مجله میدان آزادی: در پنجمین صفحه پرونده پرتره هایائو میازاکی به ششمین انیمیشن سینمایی جناب میازاکی یعنی «سرویس تحویل کی کی» (魔女の宅急便) می‌پردازیم. ریویوی نقد و بررسی و گزارش جزئیات سرویس تحویل کی‌کی را به قلم آقای سید مجتبی هاشمی بخوانید:
پس از تجربه‌ی موفق «همسایه‌ی من توتورو» و «لاپوتا؛ قلعه‌ای در آسمان»، هایائو میازاکی در سال 1989 از اثری به نام «خدمات تحویلی کی‌کی» (یا مشهور‌ترش: «سرویس تحویل کی‌کی») رونمایی کرد. این انیمیشن، اقتباسی آزاد از لایت‌ناول فانتزی و کودکانه‌ی «خدمات تحویلی کی‌کی» به نویسندگی ایکو کادونو است. قصه‌ی این اثر حول محور شخصیتی به نام کی‌کی می‌چرخد. دخترکی سیزده‌ساله که در ابتدای راه جادوگری، زندگی مستقل خود را آغاز و به شهر دیگری مهاجرت می‌کند. در طی این مهاجرت و سکونت در شهر، اتفاقات و حوادثی روی می‌دهد که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان گام‌هایی برای رسیدن به بلوغ کی‌کی یاد کرد.
صفر تا صد تولید «سرویس تحویل کی‌کی»
جرقه‌ی تولید «خدمات تحویلی کی‌کی» برای اولین بار در دسامبر 1985 زده شد. گروه فودوشا طی دو سال، جلسات مفصلی با نویسنده‌ی رمان و حامی مالی اثر برگزار کرد. پس از اخذ موافقت‌های اولیه در دریافت حقوق تولید اثر، سفارش تولید انیمیشن به استودیو جیبلی ارائه شد. با وجود درگیری میازاکی و تاکاهاتا در پروژه‌ی «همسایه‌ی من توتورو»، پروژه‌ی ساخت «خدمات تحویلی کی‌کی» پذیرفته شد. در ابتدای کار، میازاکی تهیه‌کنندگی را به عهده گرفت و تهیه‌ی فیلم‌نامه‌ی اولیه را به نوبویوکی ایشیکی و کارگردانی کار را به سونائو کاتابوچی سپرد. اما پس از ارائه‌ی نسخه‌ی اولیه فیلم‌نامه، میازاکی از فقدان ارتباط و انسجام میان فضای داستانی رمان و فیلم‌نامه و انتقال احساس خوشایند به بیننده انتقاد کرد. این موضوع باعث شد که میازاکی پس از اتمام تولید «همسایه‌ی من توتورو»، وارد میدان اصلاح فیلم‌نامه‌نویسی و کارگردانی شود.
میازاکی و اتاق فکرش برای رسیدن به یک هارمونی و انسجام میان فضای داستانی رمان و فیلم‌نامه، به اروپا سفر کردند؛ زیرا رمان در کشوری خیالی در شمال اروپا روایت می‌شد. یافته‌های تیم میازاکی حاکی از آن بود که استکهلم و جزیره‌ی گاتلند سوئد برای ایده‌پردازی و استفاده از المان‌های آن، به فضای داستان نزدیک‌تر است. به همین دلیل میازاکی از این موقعیت جغرافیایی و اقلیمی و سبک زندگی جاری در آن برای طراحی فیلم‌نامه‌ی مصور خود استفاده کرد. او به همین مقدار راضی نشد و در سفرهای دیگری به سانفرانسیسکو، لیسبون و حومه‌ی پاریس از المان‌های شهری این مکان‌ها نیز برای تولید کار خود الهام گرفت. در نهایت فیلم‌نامه‌ی اصلاحی آماده و ارائه شد. اثری که در نسخه‌ی اولیه‌ی کاتابوچی و ایشیکی حدوداً 60 دقیقه پیش‌بینی شده بود، پس از بازنگری میازاکی و اضافه کردن صحنه‌های جدید به 102 دقیقه رسید. این اتفاق باعث شد فرایند تولید به‌واسطه‌ی تعدد صحنه‌های ازدحام جمعیت و و نحوه‌ی متحرک‌سازی آن‌ها، بیشتر از حدود معین‌شده طول بکشد. برنده‌ی جایزه‌ی آکادمی ژاپن با هزینه‌ی ساخت ۹/۶ میلیون دلاری خود به یکی از پرهزینه‌ترین آثار ژاپن در آن بازه‌ی زمانی تبدیل شد اما سودآوری خود را با اکران 31 میلیون دلاری و فتح گیشه اثبات کرد.
