مجله میدان آزادی: در سومین صفحه از این پرونده، فهرستی آماده کرده‌ایم از بهترین انیمیشن‌های سینمایی ایران. این فهرست خواندنی را که محمدرضا جویباری در پرونده «ماجرای انیمیشن ایرانی» تهیه کرده است، در ادامه بخوانید:
فهرست بهترین انیمیشن‌های سینمایی ایرانی
فهرست بهترین انیمیشن‌های سینمای ایران
وقتی از انیمیشن حرف می‌زنیم، اغلب ذهن‌مان به‌سمت والت دیزنی و پیکسار می‌رود، یا شاید انیمه‌های ژاپنی. اما در همین نزدیکی، در دل سینمای ایران، دنیایی در حال رشد است؛ دنیایی پر از قصه‌های خیال‌انگیز، قهرمان‌های رنگارنگ و تصویرهایی که به‌تدریج قلب مخاطبان را تسخیر می‌کنند. انیمیشن ایرانی دیگر آن تجربه‌ی خام و ابتدایی گذشته نیست. امروز برخی از این آثار نه‌تنها در گیشه‌ی داخلی موفق‌اند، بلکه به جشنواره‌های جهانی پا گذاشته‌اند و در دل مخاطب غیرایرانی نیز جا باز کرده‌اند.
اینکه بتوان در سینمایی با بودجه‌ی محدود، زیرساخت‌های ناکامل و مخاطب سخت‌گیر، انیمیشنی ساخت که نه تقلید صرف باشد، نه فقط برای کودکان، کار بزرگی است. در این فهرست، سراغ مهم‌ترین و تأثیرگذارترین انیمیشن‌های سینمایی ایران رفته‌ایم؛ آثاری که یا پرفروش بوده‌اند، یا در نوع خود اولین، یا از نظر محتوایی و هنری قابل توجه. از ماجراهای یک فیل جوان گرفته تا سفرهای پسر دلفینی؛ این شما و این گلچینی از تلاش‌های موفق در پویانمایی سینمای ایران.
انیمیشن «پسر دلفینی»، ساخته‌ی «محمد خیراندیش»
1. پسر دلفینی ۱ و ۲
کارگردان: محمد خیراندیش | سال‌های ساخت: ۱۴۰۱ و ۱۴۰۳ | رده‌ی سنی: کودک و نوجوان
سوژه: داستان پسری که بعد از سقوط هواپیما در دریا دلفین‌ها او را بزرگش می‌کنند و برای یافتن خانواده‌اش وارد جزیره‌ای در جنوب ایران می‌شود.
این انیمیشن جزو کارهای پرفروش تاریخ سینمای ایران شناخته می‌شود و در کشورهای مختلف ازجمله روسیه، چین و آمریکای جنوبی نیز اکران شده. قسمت دوم آن هم با جلوه‌های بصری ارتقایافته ادامه‌ای بر ماجراهای قسمت اول است.
انیمیشن «جمشید و خورشید»، ساخته‌ی « بهروز یغمائیان»
2. جمشید و خورشید
کارگردان: بهروز یغمائیان | سال ساخت: ۱۳۸۴ (اکران رسمی: ۱۳۹۳)
سوژه: در گذشته‌های دور، گروهی از شاهزادگان برای خواستگاری از خورشید، دختر پادشاه، به دربار می‌آیند تا شایسته‌ترین آن‌ها به‌عنوان داماد انتخاب شود. اما منجم دربار که عاشق خورشید است، او را دزدیده و به سرزمینی دور می‌برد. جمشید برای نجات خورشید با منجم می‌جنگد.
این انیمیشن اولین تجربه‌ی جدی سینمایی ایران در زمینه‌ی قصه‌های اسطوره‌ای و عاشقانه با رویکرد حماسی بود و به‌دلیل تأخیر در اکران، کمتر دیده شد اما از منظر طراحی و فضا‌سازی تحسین‌برانگیز است.
