مجله میدان آزادی: امروز یکم شهریورماه زادروز استاد حسین علیزاده، آهنگساز، ردیف‌دان، نوازنده، پژوهشگر و مدرس موسیقی ایرانی است. برای این روز دو مطلب برای شما فراهم کرده‌ایم. مطلب نخست پیش از این با عنوان تک‌نگاری حسین علیزاده منتشر شد و در این مطلب از حسن صنوبری خواستیم تا فهرستی از بهترین مجموعه‌ها و آلبوم‌های موسیقی حسین علیزاده را برای مخاطبان موسیقی مجله فراهم کند. ده آلبوم موسیقی برتر حسین علیزاده را به انتخاب و با توضیح حسن صنوبری -منتقد موسیقی- در ادامه بخوانید:
شب استاد «علیزاده» در فرهنگسرای نیاروان
کوتاه درباره اهمیت حسین علیزاده
امروز زادروز حسین علیزاده، از برترین نوابغ موسیقی ایران است که عمرش دراز باد. علیزاده یکی از فصل‌های درخشان هنر و موسیقی ایران معاصر است. در مطلبی دیگری به زندگینامه و مهمترین سرفصل‌های کارنامه هنری حسین علیزاده پرداختیم. اینجا فقط در مقدمه یادآور می‌شویم او و دیگر دوستانش در گروه چاووش هنرمندانی بودند که در دهه‌های پنجاه و شصت شمسی بنیان‌گذار بزرگ‌ترین تحولات و پیشرفت‌ها در موسیقی اصیل ایرانی شدند. تفصیل این بحث‌ها در تک‌نگاری استاد حسین علیزاده قابل مطالعه است. پس برویم سراغ فهرست.
محدودیت‌های انتخاب بهترین آثار حسین علیزاده
با اینهمه آلبوم، با اینهمه فرم، شکل و شیوۀ متنوعی که در آثار استاد علیزاده وجود دارد، و خوشبختانه یا متاسفانه با اینهمه موفقیت در اکثر این شیوه‌های رنگارنگ و رنگ‌آمیز، انتخاب برترین‌ها از آثار علیزاده نه آسان است و نه چندان ممکن. اما منطق و بنای یک فهرست پیشنهادی، کمک به مخاطب برای نزدیک‌شدن به آثار هنرمندان بزرگ است، به همین دلیل ما تلاش خود را می‌کنیم و بخت خود را می‌آزماییم.
در این فهرست نمی‌خواهیم سراغ تک‌اثرها برویم، بلکه می‌خواهیم بهترین مجموعه‌اثرها را مرور کنیم تا مخاطبی که کمترین آشنایی را هم با آثار حسین علیزاده دارد بیشترین اطلاعات را دریافت کند و مخاطب حرفه‌ای نیز به بررسی و داوری یک مجموعۀ هنری بنشیند که طبیعتا دشواری و ارزش هنری و ساختاری بیشتری نسبت به آثار منفرد دارد. همچنین برای اینکه فهرست تنوع و اصالت قابل دفاعی پیدا کند این چهار ویژگی و محدودیت را در آن‌ها رعایت کردیم:
- بنا را گذاشتیم بر آلبوم‌هایی که آهنگسازی‌شان -آن‌هم به طور کامل- با حسین علیزاده است. پس خیلی از آثار که ایشان فقط در آن به عنوان نوازنده حضور دارند را کنار گذاشتیم. همچنین در این فهرست بخشی از بهترین آلبوم‌های علیزادۀ آهنگساز هم حضور ندارند، به دلیل گروهی‌بودن آهنگسازی. مثل آلبوم «چاووش 3» (با نام دیگر «انقلاب 1» که در همکاری با محمدرضا لطفی ساخته شده)، «بچه‌ها بهار» (در همکاری با مجید درخشانی) و «فریاد» (در همکاری با کیهان کلهر).
- سعی کردیم هم از میان آلبوم‌های قدیمی انتخاب کنیم هم از میان آلبوم‌های جدیدتر تا سیر تحول هنرمند برای مخاطب روشن باشد.
