مجله میدان آزادی: امروز بزرگداشت شاعری است که تآثیر شعرهایش خود را از مرزهای ملیتی جدا کرد و شهرتی جهانی یافت. «حافظ شیرازی»، بزرگ مردی که شعرهایش ظریف، لطیف و با خاصیت چند لایه‌گی، مورد توجه همۀ اقشار مردم است. به همین مناسبت، از دکتر قربان ولیئی -شاعر و استاد برجسته رشته زبان و ادبیات فارسی کشورمان- درخواست کردیم فهرستی از بهترین کتاب‌ها با موضوع حافظ‌پژوهی را برای کسانی که می‌خواهند از خواندن حافظ بیشتر لذت ببرند و از شعر او بیشتر بدانند. فهرست بهترین کتاب‌ها با موضوع پژوهش در شعر حافظ را به انتخاب و با مقدمه دکتر قربان ولیئی در ادامه بخوانید:
کارنامه حافظ پژوهشی معاصر بسی پر برگ و بار است. چنان که این روزگار را می توان دوران اقبال عام و خاص به حافظ و به تعبیری عصر حافظ دانست. تصحیح حافظ همچنان ادامه دارد و «حافظ به سعی سایه» از درخشانترین نمونه این جریان است. شرح حافظ نیز همچنان با رویکردهای گوناگون ادامه دارد و «شرح شوق» دکتر سعید حمیدیان را می‌توان نقطۀ عطفی در منحنی شروح حافظ دانست. در ادامه به فهرستی از بهترین کتاب‌های حافظ پژوهی می‌پردازیم:
بهترین کتاب‌های حافظ پژوهی منتخب مجله میدان آزادی
1. عرفان و رندی در شعر حافظ | داریوش آشوری
اولین کتاب این فهرست، کتاب «عرفان و رندی در شعر حافظ» نوشته «داریوش آشوری» چاپ سال 1379 است. پیوند میان «عرفان و رندی در شعر حافظ» موضوع اصلی پژوهش این کتاب است است.
«عرفان و رندی در شعر حافظ» نوشته «داریوش آشوری»
2. گ‍م‍ش‍دۀ لب دریا | تقی پورنامداریان
کتاب «گ‍م‍ش‍دۀ لب دریا: ت‍أم‍ل‍ی در م‍ع‍ن‍ی و ص‍ورت شعر حافظ» نوشته «تقی پورنامداریان» مورد دوم این فهرست است که سال 1382 چاپ شده است. در این کتاب، به فرم و ظرایف هنری در شعر حافظ پرداخته شده و علاوه بر اشاره به کلیات شیوه‌ی تعبیر و بیان، به موسیقی، تناسب معنای واژگان، تناظرهای پوشیده‌ی خطی یا لفظی، تداعی مضمون و معنا و فضاسازی متناسب با عواطف، نیز اشاره شده است.
«گ‍م‍ش‍دۀ لب دریا: ت‍أم‍ل‍ی در م‍ع‍ن‍ی و ص‍ورت شعر حافظ» نوشته «تقی پورنامداریان»
3. حافظ نامه | بهاءالدین خرمشاهی
«حافظ نامه» سومین مورد این فهرست است. کتاب معروف «بهاءالدین خرمشاهی» که سال 1372 چاپ شد. این کتاب دوجلدی اگرچه شرح ۲۵۰ غزل از غزلیات حافظ است اما روشمند بودن آن سبب تسلط قابل قبولی بر مابقی دیوان حافظ است.
«حافظ نامه» نوشته «بهاءالدین خرمشاهی»
4. حافظ | بهاءالدین خرمشاهی
کتاب «حافظ» باز هم اثر «بهاءالدین خرمشاهی» که سال 1374 به چاپ رسید نیز کتابی‌ست که در آن مبانی اندیشگی حافظ در باب های مختلف فلسفه، عرفان، سیاست بررسی شده است.
