مجله میدان آزادی: دهه‌ی چهارمِ برگزاری برجسته‌ترین جشنوارهی فیلم در ایران نیز فرا می‌رسد. این دهه نیز خالی از جنجال واتفاقات مهم نبود، از حضور «رستاخیزِ» پر سروصدای احمدرضا درویش در جشنواره تا اعطای سیمرغِ نوید محمدزاده به رضا عطاران و همچنین خداحافظی تلویحی «فرامرز قریبیان» با دنیای بازیگری. فیلم‌های قابل اعتنایی مثل «ابد و یک روز»، «دارکوب»، «محمد رسول الله»، «سرخ‌پوست»، «روز صفر»، «خداحافظی طولانی»، «بادیگارد»، «موقعیت مهدی»، «ماجرای نیمروز»، «آرایش غلیظ» و چند اثر مهم دیگر، همه و همه متعلق به این دهه از جشنواره بودند. جشنواره که در سال 1398 به دوره‌ی سی و هشت می‌رسد، باز هم تحریم از سوی برخی سینماگران کلید می‌خورد؛ تحریمی که علتش همدردی با خانواده‌های جان‌باختگان سانحه‌ی سقوط هواپیمای اوکراینی اعلام می‌شود و برخی هنرمندان به‌رغم اینکه خود جزو اعلام‌کنندگان تحریم بودند، باز هم در جشنواره حضور می‌یابند. کرونا هم مهمان ناخوانده‌ی چند دوره از جشنوارهی فیلم فجر در دهه‌ی چهارم بود.
در آخرین بخش از ستون «متن و حواشی جشنواره فیلم فجر» و در هجدهمین صفحه از پرونده‌ی «پرواز بر فراز آشیانه‌ی سیمرغ»، تقویم وقایع اتفاقیه‌ی دهه‌ی چهارم از جشنواره را ورق زده‌ایم. این یادداشت را خانم «مینو رضایی» نگاشته‌است که در ادامه، آن را به مخاطبان مجله، تقدیم می‌کنیم:
سال سی و یکم: بهمن 1391
دبیری سال سی و یکم با محمدرضا عباسیان بود. در بخش «نگاه نو»ی این دوره (فیلم اول) بهروز شعیبی سیمرغ بهترین فیلم را برای «دهلیز» و هادی مقدم‌دوست سیمرغ بهترین کارگردانی را برای «سر به مهر» دریافت کردند. «زیباتر از زندگی» (داستان زندگی شهید علم‌الهدی) به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی نیز بهترین فیلم از نگاه ملی شد.
بهترین فیلم از نظر هیئت داوران «استرداد» و از نظر تماشاگران «حوض نقاشی» و «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» بود.
«هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» به کارگردانی پوران درخشنده با وجود دریافت چهار جایزه از آمریکایی، در بخش «سودای سیمرغ» این جشنواره چندان مورداقبال قرار نگرفت و طناز طباطبایی فقط در جشنوارهی فجر استان‌ها سیمرغ بهترین بازیگر زن را دریافت کرد.
در این دوره هیئت داوران جایزه‌ی ویژه‌ی خود را به علیرضا داوودنژاد اهدا کرد؛ برای کارگردانیِ «کلاس هنرپیشگی» و به‌خاطر حضور نجیبانه‌ی مستمر و پرتلاش او در راستای اعتلا و تکریم خانواده‌‌ی ایرانی.
جایزه‌ی سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری توسط اصغر شاهوردی، صدابردار حادثه‌دیده‌ی سینما اهدا شد. این هنرمند بر روی ویلچر و با کمک همسرش روی سن آمد. حضور او روی سن با تشویق‌های ایستاده‌ی حاضران روبه‌رو شد.
«آسمان زرد کم‌عمقِ» بهرام توکلی، «برلین منفی 7» به کارگردانی رامتین لوافی، «چه خوبه که برگشتیِ» داریوش مهرجویی، «ترنجِ» مجتبی راعی، «خسته نباشیدِ» محسن قرایی، «دربندِ» پرویز شهبازی، «رسواییِ» مسعود ده‌نمکی و «گام‌های شیداییِ» حمید بهمنی برخی از فیلم‌های «سودای سیمرغ» این دوره بودند.
