مجله میدان آزادی: به بهانه بهمن‌ماه و سالگرد پیروزی انقلاب در سال 1357، مجموعه‌ای از مهم‌ترین نقاشی‌های روزگار انقلاب را در این مطلب مرور و بررسی می‌کنیم. آثار پیش رو 10 نقاشی مهم از 10 نقاش انقلاب است. تحریریه‌ی مجله‌ی میدان آزادی در پژوهش و انتخاب پوسترها، به زیبایی شناسی آن‌ها دقت کرده و می‌توان گفت این مجموعه دارای ارزش هنری است.این مطلب را به قلم و با پژوهش خانم معصومه سلامی از -هنرمندان جوان عرصه تجسمی- بخوانید:
از زیباترین نقاشی‌های شاخص انقلاب
قبل از دهه‌ی بیست شمسی دو دسته سبک نقاشی در ایران وجود داشت؛ اول سبک نقاشی سنتی ایرانی و دوم سبک کمال‌الملک و غرب‌گرایی و رئالیسم. کمی بعد در دهه‌ی بیست به‌علت تحولات سیاسی و فرهنگی، نقاشی عامه‌پسند سبک قهوه‌خانه‌ای یا خیالی‌نگاری هم به وجود آمد. بعدها در دهه‌ی چهل شمسی علاقه‌ی هنردوستان از سبک کلاسیک کمال‌الملک به بهانه‌ی کپی‌گرایی صرف از طبیعت و واقعیت، به‌سمت نوگرایی و حرف نو بیشتر شد. با اینکه هنر مدرن در دهه‌های گذشته به تقلید از آثار غربی اقبالی نداشته است اما با ظهور سبک نقاشی سقاخانه‌ای که در آن هنر مدرن رنگ و بوی هنر ایرانی گرفت، نقاشی در ایران به عرصه‌ی جدیدی وارد شد و هنرمندان به امتحان عرصه‌های مختلف هنری از جمله کوبیسم، اکسپرسیونیسم و سورئالیسم روی آوردند. با تحولات مذهبی و سیاسی ایران بعد از دهه‌ی چهل، هنر مدرن ایران به‌سمت هنر اعتراضی و حرکت جمعی مردم سوق پیدا کرد و بعد از انقلاب به هنر انقلاب بدل شد.
در اینجا ده نقاشی از هنر انقلاب را با هم مرور می‌کنیم.
فیضیه
اولین نقاشی انقلاب، این اثر حبیب‌الله صادقی به نام «فیضیه» است که به حادثه‌ی مدرسه‌ی فیضیه‌ی قم پرداخته و صادقی آن را در ۱۳۵۵، در سال دوم دانشکده‌اش خلق کرد. ترکیب رنگ‌های تیره و روشن در آسمان و ترکیب رنگ قرمز در میان جمعیت انبوه، بیانگر التهابات و حوادث ناگوار آن روزهاست.
۱۳ آبان
نقاشی جوان کم‌سن و سالی که در سال ۱۳۵۷ توسط مرتضی کاتوزیان خلق شده از جمله نقاشی‌های تأثیرگذار انقلاب و حوادث آن است که به واقعه‌ی ۱۳ آبان و کشتار دانش‌آموزان می‌پردازد. در این تصویر فضایی خون‌آلود در آسمان نشان داده شده و جوان زخمی که روی زمین افتاده و خون گرم و قرمزی از او روی زمین جاری است. ترکیب عینک شکسته و کتاب و آسمان خون‌آلود و روح جوان که استوار ایستاده است و تصویر گنبد و مناره در دوردست‌ها، همگی نشانه‌گذاری مخصوص نقاش هستند.