این اثر اقتباسی از منظومه‌ی «جمشید و خورشید» اثر «میرزا فضل‌الله بیگدلی شاملو» (مشهور به باباخان) است. این منظومه که به سبک «خسرو و شیرین» سروده شده، داستانی عاشقانه با حدود ۲۹۰۰ بیت دارد.
انیمیشن «لوپتو»، ساخته‌ی « عباس عسکری»
3. لوپتو
کارگردان: عباس عسکری | سال ساخت: ۱۴۰۱ | رده‌ی سنی: کودک و نوجوان
سوژه: این انیمیشن داستان یک آسایشگاه بیماران روانی را روایت می‌کند که بیماران آن با ساخت اسباب‌بازی‌ها خود را درمان می‌کنند. واژه‌ی «لوپتو» در لهجه‌ی کرمانی به اسباب‌بازی‌های دست‌ساز اشاره دارد و هدف این انیمیشن زنده کردن این واژه در فرهنگ عمومی است.
این فیلم موفق شد در گیشه‌ی داخلی به فروش خوبی دست پیدا کند و یکی از محبوب‌ترین آثار کودکانه‌ی سال ۱۴۰۱ باشد. این انیمیشن به دهمین جشنواره‌ی یونیورسال کیدز در استانبول راه یافت و موفق شد جایزه‌ی ویژه‌ی دبیر در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و همچنین پروانه‌ی زرین برای بهترین دستاورد فنی و هنری در بخش بین‌الملل را کسب کند.
انیمیشن «فهرست مقدس»، ساخته‌ی «محمدامین همدانی»
4. فهرست مقدس
کارگردان: محمدامین همدانی | سال ساخت: ۱۳۹۵ | رده‌ی سنی: نوجوان
سوژه: پویانمایی «فهرست مقدس» در نجران یمن روایت می‌شود و به سرنوشت اصحاب اخدود می‌پردازد. «ذو نواس»، آخرین پادشاه یهودی، مسیحیان را به آیین یهودیت فرامی‌خواند و در صورت مخالفت، آن‌ها را در گودال‌های آتشین می‌سوزاند. قهرمان داستان، «هاران»، جنگجویی ماهر است که در مسیر سفرش به نجران، جان یک عالم مسیحی و دخترش را از دست راهزنان نجات می‌دهد.
این اثر در جشنواره‌های داخلی با استقبال روبه‌رو شد و به‌عنوان اثری مذهبی با نگاهی کودکانه تحسین شد. داستان‌پردازی جسورانه و زاویه‌دید جدید از نقاط قوت آن است.
انیمیشن «مسافری از گانورا»، ساخته‌ی «سیداحمد علمدار»
5. مسافری از گانورا
کارگردان: سیداحمد علمدار | سال ساخت: ۱۴۰۲ | رده‌ی سنی: کودک و نوجوان
سوژه: داستان این انیمیشن حول سه نوجوان می‌چرخد که با موجودی فضایی به نام «گانورا» همراه می‌شوند تا به او در یافتن ملکه‌ی گمشده‌اش در زمین کمک کنند. این اثر با تمرکز بر مفاهیمی نظیر دوستی، یاری به دیگران و غلبه بر محدودیت‌ها ساخته شده است.
انیمیشن «مسافری از گانورا» به موضوع توانمندسازی افراد دارای معلولیت نیز می‌پردازد و تلاش می‌کند این پیام را منتقل کند که معلولیت نمی‌تواند مانع انجام کارهای بزرگ شود. این انیمیشن افتخار کسب جوایز متعددی را دارد؛ ازجمله پروانه‌ی زرین و جایزه‌ی ویژه‌ی دبیر جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان اصفهان، تندیس ویژه‌ی ستاد ملی خانواده و جوانی جمعیت و جایزه‌ی «فرهنگ بنیان». همچنین در جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم فضایی (Tsiolkovsky ISFF) در روسیه، به‌عنوان بهترین انیمیشن معرفی شده است.