فرامرز قریبیان نیز پس از سیزده‌سال از ساخت آخرین فیلمش با نام «چشم‌هایش»، با «گناهکاران» به عرصه‌ی کارگردانی بازگشت. فرزند او سام قریبیان فیلم‌نامه‌ی «گناهکاران» را نوشته بود.
از نکات جالب این جشنواره، بخش «تجلی اراده‌ی ملی»1 بود. در این بخش «تنهای تنهای تنها» از احسان عبدی‌پور به‌تنهایی و با یازده جایزه در صدر جدول نشست. «دهلیز» و «زیباتر از زندگی» با پنج جایزه، «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند»، «گهواره‌ای برای مادر» و «خسته نباشید» با چهار، «حوض نقاشی» و «مستند آخرین روزهای زمستان» با سه، «دربند»، «رسوایی»، «فرزند چهارم»، «سر به مهر» و «ترنج» با دو جایزه در رده‌های بعدی قرار گرفتند.
اختتامیه‌ی این دوره را که آخرین سال برپایی در زمان ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد بود، محمدرضا شهیدی‌فر اجرا کرد. سیمرغ بلورین جشنوارهی فیلم فجر از این سال با مواد ارزشمند در کشور جمهوری چک ساخته شد.
سال سی و دوم: بهمن 1392
در این دوره که در زمان تکیه‌ی علی جنتی بر مسند وزارت ارشاد در اولین سال دولت «اعتدال و امید» برگزار شد، «رستاخیزِ» احمدرضا درویش یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌ها بود. «رستاخیز» گرچه سیمرغ بهترین فیلم و بهترین کارگردانی و بازیگر مرد و در مجموع هشت سیمرغ را دریافت کرد اما به‌علت برخی اعتراضات تا سال‌ها بعد موفق به اکران نشد.
خبر حذف «عصبانی نیستم» ساخته‌ی رضا درمیشیان هم که نامزد دریافت برخی سیمرغ‌ها شده بود در اختتامیه اعلام شد! طبق اعلام قریبیان، از اعضای مستقل هیئت داوران این دوره، نوید محمدزاده برای «عصبانی نیستم» به اتفاق آرا بهترین بازیگر نقش اول مرد شده بود اما سیمرغ را به رضا عطاران دادند. رضا عطاران برنده‌ی سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد هم در مصاحبه‌ای کوتاه گفت: «این سیمرغ متعلق به من نیست؛ زیرا رأی هیئت داوران جشنوارهی فجر انتخاب نوید محمدزاده به‌عنوان بهترین بازیگر مرد جشنواره بوده. به‌همین خاطر این جایزه را متعلق به ایشان می‌دانم، نه خودم. همین.»
حاشیه‌ی مهم دیگر جشنواره درمورد فیلم «شیار 143» نرگس آبیار بود، فیلمی از کارگردانی گم‌نام که هیئت انتخاب آن را در حد جشنواره ندانسته و حذف کرده بود؛ در حالت عادی هیچ اتفاقی برای چنین فیلم‌هایی نمی‌افتد، چون نه فیلم شناخته‌شده است نه کارگردانش، اما یک اتفاق نه‌تنها باعث شد این فیلم به جشنواره راه پیدا کند بلکه آن را پدیده جنجالی جشنواره کرد و باعث توجه مخاطبان به آن شد؛ آن اتفاق انتقادهای تند حاتمی‌کیا از هیئت داوران به خاطر نادیده‌انگاشتن این فیلم بود. حاتمی‌کیا در بخشی از سخنانش گفته بود: «تراژدی بزرگ برای سینمای ایران است که چرا و چگونه این فیلم نمی‌تواند به جشنواره راه پیدا کند. این یک تراژدی برای سینمای ایران است که فیلمی با این قدرت نمی‌تواند از همان ابتدا به جشنواره راه پیدا کند. من نمی‌دانم هیئت انتخاب چگونه این فیلم را دیده‌اند و چه خوابی برای این دوستان رخ داده که نتوانستند این فیلم را در جشنواره تحمل کنند و عوامل آن مجبور به لابی برای حضور در جشنواره شوند.»
از دیگر فیلم‌های سرشناس این دوره می‌توان به «چ» ساخته‌ی حاتمی‌کیا، «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» از افخمی، ، «آرایش غلیظِ» نعمت‌الله، «امروز» از رضا میرکریمی، «قصهها»ی بنی‌اعتماد، «مهمان داریمِ» عسگرپور و «خط ویژه»ی مصطفی کیایی اشاره کرد.
