مجله میدان آزادی: در چهلم و ششمین صفحه از پرونده «اردیبهشت کاغذی» و «فهرست کتاب‌های پیشنهادی برای خرید از نمایشگاه کتاب» فهرستی از مجموعه کتاب‌های شاهکار ادبیات جهان با موضوع تبعیض نژادی را برای دوست‌داران این هنر تدارک دیدیم. تازه‌ترین صفحه را با قلم مجید اسطیری -نویسنده و منتقد- بخوانید:
فهرست بهترین آثار داستانی با موضوع تبعیض نژادی
اندیشمند مشهور معاصر «آلن دوباتن» در کتاب خواندنی «تسلی‌بخشی‌های فلسفه» ماجرای ناتوانی فرهنگی غربیان در پذیرفتن دیگری را با ذکر مثال‌های دردناکی از وحشی‌گری مهاجمان به قاره‌ی آمریکا باز می‌کند:
«مهاجمان با حذف نام سرخ‌پوستان از فهرست نوع بشر شروع به قتل‌عام آن‌ها کردند، گویی آن‌ها حيوان بودند. تا سال ۱۵۳۴، چهل و دو سال پس از ورود کلمب، امپراتوری‌های آزتک و اینکا نابود و مردمان آن‌ها یا برده یا کشته شده بودند. سرخ‌پوستان به دلیل مهمان‌نوازی و ضعف عضلانی خود نابود شدند. آنان روستاها و شهرهای خود را به روی اسپانیایی‌ها گشودند و مهمانانشان با غافلگیری کامل به آن‌ها حمله کردند.»
چند قرن پس از این ناتوانی فرهنگی در پذیرش دیگری، جهان امروز هنوز مشغول تماشا و روایت و مطالعه‌ی تجربیات تاریخی رنج‌باری است که در قالب داستان و رمان «تبعیض نژادی» را روایت کرده‌اند. در این فهرست 10 مورد از بهترین نمونه‌های آثار داستانی با موضوع تبعیض نژادی پیشنهاد شده است.
«کلبه عمو تم»، نوشته‌ی «هریت بیچر استو»
1. کلبه عمو تم | هریت بیچر استو | ۱۸۵۲
این رمان مشهور که به کتاب فارسی دانش‌آموزان دبیرستانی کشورمان راه یافت، یک اثر کلاسیک در زمینه‌ی نشان دادن رنج سیاه‌پوستان در دوران برده‌داری ایالات متحده است. «کلبه عمو تم» که حتی پیش از شروع جنگ داخلی بین ایالات شمالی و جنوبی نوشته شد، درباره‌ی زندگی برده‌ای به نام عمو تم و اطرافیان اوست که آزادی‌شان سلب شده و مجبورند مطیع اربابان سفیدپوستشان باشند.
«هاکلبری فین»، نوشته‌ی «مارک تواین»
2. هاکلبری فین | مارک تواین | ۱۸۸۴
«مارک تواین» در این رمان ماجرای فرار یک پسربچه‌ی جسور و بدسرپرست از چنگ پدری الکلی و زن بیوه‌ای سخت‌گیر را تعریف می‌کند. البته «هالکبری فین» به تنهایی فرار نمی‌کند. برده‌ی سیاهپوستی به نام «جیم» هم همراه اوست که آرزویش گریختن از ایالت‌های جنوبی و رسیدن به ایالت‌های شمالی است که در آن‌ها قانون برده‌داری لغو شده است. تواین با لحنی بسیار سرخوشانه این رمان خواندنی را نوشته است.
«آخرین مرز»، نوشته‌ی «هاوارد فاست»
3. آخرین مرز | هاوارد فاست | ۱۹۴۱
در رمان آخرین مرز، سیاه‌پوستان تنها چند جمله حرف می‌زنند! این چند جمله برای دفاع از سرزمینی است که از قرن‌ها پیش، روی آن زندگی کرده‌اند. اما کلمات آن‌ها به گوش آمریکایی‌های سفیدپوست و نژادپرست نمی‌رود و بالاخره سرخ‌پوستان مجبور می‌شوند سفر دورودرازشان به سمت سرزمین مادریشان را آغاز کنند. راویان رمان، نظامیان سفیدپوستی هستند که با سرخوردگی و کینه در تعقیب قبیله‌ی «شایان» هستند.
«همه چیز فرومی‌پاشد»، نوشته‌ی «چینو آچه‌به»
4. همه چیز فرومی‌پاشد | چینو آچه‌به | 1958
«آچه‌به» را پدر رمان آفریقا می‌نامند. او با این رمان توانست تحسین منتقدان بزرگ را جذب کند. او قدرت روایتگری خیره‌کننده‌ی درگیری‌های مردم روستای «اوموفیا» در کرانه‌ی شرقی رود «نیجر» را با استعمارگران نژادپرست به تصویر کشیده است. این رمان به بیش از پنجاه زبان ترجمه شده و بیش از هشت میلیون نسخه از آن به فروش رفته است.
«مردانی در آفتاب»، نوشته‌ی «غسان کنفانی»
5. مردانی در آفتاب | غسان کنفانی | ۱۹۶۳
«مردانی در آفتاب» را نویسنده‌ای نوشته که توسط تنها رژیم نژادپرست باقی مانده‌ی روی کره زمین ترور شد، آن هم در حالی که خواهرزاده‌اش به همراهش بود. «غسان کنفانی» در این رمان کم‌حجم ماجرای مردان فلسطینی تنگ‌دستی را تعریف می‌کند که شرایط آپارتایدی که رژیم صهیونیستی به آن‌ها تحمیل کرده، ناگزیرشان می‌کند برای پیدا کردن شغل به شکل مخفیانه به عراق مهاجرت کنند. آن هم درحالی‌که برای عبور از مرز باید زیر آفتاب سوزان در یک تانکر حمل آب مخفی شوند.
