مجله میدان آزادی: در ادامه‌ی فهرست کتابهای پیشنهادی برای خرید از نمایشگاه کتاب در این مطلب به سراغ ده مجموعه شعر با موضوع شعر عاشقانه رفته‌ایم. این فهرست که به قلم خانم اعظم سعادتمند -شاعر، معلم و پژوهشگر- نوشته شده است را در صفحه بیست‌وهفتم پرونده «اردیبهشت کاغذی» بخوانید:
چه کسی می‌داند اولین برگ سبز بر قامت کدام گیاه در کجای زمین روییده است؟ چه کسی نخستین پرتو خورشید را به یاد دارد یا می‌داند فصل‌ها از کی آغاز شده‌اند؟
اولین‌بار دلتنگی کدام جاندار، ابری شده است بر فراز آسمان؟ نخستین شعر عاشقانه را آیا آن نخستین جاندار دلتنگ نسروده است؟ شاید هم آن سرود عاشقانه‌ی نخستین حاصل تپش سنگی است در فوران چشمه‌ای.
صحبت از نخستین شعرهای عاشقانه ما را به اولین سروده‌ها خواهد رساند. هر شعری نشان از عشقی دارد؛ عشق به پروردگار، وطن، طبیعت، اجتماع یا انسانی دیگر. آنچه در این ورق مد نظر است، اشعاری است که از عشق انسانی به انسانی دیگر حکایت دارند.
اگر از سرودهای شاعرانه‌ی آغاز کتیبه‌های هخامنشی، گات‌های زرتشت و آثار مانی در ایران باستان بگذریم و زبان فارسی را مبدأ این نوشتار قرار دهیم، قدمت شعر فارسی برمی‌گردد به ابیات پراکنده‌ی به‌یادگارمانده از شاعران دوران طاهریان، صفاریان و سامانیان و قدمت شعر عاشقانه هم به همان ابیات؛ آنجا که حنظله بادغیسی شاعر معروف دوران طاهریان که در اوایل قرن سوم هجری می‌زیسته، می‌سراید:
یارم سپند، گرچه بر آتش همی فکند
از بهر چشم، تا نرسد مر ورا گزند
او را سپند و آتش، ناید همی به کار
با روی همچو آتش و با خال چون سپند
یا محمودِ وراق هروی که تنها یک دوبیتی از او به جا مانده است، می‌گوید:
گـرانـی در بـهـا، ارزانْـت نـدْهـم
نگـاریـنـا بـه نقـد جانْـت ندْهم
گرفتستم به جان دامانِ وصلت
دهم جان از کف و دامانْت ندْهم
در طول قرن‌های سپری‌شده شاعران زیادی در آثارشان به‌طور مشخص از عشق انسان به انسان سروده‌اند که نمونه‌های آن را می‌توان از اشعار رودکی تا اکنون برشمرد. از اشعار شهید بلخی و رابعه بنت کعب، آن بانوی کشته‌شده در طریق شعر عاشقانه گرفته تا «وامق و عذرا» سروده‌ی عنصری، و از بازگویی عشق میان زال و رودابه و بیژن و منیژه در شاهنامه‌ی فردوسی گرفته تا منظومه‌های عاشقانه‌ای چون «ویس و رامین» اثر فخرالدین اسعد گرگانی، «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» سروده‌ی نظامی، غزل‌های بی‌نظیر سعدی، «سلامان و ابسال» سروده‌ی جامی و... . البته در بطن این منظومه‌های عاشقانه، رازهایی نهفته است برای نیکو زیستن و رستگاری، و آن که اهل عشق باشد رازها را در خواهد یافت.
از دیرباز اردیبهشت را زمان بهشتی شدن زمین می‌دانسته‌اند و بهشت را نسبتی است دیرینه با عشق و وصال و فراق. به قول مسعود سعد سلمان:
بهشت است گیتی ز اردیبهشت
حلال آمد ای مَه می‌اندر بهشت
برآنیم تا در این مجال با گشت و گذار در بهشت کتابهای عاشقانه‌ی معاصر، ده مجموعه را گلچین کنیم تا هوایی تازه کنیم در ساحت عشق؛ با آگاهی به این نکته که در اکثر مجموعه شعرها مفاهیمی چون عشق، مرگ، رنج، مردم و... به هم آمیخته‌اند و قابل تفکیک نیستند. هدف ما یادآوری مجموعه‌هایی است که عشق در آن‌ها قوی‌تر می‌نماید.
1. «معشوق من انسان ساده‌ای است»
«تولدی دیگر» به قلم شاعری است که هنوز پرستوها در گودی انگشتان جوهری‌اش تخم می‌گذارند؛ فروغ فرخزاد. شاعر در این کتاب از شروعی دوباره حرف می‌زند و نمی‌خواهد دیگر اسیرِ دیوار و عصیان باشد. از من تازه‌ای سخن می‌گوید در برابر تویی تازه و معشوق جدیدی را به جهان شعر فارسی معرفی می‌کند. معشوقی که با پاره‌های خیمه‌ی مجنون از کفش خود غبار خیابان را پاک می‌کند. نشرهای متعددی اقدام به چاپ این اثر کرده‌اند.