در بخش «نگاه نو»ی این دوره نام هومن سیدی با «سیزده»، تینا پاکروان با «خانوم»، نیما جاویدی با «ملبورن» و مهشید افشارزاده با «پنج ستاره» به چشم می‌خورد.
در این دوره از جشنواره از سیدعلی قائم‌مقامی، مدیر تولید فیلم‌های «چ» و «رستاخیز» تقدیر شد. البته کارگردانان «رستاخیز» (با هشت سیمرغ) و «چ» (با شش سیمرغ) از غایبان اختتامیه بودند.
برای اولین بار در طول سی و دو سال برپایی جشنواره، دبیر دوره‌ی بعد در مراسم اختتامیه معرفی شد که مثل دوره‌ی سی و یکم علیرضا رضاداد بود! محمدرضا شهیدی‌فر اجرای اختتامیه‌ی این جشنواره را به عهده داشت.
سال سی و سوم: بهمن 1393
در این دوره که مجید مجیدی رئیس هیئت داوران سینمای ایران بود، فیلم «محمد رسول‌الله» اکران افتتاحیه را به خود اختصاص داد. «رخ دیوانه»ی ابوالحسن داوودی و «عصر یخبندانِ» مصطفی کیایی بیشترین جوایز را از آن خود کردند. تهیه‌کنندگی «رخ دیوانه» با بیتا منصوری، همسر ابوالحسن داوودی بود.
رویا محقق نیز برای فیلم‌نامه‌ی «دوران عاشقی» ساخته‌ی علیرضا رئیسیان، سیمرغ بهترین فیلم‌نامه را دریافت کرد.
«مزارشریف»، «من دیه‌گو مارادونا هستم»، «شیفت شب»، «خداحافظی طولانی»، «کوچه‌ی بی‌نام»، «شکاف» و «اعترافات ذهن خطرناک من» از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی سال سی و سوم بودند.
سعید آقاخانی، هومن سیدی، لیلا زارع، سحر دولتشاهی و باران کوثری برندگان بخش جوایز بازیگری این دوره بودند. با این حال این دوره از جشنواره شاهد بازی‌های درخشان و خیره‌کننده‌ای نبود.
هیئت داوران در این سال برای جلوه‌های ویژه‌ی میدانی نامزدی را معرفی نکرد.
در پی حذف سیمرغ بلورین بهترین عکس از بخش جوایز این دوره، انجمن عکاسان سینمای ایران با انتشار بیانیه‌ای تهدید کرد که این رویداد را تحریم می‌کند.
در این دوره احسان کرمی مجری افتتاحیه بود و محمدرضا شهیدی‌فر به‌عنوان مجری برنامه‌ی اختتامیه‌ی در برج میلاد انتخاب شد که به‌همراه مهران مدیری مراسم اهدای جوایز را برگزار کرد. حمید حمیدی‌مقدم کارگردانی و ملک‌جهان خزاعی نیز طراحی صحنه‌ی برنامه‌ی اختتامیه را بر عهده داشتند.
جشنوارهی بین‌الملل فیلم فجر از این دوره به‌صورت مستقل و در زمانی مجزا برگزار شد.
سال سی و چهارم: بهمن 1394
در سال 94 پرویز پرستویی برای سومین بار سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را دریافت کرد. پرستویی دو سیمرغ قبلی خود را برای «به نام پدر» و «آژانس شیشه‌ای» و سیمرغ سوم خود را برای «بادیگارد» گرفت؛ هر سه از ابراهیم حاتمی‌کیا.
از سعید روستایی با «ابد و یک روز» و محمدحسین مهدویان با «ایستاده در غبار» به‌عنوان کارگردانان درخشان نسل جدید سینمای ایران یاد شد. نامزدی «ابد و یک روز» در ده رشته و «ایستاده در غبار» در هشت رشته نشان از حمایت همه‌جانبه‌ی داوران این دوره از نسل جدید داشت. با این حال «نفسِ» نرگس آبیار نیز فیلمی بود که انتظار می‌رفت برنده‌ی جوایز بیشتری باشد که این اتفاق نیفتاد و فقط سیمرغ نگاه ملی و بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای بازی شبنم مقدمی به نام این فیلم رقم خورد.
