مجله میدان آزادی: امروز 18 می، روز جهانی موزه و میراث فرهنگی است. موزه و میزاث فرهنگی جزو هویت هر جامعه است و جامعه‌ای می‌تواند رشد کند که ریشه‌هایش که کوکان و نوجوانان هستند، به خوبی در خاکش جای‌گیر شده و بتوانند میراثش را به نسل بعدی منتقل کنند. به همین مناسبت شما را دعوت می‌کنیم به خواندن فهرستی خواندنی که نیلوفر بختیاری در «پیاده‌راه کودک و نوجوان» مجله میدان آزادی برای معرفی موزه‌ها به کودکان و نوجوانان آماده کرده است:
مقدمه: گشت‌وگذاری در 5 موزه جذاب و باورنکردنی تهران
بچه که بودم، به جای تمبر و اشیای محبوب و پرطرفدار دیگر، بلیت اتوبوس جمع می‌کردم! شاید چون فکر می‌کردم حتی یک بلیت باطله اتوبوس هم می‌تواند با گذر زمان باارزش شود! انگار لباس‌های قدیمی مادربزرگ، گنجه‌های خاک‌خورده و جعبه‌های رنگ‌ورورفته جواهر مرا از دل روزهایی دور صدا می‌زدند. فکر کنم اولین موزه‌ای که در کودکی رفتم؛ موزه فرش بود؛ آن هم با همراهی مادربزرگ. مکانی که باید به فرش‌های کهنه و حتی بی‌رنگ‌ورو احترام می‌گذاشتیم؛ چون رد گذر زمان به زیباترین شکل روی تار و پودشان به جا مانده بود. اما امروز معنای موزه در ذهن من تغییر کرده. به نظرم موزه دیگر تنها جایی برای نگهداری میراث گذشته نیست. حالا در نظرم موزه می‌تواند خاطره‌ای از گذشته باشد که به آینده وصل می‌شود. می‌پرسی چطور؟ با من همراه شو تا با ۵ تا از متفاوت‌ترین موزه‌های ایران آشنایت کنم. قرار است از دنیای نامه‌ها و پاکت‌های تمبردار به جهان عروسک‌ها و کودکی‌های فراموش‌شده پل بزنیم.
«موزه عکاسخانه شهر»
1- «موزه عکاسخانه شهر»؛ سفری به گذشته هنر عکاسی
در میان موزه‌های تخصصی شهر تهران، «موزه عکاسخانه شهر» یکی از آن جاهایی‌ست که برای کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به هنر عکاسی یک دنیا حرف برای گفتن دارد. قرار است در فضایی آموزشی و سرگرم‌کننده قدم بزنی. اینجا نه‌تنها با تاریخچه عکاسی ایران و جهان آشنا می‌شوی، بلکه در نقش عکاسی خلاق و ماجراجو فرومی‌روی و به وضوح می‌بینی عکاسی فقط فشردن یک دکمه نیست، بلکه دنیایی‌ست پر از داستان، زیبایی و نگاه‌‌های تازه. علاوه‌براین، در کارگاه‌های این موزه، می‌توانی با مفاهیم پایه عکاسی، نحوه نگهداری و آرشیو کردن عکس‌ها در گذشته و خیلی چیزهای جالب دیگر آشنا شوی.
از اهداف طراحی این فضا، پرورش خلاقیت و تقویت حس زیبایی‌شناسی آدم‌هاست. چراکه عکاسی می‌تواند راهی باشد برای بیان حس تو، گفت‌وگویت با جهان و از همه مهم‌تر ثبت قصه‌های اطرافت. برای همین «موزه عکاسخانه شهر» با در نظر گرفتن این چشم‌انداز، بخشی از نمایشگاه‌ها و برنامه‌هایش را به‌طور ویژه برای کودکان و نوجوانان طراحی کرده است.
نشانی: تهران، میدان هفت تیر، ابتدای بهار شیراز، بوستان بهار شیراز
«موزه پست و ارتباطات»
2- «موزه پست و ارتباطات»؛ از نامه‌هایی بر بال کبوتر تا پاکت‌های تمبردار
در قلب تهران، درست کنار سردر باغ ملی، بنایی با معماری باشکوه و تاریخچه‌ای مفصل به چشم می‌خورد؛ منظورم ساختمان موزه پست و ارتباطات است. این موزه گنجینه‌ای از ابزارها و روش‌های ارتباطی ایران را، از دوران قاجار تا امروز، در خودش دارد. موزه پست قصه تلاش انسان برای انتقال پیام و حفظ پیوندش با دیگران در گذشته است.
جالب است بدانی، ساختمان این موزه اولین بار، در دهه ۱۳۰۰ خورشیدی با طراحی نیکلای مارکوف ساخته شده. بعدها در سال ۱۳۱۳، همزمان با گسترش شبکه‌های پستی و تلگرافی کشور، موزه پست در بخشی از وزارت پست و تلگراف بازگشایی می‌شود. از آن زمان تا امروز، این موزه بارها با نام‌ها و اهداف گوناگون به فعالیت خودش ادامه داده.
در تالارهای مختلف موزه پست و ارتباطات، خیلی چیزهای جالب برای دیدن هست؛ از صندوق‌های پستی قدیمی، انواع مهرهای دستی و برقی و تمبرهای رنگارنگ تا تلفن‌ها، دستگاه‌های تلگراف مورس، ابزارهای چاپ و حتی لباس‌های کارکنان پست! اینجا قرار است از نقش تمبرها در تاریخ نامه‌نگاری برسی به نقش کبوترهای نامه‌بر در زمان‌های دور... .
البته موزه پست فقط یک مکان تاریخی نیست؛ بلکه مکانی زنده و پویاست. اینجا از طرف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برنامه‌های ویژه‌ای برایت در نظر گرفته شده و سالانه کلی نمایشگاه تمبر، کارگاه‌آموزشی و فعالیت‌های مکاتبه‌ای برای اعضای کانون برگزار می‌شود. در یک کلام، موزه پست و ارتباطات تلاش می‌کند تنها مکانی برای نمایش اسناد پستی نباشد و امکان تجربه‌هایی واقعی و تازه را برای اعضایش فراهم کند.
نشانی: تهران، خیابان امام خمینی، سردر باغ ملی، موزه پست و ارتباطات
«موزه تاریخ»
3- «موزه تاریخ»؛ موزه‌ای خالی از اشیای تاریخی!
فکرش را بکن یک روز از تونلی تاریک و عجیب و غریب به نام «تونل زمان» عبور کنی! تونلی پر از پیچ‌و‌خم، و صدای موسیقی‌ای که تو را از دنیای معمولی پرت می‌کند به دل تاریخ. البته اینجا مثل موزه‌های دیگر خبری از قاب‌های شیشه‌ای و مجسمه‌های عتیقه نیست. اینجا موزه‌ی تاریخ کودکان است؛ جایی که به جای دیدن اشیای قدیمی، خودت وارد برش‌هایی از تاریخ می‌شوی!
اولش در سرداب موزه، یک نمایش خلاق انتظارت را می‌کشد تا آماده ماجراجویی شوی. بعد همراه با مربی، پا به راهرویی می‌گذاری که به شکل مارپیچ است. بعدش می‌رسی به «اتاق کُره» که اتاقی گرد با نورها و صداهایی جادویی است!
اینجا با داستان مهاجرت انسان‌ها، ستاره‌ها و پیدایش سرزمین ایران آشنا می‌شوی و با کمک نور و رنگ و تصویر، دوره‌های مختلف تاریخی، بدون یک کلمه توضیح، جلوی چشمت زنده می‌شود. اما بخش هیجان‌انگیزتر ماجرا تازه از سالن اصلی شروع می‌شود؛ جایی که با دیدن نمایش، فیلم، نقاشی، مسابقه و حتی اجرای زنده داستان‌های شاهنامه، حسابی خوش می‌گذرانی. تازه نقالی شاهنامه را هم یاد می‌گیری و می‌توانی خودت هم اجرا کنی!
این موزه وابسته به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و در اصل برای بچه‌های پایه‌ی چهارم، پنجم و ششم طراحی شده، اما گروه‌های سنی دیگر هم از تجربه بازدید از آن لذت خواهند برد.
نشانی موزه تاریخ: تهران، میدان شهدا، خیابان پیروزی، خیابان شهید اسپندی یا افروز، جنب فروشگاه اتکا، نبش کوچه نگران‌پور، پلاک ۷
«موزه عروسک‌های ملل»
4- «موزه عروسک‌های ملل»؛ میهمانی باشکوه عروسک‌های ایران و جهان
این موزه سرزمینی پر از رنگ، قصه و خاطره است. اینجا جایی‌ست که عروسک‌های کوچک و بزرگ از دور و نزدیک جمع شده‌اند تا افسانه‌های هزار رنگ خودشان را برایت تعریف کنند؛ عروسک‌هایی که از کشورهای مختلف دنیا آمده‌اند، لباس‌های سنتی‌شان را پوشیده‌اند و هرکدام رنگ آیین‌ها و فرهنگ مردم سرزمین‌شان را دارند. اینجا می‌توانی دنیای شگفت‌انگیز صنایع دستی، لباس‌های رنگارنگ اقوام ایران و هنرهای سنتی شهرهای مختلف ایران را هم تماشا کنی.