2. «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا»
گرچه «دیوان شهریار» شامل همه‌ی شعرهایش در موضوعات متفاوت است اما این کتاب در بردارنده‌ی عاشقانههای شورانگیز او نیز هست. معشوق شعرهای شهریار همان معشوق سنگدل دیرینه‌ی شعر فارسی است اما او از این معشوق با زبانی نرم و بی‌تکلف سخن می‌گوید؛ زبانی ساده و نزدیک به زبان گفتار مردم. این مجموعه از انتشارات نگاه و نشرهای دیگر قابل تهیه است.
3. «من از دلبستگی‌های تو با آیینه دانستم/ که بر دیدار طاقت‌سوز خود عاشق‌تر از مایی»
غزلیات رهی معیری را می‌توان در «مجموعه اشعار رهی معیری» یافت. گرچه در غزلیات او مضامینی چون شکوه از روزگار، وطن‌دوستی و وارستگی هم به چشم می‌آیند اما اصلی‌ترین مضمون آن‌ها عشق است و معشوق غزل‌هایش چون معشوق قرون گذشته همچنان بر گرده‌ی عاشق سوار است. زبان صمیمی و محکم و عاطفه‌ی ملموس او از دلایل دلنشینی شعر اوست. مجموعه اشعار رهی را نیز می‌توان از انتشارات نگاه خریداری کرد.
4. «زن جوان غزلی با ردیف آمد بود»
«از ترمه و تغزل» گزیده‌ای از اشعار حسین منزوی به انتخاب خودش است؛ شاعری که با واژه‌ی عشق شناخته می‌شود. معشوق شعرهای منزوی چهره‌ای زمینی دارد، به عاشق نزدیک است و رسیدن به او ممکن. این مجموعه را انتشارات روزبهان منتشر کرده است.
5. «کولي کنار آتش رقص شبانه‌ات کو؟»
گرچه نام سیمین بهبهانی ما را بیشتر به یاد غزل‌هایی اجتماعی می‌اندازد اما عشق مضمون جدایی‌ناپذیر شعرهای اوست که توام است با احساسات پررنگ زنانه. پیشنهاد بعدی من مجموعه‌ی «کولی و نامه و عشق» است که شامل منتخب اشعار عاشقانه‌ی سیمین از کتابهای «خطی ز سرعت و از آتش»، «دشت ارژن» و «یک دریچه آزادی» می‌شود. در شعرهای این مجموعه عاشق، زنی است در اندیشه‌ی پیوند دو روح و معشوق، مردی که مهر و قهری زمینی دارد. این اثر را در نشر چشمه می‌توان یافت.
6. «در هر شهر/ و در هر آرایشی/ همیشه منم که در یک نگاه/ به جایت می‌آورم»
«کبریت خیس» اثر عباس صفاری است؛ شاعری که عاشقانههای سپیدش طعم واقعیت می‌دهد و بیشتر از وصال می‌گوید تا فراق. عاشق و معشوق در شعرهای او زوج جوان یا میانسالی هستند که به زندگی با تمام وسایل امروزی‌اش عمیق و شاعرانه نگاه می‌کنند. آن‌ها در آشپزخانه، ترافیک خیابان‌ها، ایستگاه‌های قطار و فرودگاه‌‌ها، در کنار هم‌اند و دوری‌شان از هم کوتاه است. این کتاب را می‌توانید از انتشارات مروارید بخواهید.
7. «کجا دنبال مفهومی برای عشق می‌‌گردی؟»
«گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» مجموعه غزلی از محمدعلی بهمنی است. معشوق شعرهای بهمنی گرچه چهره‌ای زنانه دارد اما شاعر از او به اشاره سخن می‌گوید؛ در لفافه و معماگونه. بهمنی بیشتر به مفهوم عشق می‌پردازد. این اثر را انتشارات دارینوش منتشر کرده است.
8. «کبریت زدم/ تو برای این روشنایی محدود گریستی»
انتخاب از میان آثار فراوان احمدرضا احمدی و دنیای منحصربه‌فرد او کار دشواری است، اما کتاب صوتی «عاشقانههای احمدرضا احمدی» با صدای احمدرضا احمدی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد برای علاقه‌مندان به شعر عاشقانه. ناشر این اثر انتشارات نوین کتاب گویا است.
9. «کجای جهان بگذارمت/ تا زیباتر شود آنجا ؟»
«عاشقانه‌ها»، گزیده‌ای از شعرهای شاعر اقلیم جنوب، منوچهر آتشی به انتخاب عاطفه وطن‌چی است. عشق در شعرهای آتشی جاری است و معشوق شعرهای او ویژگی‌هایی ملموس و زمینی دارد. از دیگر ویژگی‌های شعر عاشقانه‌ی او پرداختن به فِراق است، اما فِراقی آمیخته با حال و هوای جهان معاصر. این مجموعه را هم می‌توانید از انتشارات نگاه بخواهید.
10. «نشود فاش کسی آنچه میان من و توست»
«سیاه مشق» شامل آثار موزون آن پیر پرنیان‌اندیش، هوشنگ ابتهاج است. معشوق غزل‌های ابتهاج چون غزل‌سرایان کهن، بی‌نقص و دست‌نیافتنی است. در عین حال او کوشیده است تا تصویر تازه‌تری از معشوق ارائه دهد. انتشارات کارنامه این اثر را منتشر کرده است.
