مجله میدان آزادی: نوروز باستانی فرارسید و سال نو آغاز شد. در صفحه تازه پرونده سالنامه میدان آزادی روایت یک موسیقی کهن ایرانی را از نوروز به قلم حسن صنوبری -شاعر و منتقد موسیقی- بخوانید و بشنوید.
نوروزخوانی از سنتهای دیرین موسیقی ایرانزمین بهویژه در موسیقی نواحی و موسیقی مقامی است. یکی از درخشانترین این سنتها در موسیقی مازندران است. موسیقیدانان کهنسال مازندران با آغاز سال نو با ترانههای بهاری و نوروزی به کوچه و خیابان میآیند و آغاز سال جدید را به مردم سرزمین خویش اعلام میکنند. در این مطلب میخواهیم یکی از این نوروزخوانیها را مرور کنیم.
امسال نوروز ایرانی با شب قدر و روز ضربتخوردن امام علی علیه السلام همراه شده و موقعیتی خاص را پدید آورده، موقعیتی که در تاریخ این سرزمین دیرسال و کهنتاریخ تازه نبوده و همواره در این سرزمین چه در تقویم په در موقعیتهای دیگر شرایط تعارضآمیز پدید آمده، هرجا تعارض ذاتی بوده است ایرانیان دست به انتخاب آنچه شایستهتر بوده زدهاند و هرجا تعارض ظاهری بوده، تعارض را کنار زده و بین دو امر ارزشمند جمع کردهاند. برای مثال متناسب با شرایط امسال در سنت نوروزخوانی ایرانی ترانههایی را داریم که راوی همراهی و یگانگی نوروز و امام علی است. ما نمیدانیم دلیل اصلی و مبدأ سرایش این ترانهها چه بوده است؟ آیا تلاقی نوروز با ایام مربوط به امام علی علیه السلام بوده است؟ یا باور اینکه طبق بعضی روایات، نوروز روز میلاد امام علی یا روز عید غدیر است یا در برخی روایات دیگر نوروز مقام معنوی و پیشاتاریخی امام علی است. این موضوع تاحدی است که در بعضی از سرزمینهای حوزه نوروز برکت و اهمیت نوروز در تعلقش به امام علی است و امام علی را «سلطان نوروز» مینامند.
یکی از این نوروخوانیها مربوط به موسیقی نواحی مازندران و موسیقی بهشهر است. این نوروزخوانی با این شعر شروع میشود:
بهار آمد بهار آمد خوش آمد
علی با ذوالفقار آمد خوش آمد
اجرا و روایتی از این نوروزخوانی در آلبوم «نوروز و بهار ایرانی» به کوشش هوشنگ جاوید وجود دارد. در ادامه بخشی از این نوروزخوانی را میشنوید: