مجله میدان آزادی: هفتمین ماه از سال 1402 به پایان رسید و مثل همیشه نوبت به مرور اخبار هنر و ادبیات در قالب «کاغذ اخبار هنر» رسید. هشتمین شماره از این مطلب را قلم خانم «حنانه شکیبا» بخوانید:
با تمام شدن اولین ماه از پاییز باید به بدرقه‌ی مهر و به پیشواز کاغذ اخبار مهرماه می‌رویم؛ اما نه با خوشحالی و لبی خندان! مهرماه 1402 برخلاف نامش، ماهی پر از درد و رنج بود؛ درد و رنجی که همچنان ادامه دارد و به این زودی التیام نخواهد یافت. درباره‌ی عالم هنر و ادبیات مهر 1402 باید و تنها همین را گفت: مهرماه غم‌انگیز!
به گزارش مجله میدان آزادی، ابتدای کاغذ اخبار هنر را با یادی از داریوش مهرجویی آغاز می‌کنیم که بعد از گذشت یک هفته، هنوز همه در بهت و حیرت مرگش و چگونگی آن قرار گرفته‌اند! داریوش مهرجویی در شامگاه شنبه بیستودوم مهر، به همراه همسرش در خانه‌اش به قتل رسید!
مرگ او برای سینمای ایران جانکاه بود. او سرآغاز بسیاری از تحولات سینمای ایران محسوب می‌شد که زندگی‌اش پایانی تراژیک داشت! بسیاری وی را فیلسوف سینمای ایران می‌دانند و به دلیل آشنایی او با ادبیات معاصر ایران و ادبیات غرب، بخش مهمی از آثار او اقتباس از ادبیات بود و منتقدان، بهترین آثار او را همین آثار اقتباسی کارنامه وی معرفی می‌کنند.
گمانه‌زنی‌ها و شایعات بسیاری درباره‌ی قاتل او و همسرش در رسانه‌ها منتشر شد؛ اما پنجشنبه صبح و کمتر از یک هفته، پلیس ایران با اعلام دستگیری قاتل و همدستانش، علت قتل را بنابر اظهار قاتلان، تاکنون، اختلافات شخصی و مالی اعلام کرده است.
مهرجویی چهارشنبه، 26 مهرماه در قطعه‌ی هنرمندان به خاک سپرده شد. اما مراسم ختم او همچون خبر قتلش، یک حاشیه‌ی پررنگ داشت. حاشیه‌ای که مربوط به مهمترین اتفاق این روزهای جهان است.
مهمترین اتفاق جهان، این روزها، چیزی نیست جز نسل‌کشی در غزه؛ نیمه‌ی مهرماه وقتی رسانه‌ها خبر از اتفاقات غزه دادند، کسی فکرش را نمی‌کرد پایان 8 دهه سکوت، به یک محرک بزرگ در عالم انسانیت و به تبع آن در عالم هنر و ادبیات تبدیل شود! محرکی که مرضیه برومند را در اثنای سخنرانی‌اش در روز تشییع مهرجویی به واکنش واداشت.
نقاش‌ها، کاریکاتوریست‌ها، شاعران، بازیگران و بسیاری دیگر از هنرمندان به اتفاقات غزه واکنش نشان داده‌اند و موج عکس‌ها، کاریکاتورها، نقاشی‌ها، شعرها، مستندها و... این فاجعه‌ی انسانی را در تاریخ ثبت و ضبط می‌کنند و بی‌گمان، به زودی فیلم‌ها و داستان‌های زیادی به این کاروان هنری خواهند پیوست. اما در میان موج حمایت‌ها از مردم فلسطین همیشه هستند کسانی که با هنرمندان آزاده‌ی جهان متفاوت باشند، همچون بزرگترین کمپانی انیمیشن‌سازی دنیا -کمپانی دیزنی- که رویایی رنگارنگ و پر از نور برای کودکان به تصویر می‌کشد، اما این روزها دو میلیون دلار به اسرائیل در جنگکمک کرد تا کودکان بیشتری را در غزه قربانی کند.
و اما در کاغذ اخبار شهریور از گمانه‌زنی برای نامزدهای نوبل ادبیات گفتیم و معمای شناسایی برگزیده‌ی بعدی؛ این معما در مهرماه رمزگشایی شد و صدوشانزدهمین نوبل ادبیات به یون فوسه، نمایش‌نامه‌نویس و نویسنده‌ی ۶۴ ساله نروژی رسید. یون فوسه نخستین نویسنده‌ی نروژی است که پس از گذشت ۹۵ سال این جایزه را می‌گیرد و چهارمین نویسنده نروژی برنده‌ی این جایزه است.
آکادمی نوبل، فوسه را برای نگارش «نمایشنامه‌ها و نثرهای بدیع که به ناگفتنیها صدا می‌بخشند» برنده جایزه نوبل ادبیات اعلام کرد. او، حدود ۴۰ نمایشنامه، رمان، شعر، مقاله، کتاب کودک و آثار ترجمه‌ای منتشر کرده است.
در عالم ادبیات ایران هم یکی از خبرها، از سرگیری فعالیت جایزه‌ی ادبی مهرگان بود که به دلیل شلوغی‌های سال گذشته از سوی مدیر و داوران این جایزه به تعویق افتاده بود اما فهرست نهایی آن در مهرماه اعلام شد.
دبیرخانه‌ی این جایزه، هفت رمان و هفت مجموعه داستان راه‌یافته به مرحله نهایی دوره‌های بیست‌ویکم و بیستودوم مهرگان را از میان ۱۵۲۷ عنوان کتاب ارسالی چاپ اول در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ انتخاب کردند.
کشف یک نقاشی روایی از رامبراند
کاغذ اخبار مهر از هنر نقاشی هم بهره‌ای برده است و آن اینکه به تازگی اثری از رامبراند، یکی از مهمترین نقاشان هلند و جهان، شناسایی شد.
با توجه به اینکه تقریباً همه‌ی آثاری که در سه دهه‌ی گذشته از رامبراند به حراج گذاشته شده‌اند، پرتره‌ها یا مطالعاتی از سر شخصیت‌ها بوده‌اند و تعداد معدودی از آثار روایی رامبراند باقی مانده است، کشف اثر جدید رامبراند، فرصتی فوق‌العاده برای درک تازه‌ای از آثار این نقاش هلندی در دنیای هنر است.
اثر کشف‌شده، تابلوی «ستایش پادشاهان» نام دارد که رویارویی سه مرد خردمند و حضرت عیسی را در نوزادی به تصویر می‌کشد.
این اثر تمام ویژگی‌های سبک او در اواخر دهه ۱۶۲۰ را داراست و در حال حاضر در «ساتبیز» هنگ‌کنگ به نمایش گذاشته شده و پس از آن به نیویورک، لس‌آنجلس و لندن می‌رود و در روز ششم دسامبر در حراجی قرار گرفته و به بالاترین پیشنهاد فروخته خواهد شد.
نقاش گمنام اما پرفروش
فهرست «۱۰۰ هنرمند هیسکاکس» که ترندهای اصلی در هنر معاصر را بررسی و معرفی می‌کند، در مهرماه پرفروش‌ترین هنرمند سال ۲۰۲۲ را معرفی کرد.
هنرمندی که کسی نامش را نمی‌شناسد، اما با در نظر گرفتن تعداد آثار هنری‌ایی که در سال ۲۰۲۲ فروخته است، «ابودیا» هنرمند ساحل عاجیِ نه چندان مشهور، به یک هنرمند پرفروش تبدیل شد و متخصصان بازار هنر را شگفت‌زده کرد.
ابودیا، آثار هنری خود را با الهام از فرهنگ کشور خود خلق می‌کند و از زمان جنگ داخلی ساحل عاج در سال ۲۰۱۱، آثار هنری او انعکاسی از آسیب‌های روحی ناشی از بی‌رحمی انسان‌ها بر انسان‌های دیگر بوده‌اند.
بر اساس این فهرست جدید هنرمندان پرفروش، در مجموع ۷۵ اثرِ ابودیا به فروش رسیده است و پس از آن، دیمن هرست، هنرمند مطرح بریتانیایی با ۷۳ اثر در رتبه بعدی قرار دارد.
سینمای داغدار
و اما سینما، که اخبار رویدادهایش تحت تاثیر بزرگانش در این ماه قرار گرفت! با درگذشت آرش میراحمدی در اواخر شهریورماه، این پنجمین هفته‌ی پیاپی است که سینمای ایران یکی از اهالی‌اش را به دیار باقی بدرقه می‌کند!
سینماگران در مهرماه، بازیگر آرام و مهربان سینما، فردوس کاویانی را از دست دادند و بعد در بهت و حیرت، پیکر آتیلا پسیانی را تشییع کردند و پس از قتل مهرجویی در این هفته، اکبر قدمی را به خاک سپردند.
اما از مهمترین اتفاقات سینمایی مهرماه، برگزاری جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان اصفهان بود که بعد از یک وقفه‌ی چهار ساله، مهرماه امسال سی‌و‌پنجمین دوره‌اش را با شعار «بچه‌ها به سمت قله» برگزار کرد و برگزیدگان خود را شناخت. اما مهمتر از برگزاری جشنواره، خبر دبیر جشنواره، مجید زین‌العابدین، در مراسم اختتامیه‌ی این دوره بودکه از تصویب کلیات بنیاد ملی پویانمایی سینما تا سال آینده خبر داد.
همچنین برگزاری چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران در واپسین روزهای مهرماه از خبرهای سینمایی مهر است که جزئیات خبرش به کاغذ اخبار آبان خواهد رسید. این جشنواره از ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ در تهران حال برگزاری است.
خاطره‌سازها
دهه‌ی 70 بود که با سیاست‌گذاری‌های جدید وزارت فرهنگ در حوزه‌ی موسیقی، ستارگان موسیقی پاپ نامشان بر سر زبان‌ها افتاد؛ ستارگانی که این روزها کمتر نامشان را می‌شنویم!
اما در مهرماه، تالار وحدت دو شب، میزبان گروه موسیقی «خاطره سازها» در قالب کنسرت نوستالژی‌های پاپ بود و قاسم افشار، چنگیز حبیبیان، حمید غلامعلی و مهدی مقدم به عنوان خوانندگانی که پیشرو در آغاز موسیقی پاپ پس از انقلاب در کشور بودند، موسیقی‌های خاطره‌انگیز خود را برای علاقهمندان اجرا کردند.
زنده‌شدن خاطرات نسل گذشته و آشنایی نسل جدید با خوانندگان پاپ پیشکسوت کشورمان از اهداف برگزاری این کنسرت بود.
محمدرضا چراغعلی، آهنگساز مطرح موسیقی پاپ که آهنگسازی این کنسرت را بر عهده داشت، هم گفت ما آمدیم تا سبک آهنگ‌سازانی همچون ناصر چشم‌آذر و بابک بیات ادامه پیدا کند.
آلبوم‌های جدید بهزاد عبدی، محمد معتمدی و رامبراند تریو
انتشار آلبوم «به تماشای زنان جهان» بعد از دو سال، می‌تواند یکی از خبرهای شنیدنی دنیای موسیقی کشور باشد. این آلبوم، ۹ قطعه (اپیزود) از سرگذشت زنان جهان با حضور مهتاب کرامتی، دیبا زاهدی، ثریا قاسمی، فریبا متخصص، شمسی فضل‌اللهی، زهره شکوفنده، سحر صحامیان و ایران درودی است، به کارگردانی علی اسدی و آهنگسازی بهزاد عبدی.
سازندگان این آلبوم می‌گویند این کار، برشی دراماتیک از زندگی واقعی یکی از زنان جهان، از زن نژاده‌ی ایرانی تا دختران و زنانی در آسیا و اروپا، آمریکا و آفریقا است و محصول یک سال پژوهش روی حدود ۴۰۰ کتاب، نامه، نمایشنامه و اتوبیوگرافی با محوریت زنان است.
و محمد معتمدی نیز در یک همکاری جهانی با گروه «رامبراند تریو» آلبوم «انتظار» در هلند را رونمایی و در بازار بین‌المللی موسیقی منتشر کرده است. این آلبوم، 7 قطعه‌ی موسیقایی را شامل می‌‌شود با اشعاری از بزرگان ادب فارسی، حافظ، عارف قزوینی و خیام.
برترین عکاس حیوانات 2023
جهان عکاسی هم در مهرماه، شاهد اعلام برندگان پنجاه و نهمین دوره‌ی مسابقه‌ی بین‌المللی عکاسی حیات وحش سال ۲۰۲۳ بود. در این مسابقه ۴۹هزار و ۹۵۷ اثر از سراسر جهان شرکت کردند و جایزه‌ی بزرگ امسال را لوران بالستا از فرانسه به خاطر تصویر گرفته شده از «یک خرچنگ نعل اسبی که توسط سه ماهی کوچک دنبال می‌شد»، دریافت کرد.
با مهری که گذشت، کسی چه می‌داند در روزهای آینده، جهان انسانی و عالم هنر به کجا خواهد رسید اما کاغذ اخبار مهر را با آرزوی صلح در دنیا به پایان می‌بریم.