در این دوره سعید ملکان با تهیه‌کنندگی «ابد و یک روز»، «در سکوت» و «برادرم خسرو» از پرکارهای جشنواره بود. به‌نظر بسیاری از کارشناسان، در داوری‌ها به «برادرم خسرو» بی‌مهری شد.
این سال نخستین بار بود که انیمیشن‌ها نیز در جشنوارهی فیلم فجر حضور داشتند. آثار منتخب این بخش را روانبخش صادقی، محمدعلی صفورا، علیرضا گلپایگانی، بهرام عظیمی، علی نوری اسکویی، وحید نصیریان و اسماعیل شرعی داوری کردند.
مراسم اختتامیه‌ی سی و چهارمین جشنوارهی فیلم فجر با حضور علی جنتی وزیر ارشاد، حسین فریدون برادر و دستیار ویژه‌ی رئیس‌جمهور و با اجرای مشترک محمد سلوکی و بهرام رادان برگزار شد.
از نکات جالب‌توجه این اختتامیه اعلام انتخاب مجدد محمد حیدری (دبیر این دوره‌ی جشنواره) به‌عنوان دبیر سال آینده‌ی جشنواره بود.
سال سی و پنجم: بهمن 1395
در این سال سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران و از نگاه داوران هر دو به سیدمحمود رضوی، تهیه‌کننده‌ی «ماجرای نیمروز» ساخته‌ی محمدحسین مهدویان تعلق گرفت.
لیلا حاتمی نیز برای دومین بار سیمرغ بهترین بازیگر زن را گرفت. حاتمی که سیمرغ قبلی خود را برای «بی‌پولیِ» نعمت‌الله دریافت کرده بود، سیمرغ دومش را برای «رگ خوابِ» او گرفت. ثریا قاسمی نیز جایزه‌ی نقش مکمل زن را برای بازی در «ویلایی‌ها» نه‌تنها در این جشنواره، که در جشنوارهی آسیا پاسیفیک و جشن منتقدان دریافت کرد.
هومن بهمنش نیز بعد از دوره‌ی سی و یکم برای بار دوم سیمرغ بهترین فیلم‌برداری را برای «تابستان داغ» ساخته‌ی ابراهیم ایرج‌زاد دریافت کرد.
«ویلایی‌ها» از منیر قیدی، «زیر سقف دودی» از پوران درخشنده، «اسرافیل» از آیدا پناهنده، «بدون تاریخ، بدون امضا» از وحید جلیلوند، «فراری» از علیرضا داوودنژاد، «سارا و آیدا» از مازیار میری، «آباجان» از هاتف علیمردانی و «سد معبر» از محسن قرایی برخی از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی این دوره بودند.
سی و پنجمین جشنوارهی بین‌المللی فیلم فجر نیز از ۱ تا ۷ اردیبهشت ۱۳۹۶ در تهران و با دبیری رضا میرکریمی برگزار شد. در این رویداد، سیمرغ زرین بهترین فیلم به «اِو» (خانه) اثر اصغر یوسفی‌نژاد، جایزه‌ی «محمد امین» به مظفر حسین‌خانی برای «بابایی» و جایزه‌ی بین‌المذاهب به وانگ ژابو برای «چاقو در آب پاک» تعلق گرفت.
سال سی و ششم: بهمن 1396
«کامیونِ» کامبوزیا پرتوی، «به وقت شامِ» حاتمی‌کیا، «سرو زیر آبِ» باشه‌آهنگر، «عرق سردِ» سهیل بیرقی، «مصادره»ی مهران احمدی، «چهارراه استانبولِ» مصطفی کیایی، «دارکوبِ» بهروز شعیبی، «سوءتفاهمِ» احمدرضا معتمدی و «شعله‌ورِ» حمید نعمت‌الله برخی از فیلم‌های بخش «سودای سیمرغ» این دوره بودند. همچنین منیژه حکمت بعد از ده سال دوری از کارگردانی، با «جاده قدیم» تنها زن فیلم‌ساز حاضر در دوره‌ی سی و ششم بود. هادی محمدیان نیز با انیمیشن «فیلشاه» در بخش مسابقه‌ی سینمای ایران این دوره شرکت کرد.
