مجله میدان آزادی: «تخطی» یک فیلم کوتاه در ژانر پلیسی به کارگردانی «میکائیل دیانی» است. در دوازدهمین صفحه از پرونده «جشنواره فیلم کوتاه تهران» به سراغ نقد و تحلیل این اثر رفتهایم. در ادامه ریویوی آن را به قلم زهرا ایزدینیا بخوانید:
فیلم کوتاه «تخطی» فیلمی است به نویسندگی «بنیامین هفت لنگ»، تهیهکنندگی «سیدهادی آقاجانی» و کارگردانی «میکائیل دیانی». تخطی فیلمی است که جسورانه دست روی موضوعی کمتر پرداخته شده میگذارد و مواجهه مخاطب با آن کاملا همذات پندارانه است.
داستان فیلم کوتاه تخطی
داستان فیلم تخطی از این قرار است که مأمور پلیسی موفق به دستگیری کیف قاپ و زورگیری سابقهدار میشود که باعث به کما رفتن دختری در حین دزدی موبایل از او شده است. پدر دختر اما راضی به شکایت نیست چراکه ترس از بازگشت دوباره شرور بعد از دورۀ کوتاه زندان را دارد. مأمور برای راضی کردن پدر به پیگیری شکایت، در یک کنش ساختگی آسیبی جدی به دزد میزند تا کمی درد پدر را تسکین دهد.
پوستر فیلم کوتاه «تخطی» اثر«میکائیل دیانی»
در ادامۀ فیلم تخطی، شخصیت مأمور در دادگاهی که علیه او ترتیب داده شده به محاکمه خود معترض است. علت محاکمۀ مأمور، تیراندازی به بالاتنۀ متهم در حال فرار است. قاضی این تیراندازی را غیرقانونی اعلام میکند و مأمور، به شکل لجبازانهای مأمور هیچ دلیلی نمیآورد که چرا به جای پاهای متهم به بالاتنۀ او شلیک کرده است. او با دیالوگهای مستقیم و پی در پی، خود را به عنوان حقطلب و معترض به قوانین معرفی میکند.
داستان به وضوح سعی در به چالش کشیدن نبود روند قضایی مطمئنی، برای مجازات متناسب و بازدارنده دارد. موضوعی که مخاطب به خوبی میتواند آن را درک کند چرا که، از نزدیک با مقولۀ موبایلقاپی آشناست و اگر برای خودش اتفاق نیفتاده باشد حداقل برای نزدیکترین افراد زندگیاش اتفاق افتاده است.
گرچه انگیزۀ شلیکی که برای مأمور تخطی ایجاد میشود، برای مخاطب دقیق و تیزبین، قابل قبول و باور نیست اما بازی خوب «امیر نوروزی»، شخصیت را برایمان باورپذیر میکند. ویژه و منحصر به فرد، نه! شخصیت مأمور، تکلیفش روشن است اما منحنی شخصیتی کامل طراحی نشده است. مأمور در ابتدای فیلم همان شخصیتی است که در انتهای فیلم است. به نظر میرسد فیلمنامهنویس و فیلمساز بیشتر روی احساس دلخنکی تماشاگر سرمایهگذاری کردهاند که این سرمایهگذاری تا حدّی برای مخاطب عام مطمئن به نظر میرسد.
سکانسی از فیلم کوتاه «تخطی» با ایفای نقش «امیر نوروزی»
مکائیل دیانی، کارگردان «تخطی» که به عنوان مستندساز و روزنامهنگار نیز شناخته میشود مانند کار قبلی خود در سینمای داستانی کوتاه «مدیر مدرسه» نشان داده است که علاقه زیادی به موضوعات و مضامین چالشبرانگیز دارد. «تخطی» فیلمی در ژانر پلیسی طبقهبندی میشود که در آن شاهد مأموری با بازی «امیر نوروزی» هستیم که برخلاف روند جاری، در پی جاری کردن عدالت به شیوۀ شخصی خود است و سازوکارهای قانونی را برای مجازات متخلفان کافی نمیداند. همین یک خطی داستان «تخطی» یادآور فیلم سینمایی «هری کثیف» به کارگردانی «دان سیگل» و بازی «کلینت ایستوود» در حدود نیم قرن پیش است. فیلمی که نقطۀ عطفی در فیلمهای پلیسی شد و شخصیتی ویژه خلق کرد. پلیسی که بدون راهکارهای دست و پاگیر قانونی، با روش شخصی و غیرقانونی خود شرِّ یک شرور خطرناک را از سر جامعه کم میکند. صحّه گذاشتن به عملکرد این شخصیت در فیلم با وجود همراهی و همدلی مخاطب، نظرات مخالفی را نیز در میان متفکران علوم انسانی برانگیخت و مهمترین دلیل برای مخالفت این نکته است که اساساً رویکرد ضدقانون و شخصی به حل مسائل، جامعه را به سمت هرج و مرج سوق خواهد داد. ساختن فیلمی با این مضمون، امکان آغاز باب بحث در محافل علوم انسانی خواهد بود و احتمال واکنش منفی از نهادهایی که به این موضوع مرتبط هستند را بالا خواهد برد. اتفاقی که ظاهراً باب میل فیلمساز و تهیهکننده است و در ادامۀ مسیر فیلمسازی آنها تعریف میشود.
از این موارد که بگذریم میکائیل دیانی دومین فیلم جدی داستانیاش را در کارگردانی تجربه میکند و در این مسیر با وجود این که مزیت ویژهای نسبت به مدیر مدرسه دیده نمیشود اما از نظر تجربۀ فیلمسازی مسیر رو به رشدی را در کارهای او شاهد هستیم.