انیمیشن «فیلشاه»، ساخته‌ی «هادی محمدیان»
6. فیلشاه
کارگردان: هادی محمدیان | سال ساخت: ۱۳۹۶ | رده‌ی سنی: کودک
سوژه: این انیمیشن در واقع داستان اصحاب فیل و حمله‌ی ابرهه به خانه‌ی کعبه را روایت می‌کند که سرانجام به تولد حضرت محمد (ص) می‌انجامد. داستان «فیلشاه» در جنگلی در آفریقا اتفاق می‌افتد؛ جایی که رئیس گله‌ی فیل‌ها صاحب فرزندی می‌شود که انتظار می‌رود جانشین او باشد. اما برخلاف انتظارها، «فیلشاه» کودکی دست و پا چلفتی است که اندازهی بزرگش همواره باعث خرابکاری می‌شود.
«فیلشاه» از پرفروش‌ترین انیمیشن‌های ایران و محصول «هنر پویا»ست. این اثر دیپلم افتخار و جایزه‌ی ویژه‌ی تجلی اراده‌ی ملی از سی و ششمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم فجر را گرفت و در کشورهای عربی و آسیایی نیز نمایش داده شد.
انیمیشن «بچه‌زرنگ»، ساخته‌ی «حامد جعفری»
7. بچه‌زرنگ
تهیه‌کننده: حامد جعفری | سال ساخت: ۱۴۰۲ | رده‌ی سنی: کودک و نوجوان
سوژه: محسن رحمتی، پسربچه‌ای عاشق ابرقهرمان‌ها، همواره تلاش می‌کند به دیگران کمک کند. در یک اتفاق نادر، او با ببر مازندران، یکی از گونه‌های منقرض‌شده‌ی ایران، مواجه می‌شود و تصمیم می‌گیرد ببر را به زادگاهش برگرداند.
«بچه‌زرنگ» محصولی دیگر از «هنر پویا»ست که فروش بالایی در گیشه‌ی تابستان ۱۴۰۲ داشت. این فیلم پربیننده‌ترین انیمیشن سینمای ایران تا به امروز است. هچنین «بچه‌زرنگ» در چهل و یکمین جشنواره‌ی فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم پویانمایی را دریافت کرد.
انیمیشن «ببعی قهرمان»، ساخته‌ی «حسین صفارزادگان» و «میثم حسینی»
8. ببعی قهرمان
کارگردان: حسین صفارزادگان و میثم حسینی | سال ساخت: ۱۴۰۱ | رده‌ی سنی: کودک
سوژه: «ببعی قهرمان» روایت‌گر داستان یک ببعی کوچک است که مجلات جغد قهرمان را می‌خواند و آرزو دارد پرواز کند. اما او پرنده نیست و این چالش مهمی پیش روی اوست.
«ببعی قهرمان» با عبور از فروش ۶۳ میلیارد تومانی، رکورد پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران را شکست. این انیمیشن در ۳۰ روز ابتدایی اکران خود ۳۰ میلیارد تومان فروخت.
انیمیشن «شنگول و منگول»، ساخته‌ی «کیانوش دالوند» و «فرزانه دالوند»
9. شنگول و منگول
کارگردان: کیانوش و فرزانه دالوند | سال ساخت: ۱۴۰۱ | رده‌ی سنی: کودک
سوژه: این اثر اقتباسی آزاد از داستان معروف فولکور «گرگ و هفت بزغاله» است.
یکی از نخستین تلاش‌های پویانمایی ایرانی برای استفاده از داستان‌های کلاسیک معروف همین اثر است. اگرچه به لحاظ فنی ساده است، اما برای زمان خود یک تجربه‌ی مهم محسوب می‌شود. همچنین این اثر برنده‌ی بهترین کارگردانی پویانمایی از سی و ششمین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان شده است.
انیمیشن «امین و اکوان»، ساخته‌ی «زحل رضوی»
10. امین و اکوان
کارگردان: زحل رضوی | سال ساخت: ۱۳۹۶ | رده‌ی سنی: کودک و نوجوان
سوژه: اکوان یک جوان نابکار و دغلباز است که طی اتفاقی با امین همسفر می‌شود و هر دو به شهر جدیدی می‌روند که در آن ناشناس هستند. اکوان در تمام مدت با دغلبازی و حسادت و نقشه کشیدن برای امین، سعی می‌کند حاصل دسترنج او را از آن خود کند. امین اما سعی می‌کند با کارهایی که بلد است زندگی‌اش را بگذراند تا اینکه او روزی می‌تواند صابون بسازد که کالایی کمیاب و پرطرفدار است.
