مجله میدان آزادی: «افسانه شعبان‌نژاد» یک شاعر پرکار است که تعداد بالای آثارش گاهی راه را برای کسانی که علاقمند به خواندن آثار او هستند دشوار می‌کند. به همین بهانه، در پنجمین صفحه از «پرونده‌پرتره افسانه شعبان‌نژاد» به سراغ فهرستی از بهترین آثار این هنرمند ادبیات کودک و نوجوان به انتخاب نیلوفر بختیاری - شاعر و فعال کودک و نوجوان - رفته‌ایم تا راهنمایی برای شروع خواندن آثار این هنرمند باشد. این فهرست را در ادامه خواهید خواند:
افسانه شعبان‌نژاد سال‌هاست با واژه‌هایش کنار بچه‌ها ایستاده و از کودکانه‌هایی که گفتنش برای بزرگ‌ترها آسان نیست، شعر و قصه ساخته. او با آثارش دریچه‌ای رو به مهربانی و دوستی به روی مخاطبان خود باز می‌کند. به همین بهانه، نگاهی به ۱۰ کتاب پرمخاطب و خاطره‌ساز او داشته‌ایم؛ کتاب‌هایی که برای گروه‌های سنی مختلف نوشته شده‌اند؛ از سرودهای کوتاه و آهنگین کودکانه تا شعر و داستان‌های بلند نوجوان. هر کتاب، با زبان و تصاویری ویژه، دنیای تازه‌ای را پیش روی مخاطبان قرار میدهد؛ از شب و ابر و باد تا خواب‌هایی که بوی درخت صنوبر می‌دهند.
این فهرست، دعوتی به خواندن، سرودن، اندیشیدن و قدم زدن در جهان کودکانۀ افسانه شعبان‌نژاد است. بنابراین تقدیم می‌شود به بچه‌ها، پدر و مادرها، معلمان و همه‌ی کسانی که دلبستۀ ادبیات کودک و نوجوان‌اند.
کتاب «شیشه‌ی آواز» اثر افسانه شعبان‌نژاد
1- شیشه آواز
ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
گروه سنی: نوجوان
کتاب «شیشه آواز» مجموعه‌ای از شعرهای افسانه شعبان‌نژاد است که بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۲ سروده شده‌اند و مخاطب اصلی‌شان نوجوانان‌اند. اشعار با زبانی عاطفی و پر از تصویر، مفاهیمی چون رهایی، امید، طبیعت، دوستی و مسائل اجتماعی و انسانی را بیان می‌کنند. شعبان‌نژاد در این مجموعه با استفاده از نشانه‌هایی مثل پنجره، چلچله، شب، باغ و بهار، فضای تازه‌ای را به روی خواننده نوجوان گشوده؛ فضایی که هم خیال‌انگیز است و هم پر از درنگ. خلاصه که «شیشه آواز» از آن کتاب‌هایی است که آدم را به دنیای شعر علاقه‌مند می‌کند.
کتاب «شعر سفارشی» اثر افسانه شعبان‌نژاد
2- شعر سفارشی
تصویرگر: امین سلیمانی، پرستو احدی، فهیمه محجوب و حسن نوروزنیا
ویرایش: بابک نیک‌طلب
ناشر: لوپه‌تو
گروه سنی: نوجوان
کتاب «شعر سفارشی» مجموعه‌ای است شامل چهار شعر بلند با نام‌های «راستی چرا؟»، «شعر سفارشی»، «پست پیشتاز» و «خواب شاعرانه». در همه این شعرها، شاعر به صورت گفتوگویی و روایت‌محور، با مخاطب نوجوان حرف می‌زند. شعبان‌نژاد در این مجموعه به موضوعات اجتماعی، پرسش‌های درونی، دغدغه‌های انسانی و خیال‌های شاعرانه توجه نشان داده است. هر شعر، شکلی از گفت‌وگو با خود یا دیگری دارد که به گفتوگویی تازه ختم می‌شود و در ذهن مخاطب تعلیق ایجاد می‌کند.