در این سال سیمرغ بهترین فیلم «هنر و تجربه» و فیلم منتخب تماشاگران هر دو به «مغزهای کوچک زنگ‌زده»ی هومن سیدی رسید. در بخش فیلم‌اولی‌ها هم سیمرغ به رضا مقصودی برای «خجالت نکش» و جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران به «بمب؛ یک عاشقانه» اثر پیمان معادی تعلق گرفت. اما «تنگه‌ی ابوقریبِ» بهرام توکلی با پنج سیمرغ، پرجایزه‌ترین فیلم «سودای سیمرغ» این جشنواره شد. از این پنج سیمرغ، دو تای آن به سعید ملکان به‌عنوان تهیه‌کننده و طراح چهره‌پردازی فیلم تعلق گرفت. سعید ملکان با این جایزه، برای ششمین بار سیمرغ بلورین بهترین چهره‌پردازی جشنوارهی فجر را به خانه برد!
«لاتاریِ» محمدحسین مهدویان نیز عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم تاریخ جشنواره را به خود اختصاص داد.
دبیری این دوره که با هزینه‌ی ۴ میلیارد و ۶۳۹ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۶۰۰ تومان برگزار شد به‌عهده‌ی ابراهیم داروغه‌زاده بود. در اختتامیه‌ی این رویداد که با اجرای رضا رشیدپور برگزار شد، سیدعباس صالحی، وزیر ارشاد و اسحاق جهانگیری، معاون رئیس‌جمهور حضور داشتند. مرحوم جمشید مشایخی نیز که در بیمارستان بستری بود پیام ویدئویی به اختتامیه‌ی جشنواره فرستاد که برای حاضران نمایش داده شد.
سی و ششمین جشنوارهی جهانی فیلم فجر از ۳۰ فروردین تا ۶ اردیبهشت ۱۳۹۷ در تهران و با دبیری رضا میرکریمی برگزار شد. جایزه‌ی بهترین فیلم این رویداد به «آگا» اثر میلکو الزاروف، محصول مشترک بلغارستان، آلمان و فرانسه تعلق گرفت.
سال سی و هفتم: بهمن 1397
«شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار و تهیه‌کنندگی همسرش محمدحسین قاسمی با دریافت شش سیمرغ بلورینِ بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بازیگر نقش مکمل زن و بهترین چهره‌پردازی، درخشان‌ترین فیلم این جشنواره شد. «مسخره‌بازِ» همایون غنی‌زاده با چهار سیمرغ و «متری شیش‌ونیم» و «ماجرای نیمروز: رد خون» با سه سیمرغ در رده‌های بعدی قرار گرفتند.
«سرخپوستِ» نیما جاویدی، «23 نفر» مهدی جعفری، «سال دوم دانشکده‌ی من» از صدرعاملی، «در خونگاه» از سیاوش اسعدی، «ناگهان درختِ» صفی یزدانیان، «خون خدا» از مرتضی‌علی عباس‌میرزایی، «قصر شیرینِ» میرکریمی، «مسخره‌بازِ» همایون غنی‌زاده و «تیغ و ترمه»ی کیومرث پوراحمد نام برخی از فیلم‌های «سودای سیمرغ» دوره‌ی سی و هفتم بودند.
جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران این دوره به «سرخ‌پوست» رسید که به علت نبردن هیچ سیمرغ دیگری، از جمله فیلم‌های موفقی بود که گفته می‌شد در این جشنواره نادیده گرفته شده.
به‌جز نرگس آبیار، مونا زندی حقیقی با «بنفشه‌ی آفریقایی»، آزیتا موگویی با «ایده‌ی اصلی» و یلدا جبلی با «جمشیدیه»، چهار کارگردان زن حاضر در بخش مسابقه‌ی این دوره بودند.
در بخش فیلم‌اولی‌های این جشنواره نام میلاد صدرعاملی فرزند رسول صدرعاملی با فیلم «سونامی» و نام پولاد کیمیایی فرزند مسعود کیمیایی با فیلم «معکوس» به چشم می‌خورد.
علی نصیریان در این سال بعد از حدود هفتاد سال بازیگری، برای اولین بار توانست سیمرغ بلورین این رشته را دریافت کند؛ البته برای ایفای نقش مکمل در فیلم «مسخره‌باز».
افتتاحیه‌ی این سال را منصور ضابطیان اجرا کرد. در اختتامیه هم که اجرای آن بر عهده‌ی محمدرضا شهیدی‌فر بود، بخش متأثرکننده‌اي از فیلم «23 نفر» پخش شد و سپس بازیگران نوجوان آن دست در دست شخصیت‌های واقعی به روی صحنه آمدند که با استقبال حضار و تشویق آن‌ها روبه‌رو شد. فیلم سینمایی «23 نفر» جایزه‌ی بهترین فیلم از نگاه ملی را از آن خود کرد.
