مجله میدان آزادی: در صفحه‌ی سی‌وششم از پرونده‌ی «شاخه‌های درخت باربد»، خانم «حنانه شکیبا» گزارشی از ناشران آلبومهای موسیقی نواحی ایران را ارائه داده‌است. این یادداشت را بخوانید:
گشتی در بازار نشر موسیقی نواحی ایران و ناشران آن
پیشتازی ناشران خصوصی و خمودگی ناشران دولتی
بعد از این همه گفتن و شنفتن از موسیقی نواحی ایران، حالا دیگر زمانش رسیده است که سری بزنیم به فعالان حوزه‌ی نشر موسیقی نواحی و آلبومهای موسیقی‌ای که در این حوزه منتشر شده است.
شاید گاهی که دل‌تان از دست روزگار و بازی‌هایش گرفت، دوست داشته باشید قطعه‌ی «نوایی» را با صدای حسین شریف‌زاده و گویش تربت جام بشنوید یا دل‌تان که برای سرزمین مادری‌تان تنگ شد، «طالبا» را با صدای «خوشرو» و ساز «لـله‌وا» گوش کنید و در صدای نی چوپان مازندرانی، خاطرات کودکی‌تان را مرور کنید. یا نه اصلاً شاید دل‌تان بخواهد به‌جای «گنجشک لالا، مهتاب لالا»، یک لالایی بختیاری یا کردی یا تالشی یاد بگیرید و شب‌ها برای کودک‌تان بخوانید.
اما کجا و چه کسانی این موسیقی‌ها را جمع‌آوری، تدوین و منتشر کرده‌اند و می‌کنند؟ و ما به‌عنوان مخاطب حرفه‌ای یا علاقه‌مند به این حوزه، چطور با اطمینان از اصل و فاخر بودن آنها، می‌توانیم این آلبوم‌ها را تهیه کنیم؟
در میان فعالان عرصه‌ی موسیقی، هستند ناشرانی که به حفظ میراث پربار و غنی گذشته‌ی موسیقی ایرانی در خطه‌های گوناگون آن اهتمام داشته و دارند.
ماهور: پژوهش و موسیقی
شاید در میان همه‌ی ناشران فعال موسیقی، هیچ کدام به اندازه‌ی نشر «ماهور» در جمع‌آوری، تدوین و نشر موسیقی نواحی ایران به‌نحوی علمی و حرفه‌ای، فعال نبوده است.
ماهور از هر دری، نوایی و از هر ناحیه‌ای، آلبومی منتشر کرده است و شما می‌توانید با ماهور با خیال راحت از مرزهای خراسان به جنگل‌های مازندران سفر کنید و چشم‌ها را در گرماگرم کویری زاهدان و سیستان ببندید و ناگهان در خنکای کوه‌های کردستان چشم باز کنید و هر نوایی را که بخواهید بشنوید.
ماهور را سال ۱۳۶۶ سید محمد موسوی تأسيس کرد و انگیزه‌اش، توليد و انتشار آثار موسيقایى بود که اكنون با پشتسر گذاشتن دو دهه از عمرش توانسته است بيش از پانصد عنوان آلبوم و صدوپنجاه عنوان كتاب توليد و منتشر کند که در میان این عناوین آثار آموزشى و پژوهشى در زمينههای مختلف موسيقى كلاسيك و موسيقى نواحى ايران حرف اول را می‌زندکه بسيارى از آنها، از منابع ممتاز و معتبرى در زمينهی موسيقى هستند. به همین دلیل می‌توان ماهور را یکی از مؤسسه‌های فعال در پژوهش و نشر موسیقی ایرانی، به‌ویژه موسیقی نواحی ایران دانست که مجموعه‌ای غنی از موسیقی اقوام مختلف ایران را تا مهر ماه سال 1401 در 79 آلبوم و با عنوان عمومی «موسیقی نواحی ایران» منتشر کرده است.
به مجموعه‌ی بالا می‌توانیم دوازده عنوان «موسيقى رقص مناطق مختلف ایران» و برخی عنوانهاى پراكندهى ديگر در اين حوزه را نیز اضافه کنیم که در میان آثار ناشران دیگر کمتر پیدا می‌شود.
حوزه هنری: خواب زمستانی
در پخش و انتشار موسیقی نواحی، میان ناشران دولتی، قطعاً حرف اول را حوزه هنری می‌زند که مجموعه‌ای غنی از موسیقی ایرانی، به‌خصوص موسیقی نواحی ایران را در چندین مجموعه‌ی مجزا منتشر کرده است. حوزه هنری با وجود ضعف‌های عدیده‌ای که در توزیع آثار موسیقایی خود دارد یکی از ناشران پرکار این حوزه در قالب آلبوم و کتاب است که با نگاهی متفاوت و از منظر آداب و رسوم ایرانی به تولید این آثار پرداخته است.
مجموعه‌ی پانزده جلدی «گوسان پارسی» از آلبومهای اولیه‌ی حوزه هنری در موسیقی نواحی است. گوسان‌ها یکی از اولین عهده‌داران و راویان بخشی از فرهنگ و هنر شفاهی در فلات ایران بوده‌اند و از تسلط آنها بر بسیاری از سنن فرهنگ شفاهی، پدیده‌های آیینی و به‌ویژه موسیقی سخن رفته است و می‌توان آنها را نیای افسانه‌سرایان، خنیاگران و نقالان معاصر دانست.
