مجله میدان آزادی: خبرگردی بخش تازه‌ای است که به «پیاده‌راه کودک و نوجوان» مجله میدان آزادی افزوده شده تا هر هفته مهم‌ترین اخبار فضای هنر و ادبیات کودک و نوجوان را در یک بسته جمع‌وجور خبری برای خوانندگان کودک و نوجوان - و حتی بزرگ‌ترهای علاقمند و فعال در این زمینه - جمع‌آوری کند. اولین شماره این خبرنامه را در ادامه این مطلب، به قلم مهشاد حمزه‌لو بخوانید:
پاییز می‌رسد و برگ‌های پاییزی، خبر از بادهای خزانی می‌دهند. ماه مهر با شروع مدرسه‌ها و مناسبت روز جهانی کودک پر است از خبرهای هنرِی و ادبی در حوزه‌ی کودک و نوجوان. در این خبرنامه می‌خواهیم چند دقیقه‌ای به صدای خش خش برگ‌های این خبر گوش بسپاریم.
پوستر جشنواره‌ی «عروسک‌های سرزمین من»
قصه‌های پارچه‌ای سرزمین ما!
روزی روزگاری عروسک‌ها، چیزی بیشتر از یک وسیله‌ی اسباب‌بازی و سرگرم کردن بچه‌ها بودند. در دل هر یک از عروسک‌های قدیمی اقوام و گوشه‌گوشه‌ی ایران‌زمین، قصه‌ای و جادویی نهفته بود. بعضی از روی داستانی واقعی ساخته شده و بعضی دیگر دورکننده‌ی چشم‌زخم یا نویددهنده‌ی نوروز بودند! اما آنچه تمام این عروسک‌ها را ساکنان کوچک این سرزمین می‌کرد، یک چیز مشترک بود. تمامی آنها یک‌صدا، قصه‌گوی گوشه‌ای از باورها، آداب و رسوم اقوام و حتی آیینه‌ای از زیست‌محیط شهرها بودند. برای همین است که وقتی تمامی این عروسک‌ها را کنار هم می‌چینیم، صدای سرزمین‌مان را از میان لب‌های پارچه‌ای و چوبی‌شان می‌شنویم!
عروسک لیلی یا بویگ، از عروسک‌های محلی اقوام لر، که در تابستان سال 1396 در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسید. عکس از «روستاتیش»
و حالا جشنواره‌ای با هدف زنده‌کردن این عروسک‌ها به عنوان محصولاتی فرهنگی که بخشنده‌ی هویت‌اند، در حال برگزاری است. جشنواره‌ی «عروسک‌های سرزمین من»، زیر نظر کانون استان تهران قرار است، عروسک‌ها را به رقابت هم دعوت کند؛ از عروسک‌هایی مبتنی بر پویانمایی‌ها، کتاب‌ها و قصه‌های شاهنامه گرفته تا قهرمانان ملی!
مخاطبان این جشنواره مثل خود عروسک‌ها از هر سن و قشری را شامل می‌شوند؛ کودکان و نوجوانان ۷ تا ۱۸ سال، مربیان، والدین و طراحان، همه و همه به دنیای عروسک‌ها دعوت‌اند. اگر شما هم عروسکی دارید که دوست دارد، آینه‌ای از ایرانمان باشد، او را به دروازه‌ی کانون پرورش فکری بفرستید. این دروازه برای دریافت آثار تا ۲۰ مهر ماه چهارطاق باز است! خبر خوب آنکه عروسک‌ها تا پایان آبان با هم رقابت می‌کنند و بهترین‌هایشان در نمایشگاه آثار منتخب و در کنار «جشنواره‌ی قصه‌گویی استان تهران» حاضر می‌شوند.
پوستر سی‌وهفتمین «جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان»
رویاهای کودکانه بر پرده‌ی نقش جهان!
در روزهای پایانی تابستان داغ امسال بود که پوستر سی‌وهفتمین «جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان»، در ایوان تاریخی چهلستون به نمایش درآمد. جشنواره‌ای در قلب اصفهان که امسال به دبیری «حامد جعفری» برگزار می‌شود، از ۱۲ تا ۱۶ مهر ماه، میزبان رقابت‌کنندگان است.
جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان از سال ۱۳۶۱ پایه‌گذاری شده و محفلی است برای فیلم‌های کودک و نوجوان سراسر جهان. جایی که فیلم‌ها را بر پرده‌ی سینما جمع می‌کنند تا رویاهای کودکان را به نمایش درآورند. اما امتیاز ویژه‌ی این جشنواره، حضور داوران و خبرنگاران نوجوان است که با نگاه تیربین‌شان بهترین فیلم‌ها را انتخاب می‌کنند و امسال هم حضور پررنگی دارند! قاضیان این جشنواره ۱۲ فیلم بلند، ۹ فیلم کوتاه خارجی و ۲ پویانمایی را در سه بخش ملی، بین‌المللی و ویژه به تماشا می‌نشینند و بهترین‌ها را با نگاه تیزبین‌شان انتخاب می‌کنند. در میان این آثار ۳ فیلم بلند ایرانی «بچه‌ی مردم»،«چشم‌بادومی» و «موی گرگ» به چشم می‌خورد.
«ثمینه باغچه‌بان»، نویسنده و آموزگار کودکان
گل‌های باغچه‌بان هنوز می‌درخشند!
«زمانی که به گذشته‌ام می‌نگرم، دلم پر از شادی می‌شود. چه سعادتی بود هم‌دوش پدرم کنار فرزندان ناشنوایم بودن. اگر دوباره به دنیا بیایم باز همین راه را در پیش خواهم گرفت و خداوند را سپاسگزارم که مرا به این راه رهنمون شد.»
هفته‌ی گذشته برای گل‌هایی که سال‌ها در ادبیات کودک روییده بودند، هفته‌ی دلتنگی بود. دلتنگی برای صاحب این کلمات،«ثمینه باغچه‌بان» که ۲۶ شهریور ماه از جهان کودکان پرکشید. ثمینه باغچه‌بان، با اینکه دختر «جبار باغچه‌بان» بود، هیچ‌وقت در سایه‌ی پدرش گم نشد. او بعد از پدر، بار سنگین مجتمع ناشنوایان را روی شانه‌هایش گرفت و راهی که پدر شروع کرده بود را ادامه داد. ثمینه باغچه‌بان هم آموزگار بود، هم نویسنده و هم یک روح شاعرانه که برای بچه‌ها می‌تپید. برای همین هم بود که تک تک لحظاتش را برای بهتر کردن دنیای آموزش و رسیدگی به گل‌های باغچه‌ی ادبیات کودک صرف کرد.
پوستر مسابقه بین‌المللی «نامه‌نگاری برای جوانان»
نامه‌ای از طرف اقیانوس که جهانی شد!
«سلام دانیال؛ دیروز وقتی باد بازیگوش نخ بادبادک را از دستانت بیرون کشید و تو برای از دست دادن آن غصه خوردی؛ فهمیدم باید نامه ای برایت بنویسم قبل از اینکه به خاطر بالا رفتن دمای زمین و آلودگی‌ها، بخشی از خاطره‌هایم از بین بروند. من همان پهنه‌ی بزرگ آب هستم که دیروز نفس‌هایش را موقع از دست دادن بادبادک پلاستیکی‌ات تماشا کردی. امروز حالت چطور است دانیال؟ آنقدر خوب هستی که جز بادبادک کوچک گمشده، دلت برای یک اقیانوس غمگین هم بسوزد؟ راستی نگران بادبادکت نباش؛ من از آن با دقت مراقبت کردم. باد بازیگوش آن را در آغوش من انداخت و من از گوشه‌ی دم بلند زنجیری‌اش اسم تو را دیدم.»
این چند جمله، بخشی است از نامه‌ای که جهانی شد! داستان از این قرار است که «اتحادیه جهانی پست» با همکاری «سازمان بین‌المللی دریانوردی» و «یونسکو» مثل هر سال یک مسابقهی نامه‌نگاری ترتیب دادند. مسابقه‌ای با این موضوع: «تصور کنید شما یک اقیانوس هستید. نامه‌ای به شخصی نوشته و توضیح دهید چرا و چگونه باید از شما مراقبت کنند؟» بچه‌ها از همه‌جای دنیا، به نمایندگی از اقیانوس نامه نوشتند. دستِ آخر از بین ۱ میلیون و ۶۰۰هزار دانش‌آموز از ۶۵ کشور دنیا، نامه‌ی علیرضا زارع دستنائی، عضو کانون پرورش فکری استان اصفهان، برنده‌ی این مسابقه شد!
