم مناقشه‌برانگیز است و برخی مخاطبان آن را ناامیدکننده می‌دانند. اما این پایان از نظر منطق روایی و روانشناختی به‌خوبی کار می‌کند و یکی از واقعی‌ترین و سینمایی‌ترین پایان‌هایی است که می‌شود برای فیلم متصور شد.
در مجموع «حقایق سخت» را که با وجود چالش‌های مالی، موفقیت هنری قابل توجهی کسب کرده است به کسانی که به مسائل روانی و خانوادگی و روابط انسانی علاقه دارند یا کسانی که از تماشای نتیجه‌ی تجربه‌های خارج از چهارچوب‌های معمول سینما لذت می‌برند پیشنهاد می‌کنم.