«کشتن مرغ مقلد»، نوشته‌ی «هارپر لی»
6. کشتن مرغ مقلد (مرغ مینا) | هارپر لی |۱۹۶۰
رمان «کشتن مرغ مقلد» اثر «هارپر لی» نویسنده‌ی زن آمریکایی که موفق به کسب جایزه‌ی «پولیتزر» نیز شده است، روایتگر ماجرای اتهام بی‌موردی به یک جوان سیاه‌پوست است. وکیل این جوان مردی سفیدپوست است و داستان در زمانه‌ای می‌گذرد که تبعیض نژادی در آمریکا بیداد می‌کند. این رمان که بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت، یک اقتباس سینمایی دیدنی هم دارد.
7. سرود سلیمان | تونی موریسون | ۱۹۷۷
رمانی که به شیوه‌ی رئالیسم جادویی نوشته شده و بازتاب‌دهنده‌ی غم غربت گروهی از سیاهان آمریكایی آفریقایی‌تبار در مناطق سیاه‌پوست‌نشین جنوب ایالات متحده است و سومین اثر پرمخاطب «تونی موریسون» شناخته می‌شود. انتقام، درونمایه اصلی رمان است، چرا که گروهی از سیاه‌پوستان به نام انجمن هفت روز در آن نقشی اساسی بازی می‌‌کنند. هدف این انجمن كشتن یک سفیدپوست در برابر هر سیاهپوستی است كه به دست سفیدپوستان كشته شود.
8. ریشه‌ها | الکس هیلی | ۱۹۷۶
«الکس هیلی» در رمان ریشه‌ها، کار عظیمی انجام داده که از حیطه‌ی آفرینش ادبی فراتر می‌رود. او با جست‌وجویی حیرت‌انگیز محل و زمان دقیق دزدیده شدن جدّ ششمش از آفریقا را پیدا می‌کند و در رمان خواندنی‌اش ماجرای شش نسل پس از «کونتا کینته» (جدّ بزرگ دزدیده شده‌اش) را تعریف می‌کند تا به خانواده‌ی خودش می‌رسد.
9. درخت پرتقال | کارلوس فوئنتس | ۱۹۹۴
«کارلوس فوئنتس»، نویسنده‌ی بی‌نظیر مکزیکی که مورد بی‌مهری جایزه‌ی نوبل قرارگرفت، در مجموعه‌ی درخت پرتقال نقبی به یکی از کهن‌ترین نمونه‌های نژادپرستی می‌زند. داستان‌های این مجموعه، همگی حول موضوع تسخیر قاره‌ی آمریکا توسط مهاجمان اسپانیایی و جنایت‌های باورنکردنی آن‌ها می‌گردد. فوئنتس که در آثار دیگرش هم نژادپرستی آمریکایی را نقد کرده، این‌جا مرثیه‌ای برای نابود شدن تمدن آزتک به دست مهاجمان می‌خواند.
10. بادبادک‌باز | خالد حسینی | ۲۰۰۳
اگرچه در اعتبار ادبی و تصویری که رمان بادبادک‌باز از افغانستان ارائه می‌دهد جای حرف و سخن هست اما این اثر به هر حال یکی از خواندهشدهترین رمان‌ها، درباره‌ی کشور جنگ‌زده‌ی افغانستان است. در لایه‌ی زیرین ماجرا، راوی از این‌که یک کودک هزاره به خاطر تفاوت نژادش با پشتون‌ها مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد رنج می‌برد و این رنج را تقریبا تا پایان داستان با خود به همراه دارد.
11. خاطرات صددرصد واقعی یک سرخ‌پوست پاره‌وقت | شرمن الکسی | ۲۰۰۷
«شرمن الکسی» در این رمان که روایتی بسیار شاداب دارد، ماجرای زندگی سخت یک پسربچه‌ی سرخ‌پوست در اردوگاه سرخ‌پوستان را روایت می‌کند. اما این پسربچه بالاخره تصمیم بزرگش را می‌گیرد: از اردوگاه می‌زند بیرون! شاید تعجب کنید که تبعیض نژادی در ایالات متحده تا حدی است که همین الان هم بسیاری از سرخ‌پوستان برای در امان ماندن از آن، ترجیح می‌دهند در اردوگاه‌های کوچک‌شان بمانند!
12. غزه از بازگشت می‌نویسد | شهید رفعت العرعیر | حدود ۲۰۱۰ به بعد
این‌که بعد از «غسان کنفانی» چرا صدایی از ادبیات مقاومت فلسطین به گوش جهان نرسیده است، یک دلیل واضح دارد: اسرائیل نویسنده‌ها را می‌کشد! پروفسور «رفعت العرعیر»که مدرس داستان‌نویسی و گردآورنده‌ی این مجموعه‌داستان از نوشته‌های نویسندگان جوان فلسطینی است، یک سال پیش در حملات وحشیانه‌ی رژیم‌نژادپرست صهیونیستی به غزه شهید شد. خود او هم در این مجموعه، چند داستان بسیار خواندنی دارد.
مطالب مرتبط
همه مطالب مجله میدان آزادی درباره «رفعت العرعیر» و آثارش