بله! نامه‌ی علیرضا، شانه به شانه‌ی چهار نوجوان دیگر از کشورهای برزیل، چین، گرجستان و مالزی قرار گرفت و جزو ۵ اثر برگزیده‌ی ۵۴امین دوره‌‌ی «مسابقهی بین‌المللی نامه‌نگاری اتحادیه جهانی پست سوئیس» شد.
پوستر انیمیشن «یوز»، محصول سال 1404
یوز ایرانی در سینما می‌تازد!
پویانمایی «یوز» داستان بازگشتی به خانه است؛ خانه‌ای از جنس ایران. این پویانمایی، به کارگردانی «رضا ارژنگی» و با سبکی فانتزی، داستان بازگشت یوز ایرانی به وطن را روایت می‌کند. این انیمیشن که با تکنیک سه‌بعدی ساخته شده، محصولی مشترک از «مرکز انیمیشن سوره» و «ویستا مدیا» است.
تیزانیمیشن «یوز» همراه با قسمتی از آهنگ «ایران»
انیمیشن یوز، نماینده‌ای از نژاد یوزهای ایرانی انگشت‌شماری است که هنوز در بیابان‌ها و کویرهای ایران پرسه می‌زنند و زیستگاه‌شان با بزرگ‌تر شدن شهرها در خطر قرار گرفته. این اثر از اول مهر ماه، بر پرده‌ی سینماهای سراسر کشور، شروع به تاختن کرده است! یوز با داستان گیرا و موسیقی شنیدنی «گرشا رضایی» به نام «ایران»، قلب‌ها را برای این گونه‌ی در حال انقراض و حفاظت از محیط زیست‌اش به تپش درمی‌آورد.
«سلیمه باباخان»، تصویرگر برنده جایزه پاندای زرین از جشنواره «پاندای طلایی»
پاندای برنزی و قلم زرین
این ماه برای آنهایی که قلم به دست می‌گیرند و کلمات نویسنده‌ها را به رنگ تصویر درمی‌آورند پر از جایزه بود!
«مسابقهی بین‌المللی کارتون و تصویرسازی پاندای طلایی»، یکی از رویدادهای مهم تصویرسازی است.«سلیمه باباخان»، با تصویرگری دیدنی‌اش از کتاب جدید «محمدهادی محمدی»، «نارنج یلدا» و «سمیه محمدی» برای تصویرگری کتاب «اسب سیاه»، پاندای برنزی این رقابت را به خانه بردند. البته این دو تصویرگر تنها هنرمندان پرافتخار این جشنواره نبودند. بیش از ۱۰ تصویرگر ایرانی دیگر موفق شدند به کاتالوگ این مسابقه راه پیدا کنند.
نمایشگاه «دوسالانه‌ی قلم طلایی بلگراد»
اما این تنها جایزه‌ای نیست که به نقاشان ایرانی نوید داده شد. سلیمه باباخان و نوشین صفاخو جزو منتخبان برای حضور در «نمایشگاه دوسالانه‌ی قلم طلایی بلگراد»، شده‌اند که یکی از قدیمی‌ترین رویدادهای تصویرگری است! اتفاقی که شانس برنده شدن «قلم زرین» را برای شرکت‌کنندگان فراهم می‌کند. خبر خوب آنکه قرار هم نیست زیاد انتظار بکشیم… در ماه نوامبر نتایج مشخص می‌شود و قلم زرین در دست هنرمند منتخب قرار خواهد گرفت.
پوستر نمایشگاه «بزرگ که شدم چه‌کاره بشم؟»
بزرگ شدی می‌خواهی چه کاره شوی؟!
همیشه سومین یا چهارمین سوالی که از بچه‌ها می‌پرسند -احتمالاً بعد از این سوال عجیب که مادرت را بیشتر دوست داری یا پدرت (!)- یک جمله‌ی پرسشی ثابت است: وقتی بزرگ شدی، می‌خواهی چه کاره شوی؟ واقعاً هم سوال مهمی است، هر چند که تا سال‌های سال ممکن است بی‌پاسخ بماند. حالا فکرش را بکنید یک نمایشگاه کتاب برقرار شده تا پاسخ به این سوال را راحت‌تر کند! نمایشگاهی با موضوع مشاغل و کتاب‌های جورواجور که از دایرة‌المعارف تا داستان را شامل می‌شوند و به زبان‌های مختلف دنیا هستند. در این مجموعه بیش از ۳۰۰ عنوتن کتاب دور هم جمع شده‌اند تا مسیر شغلی آینده را برای کودکان و نوجوانان روشن‌تر کنند. اگر سراغ این نمایشگاه را گرفتید، می‌توانید آن را در کتابخانه‌ی مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیدا کنید. تا پایان مهر ماه، از شنبه تا چهارشنبه، ۸ صبح تا ۷ عصر، بازار داغ کتاب‌های پرمشغله، باز است!