بخش بین‌الملل از ۲۹ فروردین تا ۶ اردیبهشت و به دبیری رضا میرکریمی برگزار شد و سیمرغ زرین بهترین فیلم به «جوان روس» اثر الکساندر زولوتوخین تعلق گرفت. پوستر این بخش با تصویر معروف مجید نیرومند در فیلم «دونده» از امیر نادری طراحی شده بود.
سال سی و هشتم: بهمن 1398
جشنوارهی این سال از همان ابتدا با حاشیه آغاز شد. حذف مراسم افتتاحیه‌ی جشنواره به‌دلیل «فضای عمومی جامعه» و «همدردی با خانواده‌های داغ‌دار حوادث تلخ اخیر»، شبهه در وجود کرونا در کشور و تحریم جشنواره در اعتراض به سقوط هواپیمای اوکراینی از حاشیه‌های این دوره بود. تحریم‌های این رویداد البته با ماجراهایی مواجه بود. مثلاً باران کوثری علی‌رغم اعلام تحریم، در نشست‌های فیلم‌های خودش حاضر شد. پیمان معادی هم که از تحریم‌کنندگان بود برای نشست فیلمش به‌صورت تلفنی حضور داشت و برای اختتامیه هم ویدئو فرستاد. در مقابل هنرمندانی چون سعید راد و شهاب حسینی و فرشته طائرپور با تحریم جشنواره مخالف بودند. از دیگر تحریم‌های این جشنواره، تحریم عوامل فیلم «روز صفر» بود که با وجود برنده شدن سیمرغ پنج رشته، هیچ کدام در جشنواره حضور نداشتند. این حضور نداشتن در اعتراض به دو چیز بود: ۱. افرادی که صحبت از تحریم کرده‌اند یا افرادی که در نشست رسانه‌ای اعتراض کرده‌اند نباید داوری شوند. ۲. پذیرش فیلم «خورشید» علی‌رغم دیر رسیدن به جشنواره. «روز صفر» و «شنای پروانه» با وجود دریافت پنج سیمرغ و استقبال مخاطبان، نتوانستند جایزه‌ی بهترین فیلم و فیلم‌نامه را ببرند و این جوایز به «خورشیدِ» مجید مجیدی رسید که خارج از موعد به جشنواره آمده بود و برخلاف مقررات داوری شده بود.
نشست‌های خبری فیلم‌های این دوره نیز با تنش‌ها و پرخاش‌ها و حاشیه‌های فراوان همراه بود که به نامه‌نگاری و پاسخگویی و پیگیری مطبوعات منجر شد. یکی از حاشیه‌های آرام نشست خبری ناآرامِ «خروج»، خداحافظی فرامرز قریبیان از سینما بود. او با گفتن جمله‌ی «خروج بهترین کار من است» از اتمام دوران بازیگری خود خبر داد.
«آبادان یازده 60» از مهرداد خوشبخت، «روز بلوا» از بهروز شعیبی، «درخت گردو» از محمدحسین مهدویان، «خروجِ» ابراهیم حاتمی‌کیا، «آتابایِ» نیکی کریمی، «خون شدِ» مسعود کیمیایی، «خوب، بد، جلف 2» از پیمان قاسم‌خانی، «بی‌صدا حلزون» از بهرنگ دزفولی‌زاده و «پوست» از برادرانِ ارک برخی فیلم‌های این جشنواره بودند.
در این دوره برای اولین بار تندیس‌های سیمرغ جشنواره پس از سال‌ها تولید در خارج از کشور، در ایران و توسط صنعتگران ایرانی ساخته شد. با رایزنی‌هایی که با معاونت صنایع دستی صورت گرفت این تندیس‌ها به‌صورت یکپارچه و از جنس کریستال تولید شد.
ابراهیم داروغه‌زاده همانند دو دوره‌ی قبل دبیر جشنواره و مجری اختتامیه نیز محمدرضا شهیدی‌فر بود.
سال سی و نهم: بهمن 1399
در این دوره هیئت انتخاب فیلم حذف شد و تمام فیلم‌های شرکت‌کننده به بخش داوری رفتند.