- سعی کردیم هم از میان آثار باکلام و آوازی انتخاب کنیم هم از میان آثار بی‌کلام (به اصطلاح بعضی: موسیقی ناب).
- در میان آثار باکلام و آوازی سعی کردیم خوانندگان مختلف را مد نظر قرار دهیم. در آلبوم‌هایی که اینجا انتخاب شدند آواز این خوانندگان را می‌شنوید: محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، افسانه رثایی، علیرضا افتخاری، محسن کرامتی، پروین نمازی، همایون شجریان، افسانه جهانگیری، هما نیکنام، علی صمدپور، پوریا اخواص، راحله برزگری، صبا حسینی، هورشید بیابانی، محمدعلی احدی و محمد معتمدی.
با محدودیت‌های خودخواسته‌ای که گفتیم، به‌نظر می‌رسد این ده یازده آلبوم از برترین آلبوم‌ها و مجموعه‌های موسیقی باشد که با آهنگسازی استاد حسین علیزاده دردسترس مخاطبان موسیقی است. یازده آلبومی که شنیدن هرکدام مثل سفری است به دنیایی جادویی و شگفت‌انگیز. (در میان آلبوم‌ها، اولی -نینوا- آنقدر مشهور است که نمی‌خواستم آن را جزو فهرست بیاوریم. به همین دلیل ابتدا ده آلبوم دیگر را انتخاب کردم. ولی بعد دیدم بدون «بهترین اثر»، نمی‌شود فهرست «بهترین آثار» را تدوین کرد، این است که این فهرست شد یازده‌تایی، یا به عبارت دیگر: «نینوا و ده آلبوم برتر حسین علیزاده»).
گزیده بهترین آلبوم‌ها و آهنگ‌ها با آهنگسازی حسین علیزاده
«نینوا»
۱۳۶۲
آلبوم «نینوا»
نینوا مشهوترین و محبوب‌ترین ساختۀ حسین علیزاده است. در سال‌های اوج‌گیری انقلاب و در اواخر دهه پنجاه طرح‌های اولیه این آلبوم به ذهن علیزاده آمده اما نینوا به عنوان یک اثر کامل و منسجم را علیزاده در ۱۳۶۱ نوشت و در سال ۱۳۶۲ منتشر کرد. اثری که در بین عموم مردم به سرعت فراگیر و محبوب‌شد و در بین نخبگان نیز در شمار برترین آثار بی‌کلام تاریخ موسیقی ایران قلمداد شد. از خود من اگر بپرسند برترین موسیقی بی‌کلام تاریخ موسیقی ایران چیست به سختی بتوانم اثر دیگری به‌جز نینوا را انتخاب کنم. نینوا هم گفتگویی‌ست بین موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک غربی و هم نمایش استعدادها و قدرت موجود در موسیقی ایرانی‌ست، اثری که تا امروز زنده است و در تمام این چهل‌سال بارهاوبارها توسط گروه‌های مختلف اجرا شده یا مورد اقتباس قرار گرفته و محبوبیتش محدود به ایران نیز نمانده. با نینوا -این شاهکار جهانی موسیقی معاصر- هم خود حسین علیزاده و هم موسیقی ایرانی اعتماد به نفس حضور جهانی و گفتگو با دیگر تمدن‌ها با زبان موسیقی را پیدا کرد. «نینوا» آنگونه که در اسمش نیز رمزگذاری‌شده: در دستگاه «نوا» و برای ارکستر «نی» و کوارتت زهی نوشته شده و تک‌نوازی استادانۀ نی را در آن زنده‌یاد جمشید عندلیبی انجام داده است. علیزاده در مصاحبه‌هایش تاکید کرده هنگام نوشتن این موسیقی جدا از پیشینه‌ها و تعلقاتی که به ماجرای عاشورا داشته، متاثر از داغ شهیدان روزهای جنگ و انقلاب بوده است. قطعۀ «نغمه» از این مجموعه خود یک شاهکار موسیقایی کامل و مروری بر تاریخ اندوه حماسی ایرانیان است.
قطعه نغمه | آلبوم نینوا | حسین علیزاده
اما برویم سراغ ده آلبوم برتر، پس از نینوا:
1. «شورانگیز»
با آواز شهرام ناظری
۱۳۶۷
کنسرت‌های شورانگیز در آواز بیات ترک و دستگاه شور در ۱۳۶۷ با آواز شهرام ناظری و صدیق تعریف و نوازندگی اعضای دو گروه شیدا و عارف برگزار شد، اما آلبوم یک‌سال بعد در ۱۳۶۸ با صدای شهرام ناظری منتشر شد. شورانگیز در روزگار خود و چه‌بسا روزگاران دیگر یک آلبوم نفس‌گیر و متفاوت بود از نظر آهنگسازی‌های خاص و بدیع مخصوصا در حوزۀ تصنیف‌سازی. در آلبوم از شعرهای حافظ، نظامی و مولوی استفاده شده است. شاید خاصترین قطعۀ آلبوم تصنیف «بیا ساقی» است.
تصنیف بیا ساقی | آلبوم شورانگیز | حسین علیزاده
2. «راز و نیاز»
با آواز علیرضا افتخاری
۱۳۶۷
آلبوم دیگری که در همان سال و باز با همراهی نوازندگان گروه شیدا و عارف اما برخلاف شورانگیز کاملا به صورت استدیویی تولید و منتشر شد «راز و نیاز» بود که در دستگاه راست‌پنج‌گاه و دستگاه شوشتری ساخته شده بود. این تنها همکاری حسین علیزاده با علیرضا افتخاری دستکم به صورت یک آلبوم منسجم و رسمی است. در این آلبوم مسعود شعاری نیز علیزاده را در تک‌نوازی سه‌تار همراهی می‌کند. راز و نیاز هم مانند شورانگیز پر از ابداعات عجیب و غریب در آهنگسازی ردیف‌دستگاهی بود، اما ابداعاتی که هم جسورانه‌تر بود، هم زیباتر و هم متنوع‌تر. این‌بار: هم در آوازها، هم قطعات و هم تصنیف‌ها، هم در تلفیق شعر و موسیقی، هم در آمیختن ساز و آواز و موسیقی بی‌کلام و با کلام. یک مثال زیبای این آخری در قطعۀ «کرشمه فرود» ورود و فرود شگفت‌انگیز موسیقی سازی به آواز افتخاری است. در این آلبوم هم شعرها از حافظ و مولوی و البته باباطاهر است. شعر هردو تصنیف یعنی «آهوی وحشی» و «بیا تا گل برافشانیم» از حافظ است و این دومی جدا از خلاقیت و بداعت بی‌نظیر در آهنگسازی، از پرانرژی‌ترین تصنیف‌های موسیقی ایرانی است و در تناسب کامل با مفهوم شعر.
تصنیف بیا تا گل برافشانیم | آلبوم راز و نیاز | حسین علیزاده
3. «ترکمن»
۱۳۶۷
سال ۱۳۶۷ هم سال پایان جنگ ایران و عراق است، هم سال بازگشت علیزاده به ایران و اتمام تحصیلاتش در آلمان، هم سال نوآوری و نشاط در آثار علیزاده با این سه اثر خاص. دو اثر قبلی آوازی بودند، اما ترکمن یک اثر بی‌کلام است و جزو خاصترین و تکان‌دهنده‌ترین آثار بی‌کلام علیزاده در آن زمان، از دو جهت، اول از نظر «آهنگسازی بر اساس بداهه‌پردازی و بداهه‌نوازی» و دوم از نظر راهی که برای موسیقی ایرانی گشوده بود. اگر علیزاده در قطعاتی از نینوا گفتگویی بین موسیقی ایرانی و موسیقی غربی با محوریت موسیقی دستگاهی ایران انجام داده بود، اینجا در قطعاتی از ترکمن (به‌ویژه خود آهنگ ترکمن که برای سه‌تار و ارکستر نوشته‌شده) گفتگویی بین موسیقی دستگاهی ایران با موسیقی نواحی ایران (موسیقی ترکمنی) انجام داده بود و باز با محوریت موسیقی ردیف دستگاهی ملی ایران. بیشتر قطعات این آلبوم هم در دستگاه راست‌پنج‌گاه است هرچند به دلیل فضای بداهه‌اش بین دستگاه‌های گوناگون در تردد است. ترکمن در آن زمان هم در آهنگسازی و هم در شیوۀ سه‌تارنوازی یک انقلاب و نوآوری مهم محسوب می‌شد. یکی از خاصترین قطعات این آلبوم قطعۀ «اسمر اسمر» است.