کتاب «ابر اومد باد اومد» اثر افسانه شعبان‌نژاد
3- ابر اومد، باد اومد
تصویرگر: سارا ایروانی
ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
گروه سنی: خردسال
«ابر اومد باد اومد» مجموعه‌ای از شعرهای کوتاه و ساده است با درونمایۀ طبیعت و زیبایی‌هایش. افسانه شعبان‌نژاد در این کتاب از ابر و باد، رود و شب حرف می‌زند، اما نه با زبانی پیچیده، بلکه طوری که بچه‌ها حس کنند در آغوش طبیعت‌اند. خواندن این کتاب شاعرانه دیدن را به کودکان می‌آموزد. در کنارش کلمات تازه‌ای یاد می‌گیرند و سرگرم می‌شوند. شعرهای کتاب آهنگین و کوتاه‌اند و می‌شود آن‌ها را در کنار بچه‌ها بلندخوانی کرد. با هر شعر، ذهن کودک را از یک پدیده به پدیدۀ دیگر هدایت می‌شود؛ مثلاً از آب، به رود و جوی، سپس به دریا و حوض و ماهی می‌رسد. به این ابیات نگاه کنید:
شب، شب، شب
شب اومد
کدوم شب؟
اون که موهاش سیاهه
رو دامنش یه ماهه
کدوم ماه؟
اون که تو آسمونه
قشنگه، مهربونه
به بیان دیگر، شعرها زنجیره‌‌ای از کلمات به‌هم‌پیوسته‌اند که از نظر معنایی با هم ارتباط دارند.
کتاب «آی زنگوله آی زنگوله» اثر افسانه شعبان‌نژاد
4- آی زنگوله، آی زنگوله
تصویرگر: فهیمه محجوب
ناشر: انتشارات به‌نشر
گروه سنی: کودک و نوجوان
کتاب «آی زنگوله، آی زنگوله» دعوت‌نامه‌ای به یک دنیای شاد و متفاوت است. در این اثر شعرهایی درباره «بازی لی‌لی لی‌لی حوضک» «زنگوله پا»، «فرفره‌ی سر به هوا» و... می‌خوانید. شعرها کوتاه‌اند و تصاویر دل‌چسب؛ طوری که ممکن است با هر شعر، یاد یک خاطره‌ای کودکانه بیفتید. راستی، این کتاب برنده «سومین دوره جایزه پروین اعتصامی» و لوح تقدیر «کتاب سال وزارت ارشاد» شده است.
کتاب «ماست شیرین» اثر افسانه شعبان‌نژاد
5- ماست شیرین
تصویرگر: سحر حق‌گو
ناشر: انتشارات پیدایش
گروه سنی: کودک
پکتاب «ماست شیرین» قصه‌ای تصویری و خیال‌انگیز درباره‌ی یک ماست پر مدعاست! این ماست آن‌قدر به شیرینی خودش می‌نازد می‌کند که اجازه نمی‌دهد هیچ حیوانی او را بخورد. البته وقتی هیچ‌کس سراغش نمی‌آید، تازه می‌فهمد تنهایی یعنی چه. پس یکی‌یکی دنبال همان حیوان‌ها می‌افتد و ازشان می‌خواهد که بخورندش. اما حالا دیگر او ترش شده و کسی دوستش ندارد!
این داستان ساده، با طنز شیرین و ریتم روان، درباره‌ی مهربانی، فروتنی و اهمیت همراهی با دیگران حرف می‌زند. نکته جالب توجه این است که داستان «ماست شیرین»، سال 2015 در فهرست کلاغ سفید کتابخانه بین المللی مونیخ منتشر شده است.
کتاب «کلاغه به خونه‌ش نرسید» اثر افسانه شعبان‌نژاد
6- کلاغه به خونه‌اش نرسید
ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
تصویرگر: علی خدایی
گروه سنی: کودک
کتاب «کلاغه به خونه‌اش نرسید» شعری درباره‌ی کلاغی خیال‌پرداز است که آواز می‌خواند و پر می‌زند، اما صدایش به گوش کسی نمی‌رسد. این مجموعه حس تنهایی، خیال‌پردازی و سفرهای ناتمام را به‌تصویر می‌کشد. «کلاغه به خونه‌ش نرسید» به زبان‌های بوسنیایی و مالزیایی ترجمه شده. این کتاب ذهن بچه‌ها را به دنیای کلاغی می‌برد که هم آشناست و هم غریبه، هم پر سر و صداست و هم کسی او را نمی‌شنود...
