مجله میدان آزادی: امروز 27 اردیبهشت (17 می) روز درگذشت ونجلیس، آهنگساز و نوازنده‌ی اهل یونان است. سال گذشته در همین روز فهرستی از بهترین موسیقی‌های ونجلیس را منتشر کردیم و امسال به مناسبت درگذشت این هنرمند بزرگ یونانی از آقای مجید اسطیری -نویسنده و منتقد- درخواست کردیم تا فهرست گزیده‌ای از بهترین موسیقی‌فیلم‌های این نوازنده‌ی سرشناس را برای مخاطبان مجله میدان آزادی فراهم کنند. آثاری چون: «صدای پارس سگ‌ها را می‌شنوید؟»، «ارابه‌های آتش»، «بلید رانر»، «گمشده»، «جنوبگان»، «باونتی»، «فرانچسکو»، «فتح بهشت»، «اسکندر» و «ال‌گرکو» در این فهرست قرار دارد. این انتخاب‌های شنیدنی را در ادامه بشنوید:
«ونجلیس»، آهنگساز برجسته‌ی یونانی
«اوانجلوس اودیسه پاپاتاناسیو» ( eˈvaɲɟelos oðiˈseas papaθanaˈsi.u ) آهنگساز بزرگ یونانی بود که به نام هنری «ونجلیس» ( Vangelis ) شناخته می‌شد. ونجلیس متولد ۲۹ مارس ۱۹۴۳ در شهرک «آگریا» واقع در یونان بود. او در دهه‌ی شصت میلادی مانند خیلی از هنرمندان دیگر یونانی که به دنبال فضای آزادتری برای فعالیت‌هایشان بودند به فرانسه و سپس لندن مهاجرت کرد. در این سال‌ها سبک آهنگسازی او به مرور تغییر و تکامل یافت و نهایتاً به نوعی موسیقی الکترونیک تبدیل شد که می‌توانست خاصیت الکترونیک خود را کاملاً پشت قدرت تنظیم آهنگساز پنهان کند. اگرچه او را « سلطان کیبوردها» می‌خواندند اما در بسیاری از آثار او الکترونیک بودن موسیقی اصلا خودنمایی نمی‌کند.
«صدای پارس سگ‌ها را می‌شنوید؟»، اثر «ونجلیس»
1. صدای پارس سگ ها را می‌شنوید؟ (Do you hear the dogs barking) | 1975
اگرچه ونجلیس پیش از این نیز موسیقی‌هایی برای فیلم‌های مختلف ساخته است اما شاید موسیقی متنی که برای این فیلم می‌سازد نشانگر مسیری است که در ساخت آثار آینده‌اش خواهد پیمود. این فیلم که با نام «ایگناسیو» نیز شناخته می‌شود، بر اساس داستانی از «خوان رولفو»، نویسنده مکزیکی ساخته شده و فیلمنامه آن را دیگر نویسنده‌ی بزرگ مکزیکی «کارلوس فوئنتس» نوشته است. داستان درباره‌ی پدری است که پسر بیمارش را به کول می‌گیرد تا سفری معنوی را به دنبال شفا طی کنند. موسیقی ونجلیس سرشار از لحظات روشن و امیدبخش معنوی است.
«ارابه‌های آتش»، اثر «ونجلیس»
2. ارابه های آتش (Chariots of Fire) | 1981
ونجلیس موفق شد برای ساخت این موسیقی جایزه‌ی اسکار بهترین موسیقی فیلم را کسب کرد. این موفقیت بزرگ در واقع آغاز یک واقعیت تلخ تکرارشونده بود: موسیقی‌هایی که ونجلیس می‌ساخت اغلب یک سروگردن از فیلمی که کارگردان ساخته بود بالاتر بودند.
«بلید رانر»، اثر «ونجلیس»
3. بلید رانر (Blade Runner) | 1982
شاید موفقیت ونجلیس در اسکار سال قبل بود که باعث شد «ریدلی اسکات» برای فیلم علمی‌تخیلی و آخرالزمانی‌اش سراغ ونجلیس در استودیو نمو برود. گویا گفت‌وگوی آن‌ها در این استودیو که پنجره‌های بسیار بزرگی داشت نتیجه‌ی فوق‌العاده‌ای داشت چون ونجلیس موفق شد موسیقی حیرت‌انگیز «آپوکالیپتیکی» خلق کند که کاملا مناسب فیلم بود و با همه‌ی صحنه‌های تاریک آن هماهنگی کامل داشت.
_1.jpg?ver=ObxzhLGOgRMtl0Q_vTTmjA%3d%3d)
«گمشده»، اثر «ونجلیس»
4. گمشده (Lost ) | 1982
در همان سال ونجلیس برای فیلمی از «کاستا گاوراس» کارگردان هم‌وطنش هم موسیقی فیلم ساخت. «گمشده» مانند دیگر اثر تحسین‌شده‌ی گاوراس یعنی «Z» فیلمی سیاسی در نقد دیکتاتوری‌های مورد حمایت غرب بود و اگرچه معلوم نبود وقایع فیلم در چه کشوری رخ می‌دهد اما هر بیننده‌ی آگاهی متوجه می‌شد که فیلم دارد حکومت «آگوستو پینوشه»، دیکتاتور شیلی که تحت حمایت آمریکا بود را نقد می‌کند.