4. «دلشدگان»
با آواز محمدرضا شجریان
۱۳۷۰
عموما (و نه همیشه) موسیقی فیلم‌های شاهکار، هم با تناسب کامل از ادای حق موسیقایی و شنیداری فیلم برمی‌آیند هم بیرون از فیلم به عنوان یک اثر مستقل می‌توانند شنیده شوند و شاهکار به حساب بیایند. دلشدگان در میان موسیقی فیلم‌های علیزاده و شاید بیش از بقیۀ این آثار او دارای چنین کیفیتی است. فیلم دلشدگان ساختۀ یکی از برترین کارگردانان هنری سینمای ایران زنده‌یاد علی حاتمی است و موضوعش سفر گروهی از بزرگان موسیقی ایران به خارج است. این دو مسئله، زمینۀ مناسبی فراهم کردند تا علیزاده انگیزه و شرایط لازم را برای خلق یک شاهکار پیدا کند. موسیقی دلشدگان به تناسب مضمون فیلم دارای فضاسازی‌ها و رنگ‌آمیزی‌های متعدد و متنوعی است که آهنگساز از عهدۀ بیشتر آن‌ها به خوبی و نه مثل یک کار بلکه مثل یک شاهکار بر می‌آید. آوازها بر عهدۀ محمدرضا شجریان است و این ظاهرا تنها حضور مستقیم و جدی شجریان در یک پروژۀ سینمایی و موسیقی فیلم است. شجریان تعدادی از بهترین آوازها و همچنین تصنیف‌های تمام زندگی‌اش را در این موسیقی فیلم خوانده است. مخصوصا دو آواز که یکیش تماما بی‌ساز است و هم از این نظر هم از نظر کیفیت هنریِ آواز، اثر بی‌نظیری است. این هردو آواز خاص و همچنین تصنیف معروف اثر (با همین نام «دلشدگان») دوباره همه میزبان غزل‌های جادویی حافظ‌‌اند.
تصنیف گل‌چهره | آلبوم دلشدگان | حسین علیزاده
5. «راز نو»
با آواز گروه هم‌آوایان
۱۳۷۵
اثر دیگری که در روزگار خود یک انقلاب هنری مخصوصا در موسیقی آوازی ایران و سپس در سازآرایی بود و ظاهرا اولین آلبومی که با نام گروه «هم‌آوایان» منتشر می‌شد «راز نو» بود، با آواز و هم‌آوایی محسن کرامتی، افسانه رثایی، علی صمدپور و هما نیکنام. کنسرت راز نو در سال ۱۳۷۵ در تالار وحدت تهران اجرا شد ولی آلبوم دو سال بعد در ۱۳۷۷ به بازار آمد. صمدپور به‌جز همخوانی، نوازندگی «دمام» را هم بر عهده داشت، داریوش زرگری «تنبک» کار را نواخته و خود علیزاده هم ساز ملی «تار» و هم ساز باستانی «تنبور» را. موسیقی راز نو مثل بیشتر آثار درخشان علیزاده دو بخشی است. بخش اول در یک مقام ابداعیِ خودِ علیزاده ساخته و پرداخته شده، یعنی مقام «داد و بیداد» که مقامی ابداعی از دو گوشه‌ٔ دو دستگاه مختلف است: گوشۀ داد در دستگاه ماهور و گوشۀ بیداد در دستگاه همایون. بخش دوم آلبوم نیز در آواز ابوعطاست. این آلبوم فضای عجیب و قدرتمندی دارد و شاید خاصترین و برترین کار گروه هم‌آوایان است. از یک‌سو آلبومی‌ست با نمایش ظرائف زیبایی‌شناسی آواز ایرانی و از یک‌سو ازجمله آثار هنری موفق و شاخص در حوزۀ «موسیقی چندصدایی». فضای آلبوم از نظر معنایی تا حد زیادی رازآمیز و عارفانه است، همانگونه که از نام آلبوم پیداست، و شعرها از این شاعران: ابوسعید ابوالخیر، مولوی و طبیب اصفهانی. علیزاده سال‌ها بعد نسخه‌ای دیگر از همین آلبوم را به صورت تک‌خوان با نام «ساز نو» در خارج از ایران منتشر کرد که علی‌رغم ارزشمندی‌هایش به کیفیت و موفقیت این آلبوم نرسید.