رمان و انیمه؛ تمایزها و تفاوت‌ها
رمان کودکانه‌ی «خدمات تحویلی کی‌کی» شامل مجموعه قصه‌های کوتاه اپیزودیکی است که به نحوه‌ی مواجهه‌ی کی‌کی با چالش‌های کاری و ارتباط‌گیری او با مشتریان می‌پردازد. در این رمان از بحران‌های بسیار سنگین خبری نیست و روی خوش و قلب مهربان کی‌کی، همه چیز را حل می‌کند. اما ماجرای «سرویس تحویل کی‌کیِ» میازاکی به این صورت نیست. میازاکی به ساخت صحنه‌هایی می‌پردازد که شکست و تنهایی کی‌کی را برجسته کند. دغدغه‌ی میازاکی پرداختن به مرز استقلال و وابستگی دختران نوجوان ژاپنی و امیدافزایی به آن‌ها است. به همین دلیل تمرکز کارگردان بر چالش و کشمکش کی‌کی و پررنگ کردن آن است. اضافات میازاکی به قصه و حذف برخی از اجزای دراماتیک مد نظر نویسنده‌ی رمان، باعث شد ایکو کادونو معترض و دل‌خور شود و حتی پیشنهاد توقف کار را بدهد. اما با ارائه‌ی ادله و اقناع از سوی میازاکی و سوزوکی به‌عنوان تهیه‌کنندگان استودیو، این دل‌خوری حل شد.
میازاکی در ساحت یک دراماتور
میازاکی برای آنکه بتواند قصه‌ی «خدمات تحویلی کی‌کی» را به‌نحو هنرمندانه و عمیقی نمایش دهد، از چند تلنگر دراماتیک استفاده می‌کند. یکی از این تلنگرهای دراماتیک، جدایی کی‌کی از خانه و خانواده‌اش است. میازاکی بیننده را در موقعیتی با کی‌کی آشنا می‌کند که او هنوز وضعیت خود را تغییر نداده است. تغییر و به هم زدن وضع موجود با تصمیم کی‌کی رقم می‌خورد. او باید از خانه و خانواده‌ی خود فاصله بگیرد و به شهری نامشخص مهاجرت کند؛ زیرا این یک قانون نانوشته در پیشه‌ی جادوگری است. در این موقعیت است که اولین تلنگر دراماتیک زده می‌شود؛ جدایی.
این تلنگر حداقل دو پیامد دارد. پیامد اول شخصیت‌پردازی قدرتمندانه‌تر کی‌کی در طول قصه‌گویی است. کی‌کی در مسیر گذار خود از خامی به پختگی نیازمند یک تصمیم است. تصمیمی که او را بهتر یا بدتر می‌کند. وقتی که او غریبه شود و در کنار خانواده و غرق در زیست روستایی نباشد، آنگاه بیننده آماده‌ی تعلیق و دنبال کردن مسیر اوست. پیامد دوم در فهم بهتر حرکت از یک فضا به فضایی دیگر در قصه است. این تلنگر است که موجب می‌شود برداشت سازنده از جنگل، شهر، عمارت و روستا به‌نحو بهتری دریافت و دیده شود.
شرط لازم کی‌کی در رسیدن به بلوغ، جدایی او و شروع استقلال بود اما شرط کافی، خودشناسی کی‌کی است. پس از همراهی کی‌کی در خرده‌حوادث‌ها و آماده‌سازی مخاطب با نمایش نماهای تنهایی کی‌کی، میازاکی یک خصیصه و امتیاز را از قهرمان قصه‌ی خود می‌گیرد. محروم شدن از آن امتیاز و توانمندی، موجب می‌شود که کی‌کی برای فهم کار و سبک زندگی خود به فکر فرو رود. او باید بداند که روح جادوگری چیست. این اتفاق زمینه را برای رسیدن به قله‌ی پختگی فراهم می‌کند. دومین تلنگر دراماتیک «سرویس تحویل کی‌کی»، ایجاد موقعیت چالش‌برانگیز ذهنی در مسیر به بلوغ رسیدن اوست.
به‌صورت خلاصه عمق این انیمه در متن، شخصیت‌پردازی و لحن قصه‌گویی و در فرامتن پرداختن به یک دغدغه‌ی ملی، یعنی کشمکش میان تنهایی و استقلال است. این نکته را نیز باید اضافه کرد که هنر میازاکی نه‌تنها قصه‌گویی بلکه ترکیب‌بندی تصویرهاست. در این اثر نماهای متعددی که بیانگر احساسات درونی و وجوه بیرونی شخصیت و محیط است، به هنرمندانه‌ترین شکل ادا و اجرا شده‌اند. امکانی که باعث می‌شود تلنگرهای دراماتیک او به‌نحو احسن به هدف بخورند.
اقتباس و الهام‌بخشی
«خدمات تحویلی کی‌کی» یا همان «سرویس تحویل کی‌کی» پس از انتشار تاثیر بسیاری بر آثار پس از خود مخصوصا در ادبیات و سینمای نوجوان گذاشت و بعضی معتقدند ایده اولیه مجموعه هری پاتر نیز متاثر از این انیمیشن ژاپنی بوده است.
سرویس تحویل کی‌کی چه خدماتی برای خانواده دارد؟
تماشای انیمیشن کی‌کی یک گزینه‌ی مناسب برای مکالمه و دیالوگ والدین با فرزندان نوجوان است. این اثر فرصتی طلایی به والدین می‌دهد تا باب گفت‌وگو درباره‌ی تنهایی، استقلال و مسیر زندگی را با فرزندان خود باز کنند. توصیه می‌کنم به بهانه‌ی این انیمه، هم صدای فرزندان خود را درباره‌ی بحران‌های نوجوانی بشنوید، هم در حل مشکلات آن‌ها گامی رو به جلو بردارید.