۱۵ خرداد
مصطفی گودرزی در سال ۱۳۶۵ تابلویی به سبک رئالیسم خلق کرده که به حادثه‌ی ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ و مبارزات مردمی و حضور زنان در عرصه‌ی مبارزات پرداخته است. در این اثر شاهد حضور پسربچه‌ای با چشمانی مصمم و سربندی سبز هستیم که می‌تواند بیانگر سخن معروف امام خمینی مبنی بر امیدواری او به کودکان دبستانی باشد. روشن‌ترین نقاط این اثر چهره‌ی امام، صورت مادر و قامت پسربچه است که در افقی سبز و روشن به پایان می‌رسد.
انقلاب در ۵۷
هانیبال الخاص، نقاش آشوری مطرح و تأثیرگذاری در تاریخ هنر معاصر ایران است که شاگردان موفقی در عرصه‌ی هنر انقلاب تربیت کرد. این اثر با عنوان «انقلاب در ۵۷» تصویری از تقدیم جان و فرزند به‌عنوان هدیه در راه انقلاب است.
۱۷ شهریور
کاظم چلیپا یکی از فعال‌ترین نقاشان عرصه‌ی انقلاب و مبارزات مردمی بر ضد رژیم پهلوی است که در این اثر با سبکی واقع‌گرا در سایز ۱۰۰ در ۱۲۰ و با رنگ روغن با نماد و نشانه‌هایی به حادثه‌ی ۱۷ شهریور ۵۷ پرداخته است.
مرثیه
ناصر پلنگی از بنیان‌گذاران اصلی دانشگاه سوره و دانشکده هنر شاهد که با نقاشی‌های دیواری‌اش به خصوص دیوارنگاره‌های مسجد خرمشهر معروف است. پلنگی اثر فوق را پیرامون شهادت و انتقال پیکر شهید با خطوط جاری و در حرکت پیکر شهید و رنگ غالب سبز و سرخ و سیاه و سفید نقاشی کرده است که هر کدام این رنگ‌ها معنای نمادینی در هنر ایرانی معاصر دارند. رنگ سرخ نماد شهادت، سبز نماد روحانیت و سفید نور الهی و سیاه که نماد غم است.
وحدت کلمه
منوچهر صفرزاده از شاگردان هانیبال الخاص اثر فوق را در رویارویی و تاثیرپذیری از واقعه بزرگ انقلاب اسلامی در اندازه‌ی بسیار بزرگ خلق کرده است. از نوع تکثر پوشش زنان داخل اثر می‌توان حدس زد که این اثر در همان سال ابتدایی انقلاب خلق شده است و نشان‌دهنده‌ی سیل عظیم جمعیت مردمی و مشت‌های گره کرده آن‌ها در جهت هدفی بزرگ است.
نهال آزادی
تابلوی «نهال آزادی» را ایوب امدادیان با فضایی نمادین خلق کرده است و در آن شهیدی با جسم خود ریشه‌ی نهالی است که در عین اینکه خودش به عروج آسمانی آبی رسیده، اما باعث رشد گیاهی شده که در مرکز آن رنگ قرمز در ارتباط با زن سمت راست قرار دارد و به معنای زایندگی و رشد است. در اطراف این نهال انواع چهره‌ها و شخصیت‌ها اعم از خشمگین و مبهوت و متأثر، نمایش داده شده‌اند. به‌طور کلی فضای کار سرشار از هم‌زمانی رنج و امید است.
ایران را آباد می‌کنیم
بهرام دبیری اثر فوق را با عنوان «ایران را آباد می‌کنیم» در سال ۱۳۵۸ خلق کرده. در مرکز کار زنی است با رحمی که در آن فرزندی توانا برای آبادی میهن پرورش داده است. در اطراف زن، زنان و مردان و توده‌ی مردم در عرصه‌های مختلف شغلی دیده می‌شوند که همگی تصمیم به ساختن وطن دارند.
زحمت‌کشان اتحاد
سیروس مقدم تابلوی «زحمت‌کشان اتحاد» را در وصف فرمان امام مبنی بر اتحاد کارکنان شرکت نفت برای توقف فروش نفت خلق کرده است.
مطلب مرتبط:
12 پوستر دیدنی قدیمی از روزهای پیروزی انقلاب