هم‌آوایی مثنوی‌خوانی | آلبوم راز نو | حسین علیزاده
6. «سلانه»
۱۳۸۱
ظاهرا، آنطور که آن سال‌ها رسانه‌ها روایت کردند، ساز «سلانه» را سیامک افشاری زیر نظر حسین علیزاده بر اساس تصاویری قدیمی از یک ساز کهن وگم‌شدۀ ایرانی ساخته است. سازی با شباهت‌هایی به تار، تنبور، دیوان و بربط و نه هیچ‌کدام از این‌ها. «آلبوم سلانه» هم رونمایی علیزاده از این ساز است هم بهره‌گیری علیزاده از قدرت این ساز جهت یک آفرینش، خلق هنری و نوآوری تازه. آلبوم سلانه بداهه‌نوازی حسین علیزاده با ساز نوپدید سلانه است. رنگ صدای خاص سلانه و وسعت صدای قابل توجهش وقتی با بداهه‌نوازی خاص و بدیع علیزاده همراه شده نتیجه آلبوم متمایز و متفاوت سلانه شده است. وقتی این موسیقی را گوش می‌دهیم نه تنها انگار موسیقی تازه‌ای به نسبت پیشینه و ذهنیت موسیقی ایرانی گوش می‌دهیم بلکه انگار وارد عالم دیگری می‌شویم، درحالیکه هر چهار قطعۀ بلند آلبوم در چهار دستگاه موسیقی ایرانی نواخته و پرداخته‌شده‌اند: اصفهان، سه‌گاه، بیات کرد و افشاری. واقعا هر چهار قطعه عالمی نو و تجربه‌ای زیبا را پدید آورده‌اند (هرچند به نظرم قطعۀ سه‌گاه به پای سه آهنگ دیگر نمی‌رسد). سلانۀ علیزاده هم به‌خودی خود در میان آثار بداهه‌نوازی‌اش کار خاص و درخشانی است هم در میان بداهه‌نوازی‌ها با سازهای نو. او در سال‌های بعد سعی کرد چنین تجربه‌ای را با ساز نوی «شورانگیز» نیز انجام دهد، نتیجه آلبوم‌های «ماه و مه» و «نوای نور» شد که هردو آلبوم‌های خوبی از کار درآمدند ولی هیچ و هرگز به جذابیت و طراوت سلانه نرسیدند.