کرونا برگزاری این دوره را تحت‌الشعاع قرار داد. خرید بلیت به‌صورت حضوری و در گیشه به‌کلی حذف شد و بلیت‌ها را فقط از «ایران تیکت»، «سینما تیکت» و «گیشه ۷» می‌شد تهیه کرد. موقع ورود به سینما هم تست اولیه می‌گرفتند و از ورود افراد مشکوک به کووید 19 جلوگیری می‌شد. در هر سالن سینما هم یک پزشک مستقر بود.
«ابلقِ» نرگس آبیار بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، «تک تیرانداز» علی غفاری بهترین فیلم از نگاه ملی، «یدو»ی مهدی جعفری بهترین فیلم و «زالاوا»ی ارسلان امیری بهترین فیلم اول این دوره شدند.
«صحنه‌زنیِ» علیرضا صمدی، «قاتل وحشیِ» حمید نعمت‌الله، «خط فرضیِ» فرنوش صمدی، «منصورِ» سیاوش سرمدی، «خورشید آن ماه» ستاره اسکندری، «برای مرجانِ» حمید زرگرنژاد، «شیشلیکِ» محمدحسین مهدویان، «رمانتیسم عماد و طوبا»ی کاوه صباغ‌زاده، «بی‌همه چیزِ» محسن قرایی و «تی‌تیِ» آیدا پناهنده نام چند فیلم از شصت و دو فیلم بخش مسابقه‌ی این دوره بودند.
رویا افشار، گلاره عباسی، رضا عطاران (برای سومین بار)، ستاره پسیانی و پوریا رحیمی سام برگزیدگان بازیگری این دوره بودند.
گلاره عباسی، نسیم ادبی، بهناز جعفری و نازنین فراهانی هرکدام با سه فیلم پرکارترین بازیگران زن و جمشید هاشم‌پور با شش، همایون ارشادی با پنج، امیررضا دلاوری، مهران احمدی، سروش صحت، پژمان بازغی و مهدی کوشکی هرکدام با سه فیلم پرکارترین بازیگران مرد بودند.
نکوداشت پرویز پورحسینی و چنگیز جلیلوند که هر دو در آذرماه به‌علت ابتلا به ویروس کرونا درگذشتند برگزار شد. کامبوزیا پرتوی رکورددار سیمرغ بهترین فیلم‌نامه نیز در آذر 1399 بر اثر کرونا درگذشت.
اختتامیه‌ی این مراسم با اجرای محمد سلوکی برگزار شد.
سال چهلم: بهمن 1400
در سال چهلم که اولین دوره‌ی ریاست‌جمهوری ابراهیم رئیسی و وزارت ارشادی محمدمهدی اسماعیلی است، هیئت انتخاب دوباره به جشنواره بازگشت.
«موقعیت مهدی» با پنج سیمرغ و «علفزار» و «برف آخر» هرکدام با چهار سیمرغ، پرجایزه‌ترین فیلم‌های جشنواره بودند.
سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی به رضا میرکریمی برای «نگهبان شب»، بهترین فیلم‌نامه به کاظم دانشی برای «علفزار»، بهترین فیلم به والی‌نژاد برای «موقعیت مهدی»، بهترین فیلم اول به هادی حجازی‌فر برای «موقعیت مهدی»، بهترین فیلم از نگاه ملی (جایزه‌ی شهید سلیمانی) به بهروز شعیبی برای «بدون قرار قبلی» و جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران به امیرحسین عسگری برای «برف آخر» و هادی محقق برای «درب» رسید.
از میان بازیگران برگزیده، چهره‌ی جدیدی به نام صدف اسپهبدی با بازی در «علفزار» به سینما معرفی شد.
«خائن‌کشی» از مسعود کیمیایی، «هِناس» از حسین دارابی، «شادروان» از حسین نمازی، «دسته‌ی دختران» از منیر قیدی، «شهرک» از علی حضرتی، «مرد بازنده» از محمدحسین مهدویان، «بیرو» از مرتضی‌علی عباس‌میرزایی، «شب طلایی» از یوسف حاتمی‌کیا از دیگر فیلم‌های «سودای سیمرغ» دوره‌ی چهلم بودند.
