مجله میدان آزادی: نهمین ماه از سال 1402 به پایان رسید و مثل همیشه نوبت به مرور اخبار هنر و ادبیات در قالب «کاغذ اخبار هنر» رسید. هشتمین شماره‌ی این ماهنامه را به قلم خانم «حنانه شکیبا» بخوانید:
پاییز را به پایان بردیم و به کاغذ اخبار آذرماه رسیدیم. آذرماه که آغاز شد کندی و رخوت پاییز به جان اخبار هم نفوذ کرده بود اما با نزدیک شدن به پایان آن و رسیدن زمستان، این رخوت و رکود کم کم از اخبار هم رخت بر بست؛ حالا کاغذ اخبار آذرماه، با خبرهایی از دنیای ادبیات، موسیقی، سینما و هنرهای تجسمی به روایت و انتخاب مجله میدان آزادی پیش روی شماست.
رقابت باربنهایمر با دیگر فیلم‌های 2023
مثل همیشه سینما مهمترین خبرهای هنری را با خود به همراه دارد. در سینمای جهان، اعلام نامزدهای هشتاد و یکمین دوره‌ی جوایز گلدن گلوب پیش از اسکار، از مهمترین اتفاقات این روزهای سینمای جهان است و در صدر همه‌ی فیلم‌ها همچنان رقابت «باربی» و «اوپنهایمر» ادامه دارد و باید تا اسکار 2024 صبر کرد تا تکلیف رقابت این دو هالیوودی پر سر و صدا در این جایزه آمریکایی مشخص شود. «باربی» با 9 نامزدی، «اوپنهایمر» با 8 نامزدی و «قاتلان ماه کامل» با 7 نامزدی در صدر قرار دارند.
فیلم فرانسوی «آناتومی یک سقوط» نیز که در رقابت گلدن گلوپ در کنار سه فیلم بالا قرار دارد نیز برنده‌ی جایزه‌ی بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیملنامه و بهترین بازیگر زن جوایز فیلم اروپا ۲۰۲۳ شد. جالب است بدانید که سینمای فرانسه، «آناتومی یک سقوط» را برای نمایندگی این کشور در اسکار شایسته ندانست و بسیاری این اقدام سینمای فرانسه را انتقام از سخنرانی سیاسی و جنجالی «ژوستین تریه»، کارگردان این فیلم دانستند.
سایه‌ی مرگ و چند خبر دیگر
و اما مهمترین اخبار در سینمای ایران، همچنان چیزی نیست جز سایه‌ی سنگین مرگ!
اوایل آذرماه را با خبر درگذشت بیتا فرهی آغاز کردیم و با رفتن پروانه معصومی ادامه دادیم که هر دو از زنان مهم سینمای ایران بودند و هفته‌ی سوم آذر درگذشت رضا صفایی‌پور معروف به طوفان را داشتیم که بازیگر ژانر اکشن سینمای ایران بود. تا لحظات آخر تنظیم این شماره‌ی کاغذ اخبار نیز توران مهرزاد بازیگر و دوبلور فعال دهه‌ی هفتاد سینمای ایران چهره در خاک کشید تا چهره‌ی سینمایی درگذشته‌ی هفته‌ی چهارم آذرماه باشد.
در گیرو دار این همه داغ اما راه‌یابی فیلم «نگهبان شب» رضا میرکریمی به رقابت اسکار و برگزاری جشنواره‌ی سینما حقیقت را می‌توان تنها خبر خوش این روزهای سینمای ایران دانست.
ادبیات از جایزه بوکر تا احمد محمود
در ادبیات جهان نیز اعلام برنده‌ی جایزه‌ی بوکر، مهمترین خبر آذرماه بود. «بوکر» سال ۲۰۲۳ به «پل لینچ»، نویسنده ایرلندی برای رمان «آواز پیامبر» رسید که داستانی از یک ایرلند خیالی را روایت می‌کند که به ستمگری دچار شده است. رئیس هیات داوران جایزه «بوکر» از این رمان به عنوان رمانی «تکان‌دهنده و حقیقی» یاد کرد که «اضطراب‌های اجتماعی و سیاسی مقطع کنونی زندگی ما را به تصویر می‌کشد».