7. «بی تو به سر نمی‌شود»
با آواز محمدرضا و همایون شجریان
۱۳۸۱
دهه هشتاد علیزاده بیش از همه دهۀ همکاری مجدد با محمدرضا شجریان و آلبوم‌هایی است که در بیشتر آن‌ها کیهان کلهر و همایون شجریان حضور دارند و عموما آلبوم‌های درخشان و موفقی هستند: «زمستان است»، «سرود مهر»، «ساز خاموش»، «فریاد» و بی‌گمان مهمترینشان همین «بیتو به‌سر نمی‌شود» با آهنگسازی و تار علیزاده، کمانچۀ کلهر، آواز شجریان‌ها و تنبک همایون است. علیزاده در بیتو به‌سر نمی‌شود از تجربیات هم‌آوایی گروه هم‌آوایان هم استفاده کرده و ترکیب این نوآوری و آن سنت، نتیجۀ جذاب، دلنشین و متفاوتی را رقم زده است. مخصوصا تصنیف‌های آلبوم ضمن حفظ اصالت و لحن موسیقی ایرانی سرشار از نوآوری و نمونه‌ای عالی از پیشرفت تصنیف‌سرایی ایرانی در دهه هشتاد است. فضای حسی و محتوایی آلبوم شاد، لطیف و طرب‌خیز است و آوازها و تصنیف‌ها با شعرهای حافظ، مولوی، باباطاهر و عطار است. این آلبوم نامزد جایزه گرمی شده است و نخستین آلبوم علیزاده است که این نامزدی را تجربه می‌کند.
قطعه ضربی بیات کرد و تصنیف دل دیوانه | آلبوم بیتو به‌سرنمی‌شود | حسین علیزاده
8. «به تماشای آب‌های سپید»
با آواز گروه هم‌آوایان و جیوان گاسپاریان
۱۳۸۲
یک‌سال پس از «بیتو به سر نمی‌شود» و در اوج همکاری علیزاده با شجریان‌ها، او همکاری تازه‌ای را با گروه هم‌آوایان منتشر می‌کند که این همکاری هم دوباره نامزد جایزه گرمی می‌شود! «به تماشای آب‌های سپید» یکی از مهمترین آلبوم‌های بین‌المللی علیزاده و نیز موسیقی ایرانی است. در این آلبوم به‌جز گروه هم‌آوایان، زنده‌یاد «جیوان گاسپاریان» هنرمند بزرگ و برتر کشور ارمنستان و نوازندۀ سرشناس ساز دودوک و نیز دو هنرمند ارمنی دیگر حضور دارند. موسیقی اثری گفتگویی‌ست بین موسیقی دستگاهی ایران و نغمه‌های ارمنی و بیشتر در حوالی دستگاه شور. آلبوم در خلق فضای تازه، هم به‌جهت تلفیق فضاهای ایرانی و ارمنی هم به سبب سازآرایی نو و متمایز بسیار موفق عمل می‌کند و در زمان خود مخاطبان بسیاری پیدا می‌کند. به‌ویژه قطعات پیش‌ساختۀ آلبوم و تصنیف‌ها بسیار شنیدنی و جذاب‌اند. مشهورترین قطعۀ اثر تصنیف ساری‌گلین است که جدا از زیبایی‌شناسی از نظر رویکرد فرهنگی و معناشناسی نیز حاوی ارزشمندی بالا و نشان از دقت علیزاده و تولیدکنندگان آلبوم است. شاید نزاع دیرین و کهنۀ دو کشور آذربایجان و ارمنستان (که هردو زمانی بخش‌هایی از ایران عزیز بوده‌اند) در عرصۀ سیاسی، نظامی و امنیتی و آرزوی صلحی پایدار برای این نزاع انگیزۀ خلق این اثر بوده است. علیزاده سراغ یک قطعۀ دیرین در این منطقه رفته است که هم در پیشینۀ موسیقی آذربایجان حضور جدی دارد هم در موسیقی ارمنستان و هم در موسیقی ایران و تقریبا مشخص نیست خانۀ اول آهنگ کجا بوده. پس علیزاده همین قطعه را انتخاب می‌کند و آن را با سه زبان فارسی، آذری و ارمنی در این آلبوم اجرا می‌کند تا هم خیرخواهی و صلح‌طلبی ایرانیان و هم وظیفه و توان اجتماعی هنر در حمایت از صلح و صفا و صمیمیت را به جهان نشان بدهد.