کتاب «یک شعر بی‌طاقت» اثر افسانه شعبان‌نژاد
7- یک شعر بی‌طاقت
تصویرگر: محمود حسینی
ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
گروه سنی: ۱۵ سال به بالا
کتاب «یک شعر بی‌طاقت» شامل بیست‌ویک شعر کوتاه در قالب نیمایی‌ست که هرکدام به موضوعی متفاوت می‌پردازند؛ از درخت و کوه و مزرعه گرفته تا خود شعر. این شعرها بیشتر توصیفی‌اند، و در مخاطب، حس کشف لایه‌های پنهان هر پدیده را به همراه دارند. تصویرگری این کتاب با استفاده از رنگ‌های محدود و خاص، فضای متفاوتی برای همراهی با شعرها ایجاد کرده که تلفیقی از حس آرامش، تأمل و گاه رازآلودی را به خواننده منتقل می‌کند.
کتاب «زنبور و سیب قرمز» اثر افسانه شعبان‌نژاد
8- زنبور و سیب قرمز
تصویرگر: پرویز محلاتی
ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
گروه سنی: کودک
کتاب «زنبور و سیب قرمز» مجموعه‌ای از شعرهای کودکانه است با تصاویر رنگی و شاد. در یکی از شعرهای این کتاب، دختربچه‌ای زیبا برای بازی به میان گل‌ها می‌رود. اما یک زنبور کوچولو دماغش را نیش می‌زند و دماغش درست مثل یک سیب قرمز بزرگ می‌شود! استفاده از طنز کودکانه و زبان آهنگین از ویژگی‌های شعرهایی از این دست است. راستی این کتاب برنده لوح تقدیر کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است.
کتاب «چتری از گلبرگ‌ها» اثر افسانه شعبان‌نژاد
9- چتری از گلبرگ‌ها
تصویرگر: میترا عبداللهی
ناشر: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
گروه سنی: کودک
کتاب «چتری از گلبرگ‌ها» دوازده شعر کوتاه و کودکانه درباره‌ی فصل‌های طبیعت و حس‌های ساده و شیرین روزمره است. تصاویر هر شعر پر از خلاقیت و سرشار از رنگ‌های شاد است. یکی از شعرهای برجسته این اثر، که نام این مجموعه هم از آن گرفته شده، درباره شاپرکی است که در باران خیس می‌شود و با گلبرگ‌ها برای خودش یک چتر درست می‌کند. همچنین در این کتاب اشعاری درباره بهار، ستاره، باران، کفش نو و... می خوانید.
کتاب «صدای صنوبر» اثر افسانه شعبان‌نژاد
10- صدای صنوبر
تصویرگر: بهزاد غریب‌پور
ناشر: انتشارات هلال
گروه سنی: نوجوان
«ده سال بود که ننه‌ی زیورو از دنیا رفته بود، ولی او هر شب که می‌خوابید، صدای ننه را از میان برگ‌های صنوبر می‌شنید که برایش لالایی می‌خواند...»
کتاب «صدای صنوبر» داستان دختری به نام «زیورو»ست که مادرش آسمانی شده. زیورو هر شب صدای لالایی مادر را از میان برگ‌های درخت صنوبر می‌شنود. یک شب، مادر در خواب از او می‌خواهد که برود و نور چشم‌های پدرش را پیدا کند. از همین‌جا سفر زیورو آغاز می‌شود؛ سفری به رنگ خواب و خیال، به مقصد گذشته و خاطره‌های دور. صدای صنوبر به پیوندهای خانوادگی نگاهی شاعرانه دارد. در این داستان سخن از دلتنگی برای عزیزان از دست‌رفته است و امید به روشن کردن دل کسانی که دوستشان داریم. همچنین این اثر سرشار از تصویرهایی‌ست که بیانگر حس و حال درونی شخصیت‌هاست.