در ایران نیز در آذرماه زادروز صد سالگی جلال آل احمد را داشتیم که بسیاری از رسانه‌ها از او گفتند و نوشتند. در میان اخباری که از او منتشر شد، دست‌نوشته‌ای برای اولین‌بار از او منتشر شده که پشت‌نویس عکسی است که برای همسرش سیمین به امریکا فرستاده است: «عزیز دلم سیمین این یک عکس دیگر از همان جلسه اکزپُسیون [اکسپوزیسیون- نمایشگاه] محصص [منظور بهمن محصص نقاش معروف] است. خواستم با داریوش [منظور پرویز داریوش مترجم است] و ایرانی [منظور هوشنگ ایرانی مترجم و شاعر جیغ بنفش!] و نیما عکس بگیرم، می‌بینی که بچه‌ها اطراف را شلوغ کرده‌اند. به هر صورت، موش تو در آن وسط قوز کرده است. و خبره [منظور علی‌اصغر خبره‌زاده است، مترجم منتقد ادبی] هم با آن سبیل‌هایش از بالای دیوار سر کشیده. فقط برای این‌که یاد خودم را در خاطر تو هرچه بیشتر قوی کنم، این را می‌فرستم. می‌بوسمت جلال تو. ۲۷ آبان ۱۳۳۱»
نامزدهای بخش رمان چهارمین دوره جایزه «احمد محمود» نیز در آذرماه معرفی شدند که شامل ۱۰ رمان منتشرشده در بازه‌ی زمانی سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ هستند و برنده‌ی نهایی این جایزه در زمستان 1402 معرفی خواهد شد.
از حضور دوباره انتظامی و روشن‌روان تا شکایت افتخاری
در موسیقی ایران هم مهمترین اتفاقات آذرماه، حضور مجید انتظامی روی صحنه، بعد از 10 سال و برگزاری کنسرت «همراه با خاطره‌ها» بود که بعد از وقفه‌ای یک ساله در آذرماه اجرا شد.
گرفتن جایزه‌ی اول جشنواره‌یWorld’s Best Musicians Competition ازطرف پژمان بلورچی آهنگساز و نوازنده سنتور، برای قطعه‌ی «تامل» هم از خبرهای خوب موسیقایی آذرماه بود. این جشنواره، بزرگترین جشنواره‌ی موسیقی کلاسیک جهان است که در شاخه‌های نوازندگی سازهای زهی، چوبی، برنجی، خوانندگی و آنسامبل در دو مرحله برگزار می‌شود.
و پس از دو خبر بالا، انتشار آخرین آلبوم موسیقایی کامبیز «روشن‌روان» با نام «همه ایرانم» از مهمترین اخبار موسیقایی ایران است که روشن‌روان آن را وصیت‌نامه‌ی هنری خود خوانده است.
در کنار همه‌ی خبرهای خوش بالا اما بشنوید از شکایت علیرضا افتخاری، از حوزه‌ی هنری که در ویدیویی اعلام کرده است از صدا و اثر او در آلبوم «قاسم هنوز زنده است» سوء استفاده شده است. ظاهرا دفتر موسیقی حوزه هنری بدون اجازه از افتخاری آهنگی از او را در آلبوم تازه خود منتشر کرده، این آلبوم به تازگی برای فروش در بازار موسیقی رونمایی شده بود. افتخاری اعلام کرده است با همه‌ی ارادتی که به شهدا دارد اما برای این بی‌اخلاقی حوزه‌ی هنری از آن‌ها شکایت می‌کند.
میازاکی همچنان در صدر
اما بشنوید از مهمترین انیمیشن سال 2023 جهان که نه تنها با آغاز اکرانش در تیرماه در ژاپن، در صدر خبرهای سینمایی بود، در آذرماه هم با آغاز اکرانش در آمریکا، گیشه را تصاحب کرد.
در حالی‌که استودیوهای بزرگ هالیوودی خود را آماده‌ی اکران فیلم‌های مهم، در پایان سال میلادی می‌کنند، انیمه «پسر و مرغ ماهیخوار» در آمریکا روی پرده رفت و توانست با فروش ۱۲.۸ میلیون دلاری در صدر گیشه فروش بنشیند تا نخستین انیمه‌ی تاریخ سینما باشد که در رتبه‌ی نخست فروش سینمای آمریکا قرار گرفته است.