«جنوبگان»، اثر «ونجلیس»
5. جنوبگان (Antarctica) | 1983
باز هم ونجلیس برای فیلمی آهنگ ساخت که فراموش شده اما موسیقی او در ذهن‌ها باقی مانده. «جنوبگان» فیلمی از سینمای ژاپن بود که ماجرای سفر گروهی پژوهشگران به قطب جنوب را روایت می‌کند. این گروه، پس از سختی‌های فراوان ناگزیر از بازگشت می‌شوند درحالی‌که از مرگ و جاگذاشتن سگ‌هایشان سخت ناراحت هستند. موسیقی ونجلیس چنان که باید هم تداعی‌کننده‌ی سرمای قطب جنوب است هم تلاش‌های سرسختانه‌ی گروه پژوهشگر.
«باونتی»، اثر «ونجلیس»
6. باونتی (Bounty ) | 1984
فیلمی در ژانر درام حماسی‌تاریخی که ستارگان برجسته‌ای چون «مل گیبسون»، «آنتونی هاپکینز» و «دنیل دی لوئیس» در آن بازی کردند. موسیقی ونجلیس اگرچه کمتر از آن‌چه که باید به شهرت می‌رسد اما کاملا با فضای مملو از سوءظن و توطئه و شکست سفر چند کشتی مملو از ملوانان جاه‌طلب هماهنگ است.
«فرانچسکو»،، اثر «ونجلیس»
7. فرانچسکو (Francesco ) | 1989
این بار ونجلیس برای فیلمی بسیار لطیف و شاعرانه آهنگ می‌سازد. فیلمی درباره‌ی قدیس «فرانچسکو آسیزی» پیشوای مسیحیان فرانسیسکن و عارف ستایشگر فقر و عفاف. چهره‌ی پر جاذبه‌ای که نویسندگان بزرگی چون «نیکوس کازانتزاکیس» و «کریستین بوبن» هم درباره‌ی او کتاب نوشته‌اند. اگرچه پیش از آن فیلم «برادر خورشید، خواهر ماه» درباره‌ی قدیس فرانچسکو ساخته شده بود اما فیلمی که «لیلیانا کاوانی» کارگردان زن ایتالیایی ساخت، روایتی بسیار شاعرانه‌تر و ظریف‌تر داشت و لازم بود آهنگسازی برای آن موسیقی خلق کند که بتواند این ظرافت عظیم را بازنمایی کند.
«فتح بهشت»، اثر «ونجلیس»
8. فتح بهشت (Conquering Heaven) | 1992
پس از «بلید رانر»، «ریدلی اسکات» مجددا برای یک فیلم عظیم تاریخی به سراغ ونجلیس می‌رود و حاصل این همکاری بسیار عالی است. این قطعا شنیده‌شده‌ترین آهنگ ونجلیس و شاید محبوب‌ترین ساخته‌ی او در تمام جهان باشد. اثری حماسی که حتی اگر فیلم «فتح بهشت» اثر «ریدلی اسکات» را ندیده باشید می‌تواند با قطعات مختلفش، هم تصاویری از مبارزه برای رسیدن به یک قاره‌ی جدید و هم حیرت از کشف این بهشت رازآلود را پیش چشمتان می‌آورد. در آلبوم رسمی منتشرشده‌ی موسیقی فیلم، تمام آهنگ‌ها تقریبا به‌هم چسبیده هستند و سکوتی در میان آن‌ها نیست. قطعه‌ای که می‌شنوید در واقع از 4 آهنگ پیاپی تشکیل شده است.
«اسکندر»، اثر «ونجلیس»
9. اسکندر (Alexander ) | 2004
باز هم ونجلیس برای یک درام حماسی‌تاریخی آهنگ می‌سازد و غوغا می‌کند. فیلم «اسکندر» اگرچه روایتگر پیروزی اسکندر مقدونی بر لشکریان ایران و سپس رفتن تا ظلمات جنگل‌های انبوه هندوستان است اما آن اندازه که در موردش اغراق شده اثری ضدایرانی نیست. حتی می‌شود گفت این‌که اسکندر چند بار از جمله در لحظه‌ی مرگش نشان «اهوارامزدا» را بر فراز سرش می‌بیند، نشانه‌ای است که می‌گوید نباید دست به این جسارت می‌زد و اکنون عقوبت می‌شود. موسیقی ونجلیس چه در بخش کودکی اسکندر چه در صحنه‌های پیروزی او شنیدنی است.
«ال‌گرکو»، اثر «ونجلیس»
10. ال‌گرکو (El Greco) | 2007
کمتر کسی می‌داند که ونجلیس نقاشی حرفه‌ای بود و نمایشگاه آثار آبستره‌ی او معمولا در اقصی نقاط جهان بر پا می‌شد. او به خاطر علاقه‌اش به «ال‌گرکو» نقاش یونانی در سال 1998 یک مجموعه‌موسیقی بی‌نظیری منتشر کرد که فضاهای باستانی را آمیخته با جست‌وجوگری مدرن باز می‌نمود. این بار او برای فیلم سینمایی «ال‌گرکو» ساخته‌ی «یانیس اسماراگدیس» آهنگسازی می‌کند. این تنها همکاری این دو یونانی نیست و ونجلیس برای فیلمی که اسماراگدیس درباره‌ی «کنستانتین کاوافی» شاعر معاصر یونانی ساخته نیز موسیقی متن می‌سازد.
مطالب مرتبط
فهرست: 10 موسیقی برتر از بهترین آهنگ‌های ونجلیس