تصنیف ساری‌گلین | آلبوم به تماشای آب‌های سپید | حسین علیزاده
9. «مادران زمین»
با آواز گروه هم‌آوایان
۱۳۸۹
آلبوم متفاوت و متمایز و کمتر شنیده‌شده‌ای که در پایان دهه هشتاد در خارج از ایران از حسین علیزاده و گروه هم‌آوایان منتشر می‌شود «مادران زمین» است. آلبومی که هم مانند آلبوم ترکمن گفتگوی موسیقی دستگاهی و موسیقی نواحی ایران است، هم مانند آلبوم به تماشای آب‌های سپید گفتگوی انسانی اقوام و فرهنگ‌های مختلف است، هم آلبومی است در ستایش زنان و در نمایش قدرت موسیقی زنان و ویژه روز جهانی زن ساخته شده و هم آلبومی است در ستایش و روایت مادر و مادری. در مادران زمین، «پروین نمازی»، «افسانه جهانگیری» و «هما نیکنام» آهنگ‌های محلی کردی، قشقایی و مازندرانی را می‌خوانند. آلبوم حاوی 28 قطعه کوتاه است که یازده قطعۀ آن لالایی‌های دلنشین اقوام ایرانی است. من در تاریخ موسیقی امروز کمتر اثری را به یاد می‌آورم که تا این حد راوی موسیقی مادران ایران باشد. جدا از ارزش‌های فرهنگی، فضاسازی موسیقی و مخصوصا قدرت نوازندگی علیزاده بسیار قابل توجه است. علیزاده در این آلبوم تنبور را به شیوه‌های گوناگون می‌نوازد. از دیگر سازهایی که صدایشان را می‌شنویم لبک، تنبک و بالابان (نرمه‌نای) است که مخصوصا این آخری هم خاصیت چندفرهنگی دارد. نمی‌شود گفت فضای حسی و عاطفی آلبوم غمگین است یا شاد، چه اینکه لالایی‌های سوزناک در حکم آواز آلبوم‌اند و ترانه‌های محلی شاد بازتنظیم‌شده در حکم تصنیف‌هایش، فقط می‌شود گفت فضای حسی آلبوم به شدت مادرانه است، با همه شادی‌ها و غم‌هایش. همچنین انتخاب یک قطعه از چنین آلبوم منسجم و یک‌پارچه‌ای واقعا دشوار است. اما قطعا یکی از قطعه‌های بی‌کلام درخشان آلبوم قطعۀ «خنده‌های باران» است که هم نمایانگر قدرت فضاسازی موسیقایی علیزاده در این آلبوم است، هم زیبایی سازآرایی‌اش وهم قدرت نوازندگی‌اش.
قطعه خنده‌های باران | آلبوم مادران زمین | حسین علیزاده
10. «باده تویی»
با آواز گروه هم‌آوایان
۱۳۹۲
«باده تویی» شروع قدرتمند دهه نود علیزاده و گروه هم‌آوایان بود. نمی‌توانم بگویم ازنظر قدرت نوآوری و خلاقیت این آلبوم مانند ده آلبوم دیگری است که در این فهرست از استاد علیزاده مرور کردیم، ولی به‌خودی خود یک آلبوم قدرتمند و متمایز و شنیدنی است، مخصوصا در قطعات آوازی و تصنیف‌ها (هرچند آلبوم هیچ قطعۀ ضعیف و ناسازی ندارد). هم‌آواییِ «نغمۀ جانسوز» با شعر شهریار، هم‌آواییِ «هنگام» با شعر «نیما یوشیج»، تصنیف «باده تویی» با شعر مولوی و بیش از همه تصنیف «سماع» با شعر سلمان ساوجی از قطعات برتر این آلبوم هستند. همچنین نوازندگان سازها و مخصوصا خوانندگان آوازها همگی از نسل جدیدند. محمد معتمدی، پوریا اخواص، صبا حسینی و راحله برزگری (با تک‌خوانی معتمدی) خوانندگی آلبوم را بر عهده دارند.
تصنیف سماع | آلبوم باده تویی | حسین علیزاده