پوستر دوسالانه تصویرسازی براتیسلاوا
قضاوت در قلعه براتیسلاوا!
«سحر ترهنده»، متخصص و پژوهشگر ادبیات کودک و کتاب‌های تصویری است که امسال به قلعه‌ی براتیسلاوا در اسلواکی فراخوانده شده تا به عنوان داور سی‌امین جشنواره‌ی تصویرگری BIB، چکش داوری را به دست بگیرد! جشنواره‌ای هر دو سال یک بار، با حمایت «یونسکو» و IBBY برگزار می‌شود.
ترهنده که عضو هیئت‌مدیره‌ی شورای کتاب کودک است، قبلاً هم داور «جایزه‌ی جهانی هانس کریستین اندرسن» بوده که به نوبل ادبیات کودک شهرت دارد! جشنواره‌ی BIB از سال ۱۹۶۷ شروع به کار کرده و پر از نمایشگاه، کارگاه و برنامه‌های جذاب برای تصویرگران و پژوهشگرهای ادبیات کودک است. گفتنی است که در هر دوره کانون پرورش فکری، شورای کتاب کودک و انجمن تصویرگران ایران با هم نماینده‌های ایران را برای حضور در این جشنواره انتخاب می‌کنند.
کتاب «با همین یک سنگ» سروده «اکرم‌سادات هاشمی‌پور»
لاک‌پشتی که به کتابخانه‌ی مونیخ رسید!
«این همه که عاشق است/ این همه که خسته و صبور/ این همه که روی شانه می‌کشد/صخره‌های سنگی درشت/فکر می‌کنم که نسل کوه/ می‌رسد به سنگ‌پشت.»
«کتابخانه‌ی بین‌المللی جوانان مونیخ»، بزرگ‌ترین کتابخانه‌ی جهان برای ادبیات بین‌المللی کودکان و نوجوانان است. این موسسه که کتاب‌های کودک و نوجوان را قلب تپنده‌ی جوامع و فرهنگ‌ها می‌داند، هر سال ۵۴ شعر برتر از شاعران سراسر دنیا را در تقویم سالیانه‌‌اش با عنوان «Children’s Calendar» معرفی می‌کند. این فهرست در کنار «فهرست کلاغ سفید»، مسیری است برای سوغات بردن فرهنگ‌ها برای کودکان کشورهای مختلف!
حالا امسال کتاب شعرِ «اکرم سادات هاشم‌پور» به نام با «همین یک سنگ»، نماینده‌ی شعر ایرانی شده و لاک‌پشت این کتاب به صفحات تقویم کتابخانه‌ی مونیخ راه پیدا کرده است. مصراع‌هایی که در ابتدای این بند خواندید، یکی از شعرهای این کتاب است که به زبان آلمانی در این تقویم به چشم می‌خورد.
پوستر همایش «ادبیات کودک و مطالعات کودکی»
ادبیات کودک و نوجوان به صرف یک فنجان تکنولوژی
در این روزگار که انگار تکنولوژی و هوش مصنوعی با همه‌ی عرصه‌های علم رفیق شده است، شاید جالب باشد که تأثیر آن در ادبیات کودک و نوجوان را هم بررسی کنیم. این روزها کتاب‌های الکترونیک، گیم‌ها، هوش مصنوعی، داستان‌های دیجیتال و کلی چیزهای دیگر، ادبیات کودک را از سبک و سیاق قدیمی‌اش متفاوت کرده است.
در همین راستا پنجمین «همایش دوسالانه ادبیات و مطالعات کودکی»، مثل هر سال برای ارسال چکیده‌ی مقالات فراخوان داده و موضوعش را متناسب با این روزهای دیجیتال انتخاب کرده است: «کودکی و ادبیات کودک در عصر فناوری‌های نوین دیجیتال». علاقه‌مندان می‌توانند تا ۱۵ مهر ماه فرصت دارند چکیده‌ی مقالاتشان را متناسب با قوانین همایش به رایانامه‌ی شورای کتاب کودک ارسال کنند.