از ثبت جهانی تذهیب تا تابلوی ربوده شده‌ی ون‌گوک
از میان اخبار هنرهای تجسمی نیز، پانزدهم آذرماه با ثبت جهانی هنر تذهیب به عنوان میراث ناملموس ایران و چهار کشور همسایه، ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان، رتبه‌ی ایران در ثبت میراث ناملموس از رتبه‌ی ششم به رتبه‌ی پنجم جهان ارتقا یافت.
و اما بشنوید از یکی از نقاشی‌های «ون‌گوگ» که در مقطعی از تاریخ ربوده شده بود و پس از آن به ندرت به نمایش گذاشته می‌شد، اکنون در یک نمایشگاه جدید به همراه شاهکارهایی از «پیکاسو» و «گوگن» به نمایش گذاشته شد.
سه نقاشی اثر «ون‌گوگ»، «پل گوگن» و «پیکاسو» در ساعات اولیه روز بیست و هفتم آوریل سال ۲۰۰۳ از «گالری ویتوورث» واقع در «منچستر» ربوده شدند. یک روز بعد از سرقت، این آثار هنری در یک سرویس بهداشتی عمومی یک پارک کوچک پیدا شد. بیست سال از این سرقت گذشته است و حالا نقاشی «دژ پاریس با خانه‌ها» اثر ون‌گوگ که به ندرت به نمایش گذاشته می‌شود در نمایشگاه «امپرسیونیست‌ها روی کاغذ» در آکادمی سلطنتی هنر لندن تا دهم مارس ۲۰۲۴ به نمایش گذاشته شده است.
از حراج تهران تا حراج کریستیز
درحالی‌که هفدهمین حراج تهران به دلایل متعددی سال گذشته برگزار نشد و در تیرماه 1402 برگزار شد اما هجدهمین حراج تهران بدون تاخیر به صورت آنلاین برگزار و ۵۵ درصد از هنرمندان جوان، برای اولین‌بار آثارشان در بازار هنر ایران معرفی شد.
در این دوره از حراج تهران ۱۱۴ اثر شامل ۸۸ تابلو نقاشی، ۱۶ مجسمه، ۶ عکس و ۴ نقاشی‌خط، طی چهار روز به نمایش درآمد. بر همین اساس ۱۱۲ اثر با رکورد ۶۱ میلیارد و ۷۷۶ میلیون تومان به فروش رسیدند و ۱۳ اثر نیز به قیمت میلیاردی به فروش رفتند.
گران‌قیمت‌ترین اثر هجدهمین حراج تهران اثری از پرویز تناولی بود که به مبلغ ۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به فروش رسید. این اثر که از نمونه آثار متفاوت این هنرمند مجسمه‌ساز و نقاش پیشکسوت است که برای اولین بار در بازار هنر عرضه شد، «زن فرنگی روی فرش ایرانی» نام داشت که تناولی آن را با توجه به هنر فرش ایرانی و ادغام آن با هنر معاصر پاپ ارائه کرده بود.
حراج تهران در حالی با موفقیت و ثبت رکورد جدید به پایان رسید که فروش حراج «کریستیز» در اروپا، خاورمیانه و آفریقا در مجموع ۱.۶۵ میلیارد گزارش شد که در مقایسه با سال گذشته با ۹ درصد کاهش همراه بوده است. همچنین فروش در بخش آسیا-اقیانوسیه نیز حدود 5/8 میلیون دلار اعلام شد که در مقایسه با سال ۲۰۲۲ حدود چهار درصد کاهش داشته است.
از جنگ غزه تا برف سوئیس
در عکاسی نیز علاوه بر رقابت عکاسان حیات‌وحش در مسابقات مختلف عکاسی، «گاردین» در گزارشی تصویری به مرور مهمترین اخبار مختلف جهان پرداخت. ادامه‌ی جنگ در غزه، بارش برف در سوئیس و رقابت عکاسی حیات‌وحش پررنگ‌ترین موضوع تصاویر عکاسان خبری را داشتند.
کاغذ اخبار آذرماه را همین‌جا به پایان می‌رسانیم و تا آمدن زمستان و انتشار کاغذ اخبار اولین ماه زمستان در انتظار می‌مانیم.