«امین و اکوان» اقتباسی از داستان «مرد و نامرد» نوشته‌ی مهدی آذریزدی است. «امین و اکوان» از این جهت که با بودجه‌ی کم و در بخش خصوصی ساخته شده و همین‌طور به‌خاطر پخش نسخه‌ی سریالی آن از تلویزیون، قابل تقدیر است.
انیمیشن «رهایی از بهشت»، ساخته‌ی «علی نوری اسکوئی»
11. رهایی از بهشت
کارگردان: علی نوری اسکوئی | سال ساخت: ۱۳۹۵ | رده‌ی سنی: نوجوان و بزرگسال
داستان «رهایی از بهشت» در چند جغرافیای مختلف و همچنین در دو بازه‌ی زمانی مختلف روایت می‌شود. این انیمیشن سعی کرده دو داستان موازی از دو قهرمان اسطوره‌ای و امروزی اما قابل باور در زندگی مدرن را به نمایش بکشد و اشاراتی به زندگی «شهید دکتر مصطفی چمران» داشته باشد.
دو پروانه‌ی زرین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم سینمایی نوجوان از جشنواره‌ی فیلم‌های کودک و نوجوان اصفهان، تندیس طلایی بهترین فیلم انیمیشن جشنواره‌ی بین‌المللی پویانمایی تهران، تندیس بهترین انیمیشن مضمونی روز انیمیشن کن، جایزه‌ی بهترین فیلم انیمیشن جشنواره‌ی فیلم لیسبون پرتقال، جایزه‌ی بهترین فیلم انیمیشن جشنواره‌ی هنگ‌کنگ، تندیس طلای بهترین فیلم سینمایی اکلید کالیفرنیا و… گواه این است که «رهایی از بهشت» انیمیشن در خور توجهی است ولو اینکه شانس اکران عمومی و به‌دنبال آن شانس دیده شدن در کشور خودش یعنی ایران را پیدا نکند!
انیمیشن «فرمانروایان مقدس»، ساخته‌ی «امیرمحمد دهستانی»
12. فرمانروایان مقدس (قسمت حضرت سلیمان)
کارگردان: امیرمحمد دهستانی | سال ساخت: 1384 | رده سنی: کودک و نوجوان و بزرگسال
«فرمانروایان مقدس» یک مجموعه درباره‌ی زندگی پیامبران بنی‌اسرائیل است. هر قسمت از این مجموعه‌ی 23 قسمتی به اندازهی یک فیلم سینمایی طولانی است و ما برای این فهرست قسمت حضرت سلیمان را انتخاب کردیم که یک انیمیشن سینمایی سه قسمتی است. فرمانروایان مقدس قسمت حضرت سلیمان به اتفاقات جالب زندگی حضرت سلیمان از جمله ساخت معبد عظیم سلیمان با استفاده از موجودات ماورایی و قصه‌ی سلیمان و بلقیس ملکه‌ی سبا می‌پردازد.
در میانه‌ی دهه‌ی 80 بود که فرمانروایان مقدس ابتدا به صورت سینمایی و بعد قسمت‌های کوتاه سریالی از تلویزیون پخش شد و حیرت بینندگان از رشد انیمیشن ایرانی و بهتر است بگوییم انیمیشن مذهبی ایرانی را به همراه داشت. تا قبل از آن، کارهایی که برای بزرگان دین شده بود عموما جذابیت بصری و داستانی نداشتند و در جذب مخاطب ناتوان بودند اما چند کار مهم از جمله کار سه بعدی فرمانروایان مقدس نشان داد که می‌توان با فرم بصری جذاب و هم قصه خوب، مخاطب را پای کارهای مذهبی و مناسبتی میخکوب کرد.