«حافظ» نوشته «بهاءالدین خرمشاهی»
5. ذهن و زبان حافظ | بهاءالدین خرمشاهی
پنج. «ذهن و زبان حافظ» اثر دیگر «بهاءالدین خرمشاهی» در حافظ پژوهی است. کتابی چاپ شده در سال 1384 شامل بالغ بر پنجاه مقاله در توصیف ذهن و زبان حافظ. حافظ پژوهی، تاثیر قرآن کریم بر اشعار حافظ، دگرخوانی‌ها و کژتابی‌ها در شعر حافظ، طنز، اندیشه‌های ملامتی، دستورمندی، ارتباط حافظ با تشیع و عرفان، نقد روایت «احمد شاملو»، «هوشنگ ابتهاج»، «داریوش آشوری»، «محمد استعلامی»، «مصطفی رحیمی» و «سلیم نیساری» از حافظ، و شرح چند بیت دشوار از جمله این مقالات است.
«ذهن و زبان حافظ» نوشته «بهاءالدین خرمشاهی»
6. فرهنگ اشعار حافظ | احمدعلی رجائی
«فرهنگ اشعار حافظ» از «احمدعلی رجائی» منتشر شده در سال 1389 کتاب ششم این فهرست است. در این کتاب عمدتا واژگان و اصطلاحات کلیدی شعر حافظ به ویژه در حوزه عرفان بررسی و تحلیل شده است.
«فرهنگ اشعار حافظ» اثر «احمدعلی رجائی»
7. از کوچۀ رندان | عبدالحسین زرین‌کوب
«از کوچۀ رندان: درباره زندگی و اندیشه حافظ» اثر «عبدالحسین زرین‌کوب» است. این کتاب تحقیقی سال 1373 به چاپ رسیده است.
«از کوچۀ رندان: درباره زندگی و اندیشه حافظ» اثر «عبدالحسین زرین‌کوب»
8. این کیمیای هستی | محمدرضا شفیعی کدکنی
«این کیمیای هستی» یک سه‌جلدی مهم در حافظ پژوهی است. کتابی نوشته «محمدرضا شفیعی کدکنی» که در آن مبانی جمال‌شناسی و جهان شعری حافظ بررسی می‌شود.
«این کیمیای هستی» اثر «محمدرضا شفیعی کدکنی»
9. تاریخ عصر حافظ | قاسم غنی
«تاریخ عصر حافظ» نوشته «قاسم غنی» چاپ سال 1380 عنوان نهم این فهرست است.
«تاریخ عصر حافظ» نوشته «قاسم غنی»
10. مکتب حافظ | منوچهر مرتضوی
«مکتب حافظ» نوشته «منوچهر مرتضوی» منتشر شده در سال 1384 کتاب بعدی حافظ ژوهی است.
«مکتب حافظ» نوشته «منوچهر مرتضوی»
11. حافظ شیرین سخن | محمد معین
«محمد معین» نیز کتاب «حافظ شیرین سخن» را در باب حافظ شناسی نوشته است که در سال‌های مختلف تمدید چاپ شده است.
«حافظ شیرین سخن» اثر «محمد معین»
12. حافظ شناسی | سعید نیاز کرمانی
«سعید نیاز کرمانی» نیز مجموعه 15 جلدی «حافظ شناسی» را برای شناساندن حافظ شیرازی منتشر کرد. مجموعه‌ی گسترده‌ی مقالات و پژوهش‌ها در باب نسخه‌شناسی، شروح و نقدها و ... مطالب متنوع این جلدها را تشکیل می‌دهند.
«حافظ شناسی» اثر «سعید نیاز کرمانی»
در پایان این فهرست بد نیست به جز کتاب‌های حافظ پژوهی، نرم‌افزار «حافظ» اثر« موسسه تحقیقات کامپیوتری نور» را نیز معرفی کنیم. در این نرم‌افزار علاوه بر وجود منابع حافظ پژوهی، امکان شنیدن صوت غزلیات حافظ را نیز دارید.