از اتفاقات نامطلوب این جشنواره می‌توان به حذف سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اشاره کرد. «ملاقات خصوصی» ساخته‌ی امید شمس در چند قدمی به دست آوردن این جایزه بود که دبیر جشنواره اعلام کرد «بررسی تیم‌های کارشناسی نشان می‌دهد به دلیل پاره‌ای اشکالات و از جمله اشکال فنی در ارسال پیامک که باعث شده است بعضی از مخاطبان دریافت نکنند، و نیز قطعی و اختلال اینترنت در بعضی سینماها، نتایج نظرسنجی مردمی برای ستاد جشنواره اطمینان‌بخش نیست». این اولین‌باری نبود که در نتایج آرای مردمی تردید و ابهام به وجود آمده بود ولی اولین‌باری بود که تردید در نتایج به حذف سیمرغ انجامید.
این دوره به دبیری مسعود نقاش‌زاده و اختتامیه‌ی آن با اجرای محمد سلوکی برگزار شد.
پی‌نوشت:
1. سازمان‌های شرکت‌کننده در این دوره از جشنوارهی فجر، فیلم‌های برگزیده‌ی خود را به تفکیک زیر اعلام کردند:
* نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور: «گهواره‌ای برای مادر» / * شورای فرهنگ عمومی: «رسوایی» / * شورای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت: «زیباتر از زندگی» / * اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران: «تنهای تنهای تنها»، «کلاس هنرپیشگی»، «دربند» و «حوض نقاشی» / * وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح: «خسته نباشید» و «زیباتر از زندگی» / * معاونت ارتباطات و اطلاع‌رسانی نهاد ریاست‌جمهوری: «رسوایی» / * جمعیت هلال‌احمر: «فرزند چهارم» / * بیمه‌ی مرکزی جمهوری اسلامی ایران: «حوض نقاشی»، «گهواره‌ای برای مادر» و «دهلیز» / * بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس: «زیباتر از زندگی»، «آخرین روزهای زمستان»، «بزرگمرد کوچک» و «تنهای تنهای تنها» / * سازمان بهزیستی کشور: «دهلیز» / * معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران: «ابرهای ارغوانی» / * روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: «تنهای تنهای تنها» و مستند «آخرین روزهای زمستان» / * ستاد اقامه‌ی نماز: «گهواره‌ای برای مادر» و «سر به مهر» / * جشنوارهی همایش روحانی در قاب سینما: «گهواره‌ای برای مادر» / * بنیاد شهید و امور ایثارگران: «زیباتر از زندگی» / * سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری: «خسته نباشید» و مستند «نغمه‌های محمدی» / * شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران: «سر به مهر» / * مرکز فرش ملی ایران: «خسته نباشید» و «ترنج» / * بسیج جامعه‌ی زنان: اکبر عبدی بازیگر نقش روحانی در فیلم «رسوایی» / * سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه و بسیج: مستند «آخرین روزهای زمستان» و فیلم «زیباتر از زندگی» / * معاونت اجتماعی ناجا: «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» / * ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند: «دهلیز» / * مجمع هنرمندان خراسان: «دهلیز» / * سفارت افغانستان در ایران: «خاک و مرجان» / * آموزشگاه سینمایی دارالفنون: «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» و «تنهای تنهای تنها» / * واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی: مستند «بهانه‌ای برای بودن» / * شرکت سرمایه‌گذاری سیمرغ پارس: «دربند» / * کانون سینمایی روشنا، دانشگاه هنر: «تنهای تنهای تنها» / * بنیاد ادبیات داستان ایرانیان: «تنهای تنهای تنها» / * اتحادیه‌ی انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل: «تنهای تنهای تنها» / * انجمن صنفی شرکت‌ها و مؤسسات سمعی و بصری: «خاکستر و برف» / * جشنوارهی روستا: «خسته نباشید» / * اتحادیه‌ی جامعه‌ی اسلامی دانشجویان: «حوض نقاشی» / * انجمن مدیران تولید سینمایی ایران: آزیتا موگویی مدیرتولید «فرزند صبح» و عباس درخشنده مدیر تولید «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» / * کانون ایرانی مدرسان سینما: «ترنج و «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» / * سازمان بسیج دانشجویی: «دهلیز» / * جنبش عدالت‌خواه دانشجویی: «تنهای تنهای تنها» / * فرهنگسرای انقلاب اسلامی: «تنهای تنهای تنها» / * دفتر تحکیم وحدت: «تنهای تنهای تنها» / * جمعیت دفاع از ملت فلسطین: «فرشتگان قصاب»