ساختمان این موزه در یک خانه‌ی قدیمی سه طبقه در تهران، حوالی دروازه دولت، خیابان سعدی شمالی قرار دارد وشامل دو بخش مجزاست:
طبقه اول، موزه عروسک‌های ملل است، جایی که بیش از ۲۵۰۰ عروسک از ۸۴ کشور جهان کنار هم جمع شده‌اند. عروسک‌های پارچه‌ای، چوبی؛ حتی عروسک‌های نمایش سایه‌بازی. طبقه دوم هم پر از لباس‌های رنگارنگ اقوام ایرانی بر تن عروسک‌های بومی است. این عروسک‌ها از روی چهره‌ی واقعی زنان ایرانی ساخته شده‌اند و هرکدام آداب‌ورسوم سرزمین خودشان را نشان می‌دهند. تازه خیلی وقت‌ها در کارگاه‌های عروسک‌سازی موزه، خودت هم می‌توانی عروسک بسازی یا با اسباب‌بازی‌های سنتی بازی کنی. پس اگر دلت می‌خواهد به دنیای ساکت و اسرارآمیز عروسک‌ها سفر کنی، بازدید از این موزه را از دست نده.
نشانی موزه عروسک‌های ملل: دروازه دولت، ابتدای خیابان سعدی شمالی، کوچه فیات، پلاک ۲
.jpg?ver=j22Z-_Bwx6No0DPAMAq2PA%3d%3d)
«موزه ایرانک»
5- «موزه‌ی ایرانک»؛ سفری به کودکی‌های دور
وارد این موزه که می‌شوی، اندازه چندین دهه می‌روی به گذشته؛ یعنی حدوداً به کودکی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها و شاید حتی قبل‌تر! کودکانی که مثل تو بازی می‌کردند، کتاب می‌خواندند و دنیای‌شان پر از اسباب‌بازی‌های دوست‌داشتنی اما متفاوت با کودکی تو بود. درواقع، موزه‌ی کودکی ایرانک، مثل یک ماشین زمان جادویی است که تو را به دل خاطرات شیرین گذشته می‌برد! اینجا، می‌توانی کتاب‌های درسی قدیمی را ورق بزنی و اسباب‌بازی‌های نوستالژیکی را ببینی که روزگاری دل‌های کوچک کودکان را شاد می‌کردند. اینجا می‌توانی اشیائی را لمس کنی که انواع بازی‌های کودکانه ایران را برایت زنده می‌کنند. تازه اگر دلت خواست، می‌توانی یکی از اسباب‌بازی‌های محبوبت را از فروشگاه موزه برای خودت بخری و به خانه ببری!
اما بهترین قسمت ماجرا، برنامه‌های هیجان‌انگیز موزه است. این موزه در مناسبت‌های مختلف پر از نمایش‌های عروسکی جذاب، قصه‌خوانی‌های هیجان‌انگیز، بازی‌های گروهی و کارگاه‌های شاد است که تو در آن‌ها نقش پررنگی داری. همه این‌ها در فضای پر از خلاقیت موزه اتفاق می‌افتد؛ جایی که کودکان، نوجوانان و بزرگ‌ترها، دست در دست هم قدم می‌زنند تا قصه کودکی را در هر برهه تاریخی زندگی کنند.
نشانی «موزه کودکی ایرانک»: بلوار میرداماد، نرسیده به میدان مادر، انتهای خیابان شهید بهزاد حصاری (رازان جنوبی)، سالن گنجینه اسناد ملی
خلاصه که امروز در خیلی از موزه‌ها تو می‌توانی بخشی از گذشته باشی و آن را با همه‌ی وجودت حس کنی. دیگر قرار نیست فقط اشیای گرانبها را به تماشا بنشینی؛ بلکه می‌توانی در شکل‌گیری فضای موزه‌ها نقش مهمی ایفا کنی. کافی‌ست به قصه هر موزه گوش بسپاری و به دنیای رنگی و پرماجرایش سلام کنی!