مجموعه‌ی نوروز ایرانی، کارآواها، موسیقی حماسی ایران، کویرانه‌ها و موسیقی شهرهای مختلف ایران، بخشی از تلاش حوزه هنری برای جمع‌آوری، تدوین و ثبت موسیقی نواحی ایران است. اما اگر بخواهید این آلبوم‌ها را بخرید یا در وبگاه حوزه هنری در میان این آلبوم‌ها گشتی بزنید، از خالی بودن صفحات بخش موسیقی متعجب می‌شوید! وبگاه حوزه هنری کمکی به شما نمی‌کند و شما باید از وبگاههای فروش اینترنتی خصوصی برای شنیدن یا خرید این آلبوم‌ها کمک بگیرید که نقص بزرگی برای دستگاه عریض و طویل حوزه هنری است.
مهرآوا: جاودانه‌های مازنی
اگر به موسیقی نواحی مازندران علاقه دارید، حرف اول را در این حوزه قطعاً «مؤسسه‌ی فرهنگی هنری مهرآوا» می‌زند. این مؤسسه با تمرکز بر جمع‌آوری موسیقی مازندران و چهره‌های مشهور این موسیقی، مجموعه‌ی قابل‌توجهی را به دوستداران موسیقی مازندران ارائه کرده است که پاسخ‌گوی سلیقه‌های مختلف در این حوزه خواهد بود. مهرآوا از سال 1384 فعالیت رسمی و قانونی خود را در حوزه‌ی موسیقی مازندران آغاز کرد و طی سه دهه، مجموعه‌ای نفیس از موسیقی این خطه را گردآوری، بازتولید و منتشر کرده است.
مجموعه آلبومهای «جاودانه‌های موسیقی مازندران» که تاکنون 14 جلد از آن منتشر شده است یکی از مجموعه‌های ارزشمند موسیقی نواحی این مؤسسه است.
آوای سپهر: گمنامِ پرکار
اگر به موسیقی نواحی لرستان و جنوب ایران علاقه دارید، سراغ مؤسسه‌ی «آوای سپهر» بروید. آوای سپهر اگرچه رویکرد پژوهشی و علمی ندارد اما از ناشران پرکار موسیقی نواحی جنوب و جنوب غرب و شرق ایران است. دوستداران موسیقی این نواحی، حتماً در میان آلبومهای منتشرشده‌ی این موسسه نغمه‌های دلنشینی از موسیقی لری، بختیاری، کردی، بوشهری و سیستانی خواهند یافت.
نی داوود: سینما-نواحی
و اما آخرین انتخاب این فهرست «کانون فرهنگی هنری نی‌داوود» است که اگرچه بیشتر بر موسیقی فیلم و تئاتر تمرکز دارد اما در این فهرست هم جای می‌گیرد و در حوزه‌ی موسیقی ایل بختیاری، آذربایجان و مناطق کردنشین ایران، آلبوم‌هایی را منتشر کرده است که می‌تواند برای علاقه‌مندان به موسیقی این مناطق، مورد توجه باشد.
کم‌کارِ مشهور
در این میان هستند مؤسسه‌هایی که یکی دو آلبوم مشهور در حوزه‌ی موسیقی نواحی منتشر کرده‌اند اما تمرکزی بر این موضوع یا اهتمامی بر آن نداشته‌اند و در کنار دیگر سبک‌های موسیقی و چه‌بسا کمتر، به موسیقی نواحی پرداخته‌اند. برخی از این تک‌آلبوم‌ها شهرت زیادی دارند؛ آلبوم «خون‌پاش و نغمه‌ریز» مؤسسه‌ی فرهنگی هنری «ماه‌ریز مهر» از این دسته است.
درگیرودار بروکراسی
به‌جز تک‌آلبوم‌ها، ناشرانی هم بوده‌اند که اگرچه پرکار نیستند اما از آنجا که در حوزه‌ی موسیقی نواحی پیشگام و مؤثر بوده‌اند، قابل‌اعتنا هستند. واحد موسیقی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، یکی از اولین‌ها در این حوزه است. مرکز «تهیه نوار و صفحه برای کودکان و نوجوانان» در سال 1350 در کانون، به مدیریت شاعر معاصر، احمدرضا احمدی تشکیل شد و به ابتکار او، در این مرکز مجموعه‌های موسیقی مختلف جمع‌آوری شد که آوازهای فولکلور ایران را نیز شامل می‌شد. این مرکز بعدها به واحد موسیقی تغییر نام داد و آلبومهای «دیوان»، «دودوک»، «جوجه لریم»، «اسپندار» و مجموعه‌ی بچه‌های ایران 1 و2 که به کارآواهای ایرانی پرداخته است را منتشر کرد. البته کانون هم به بزرگترین ضعف نهادهای دولتی گرفتار شده است و آن چیزی نیست جز رفت و آمد مدیران متعدد و اعمال سیاست‌های جدید که منجر به بلاتکلیفی بسیاری از تولیدات فرهنگی نهادهای دولتی فرهنگی و بازنشر آنها شده است.
اقتضائات زمانه
بسیاری از ناشرانی که به آنها اشاره شد، به‌دلیل به‌روز شدن تکنولوژی‌های شنیداری موسیقی و استقبال کم مخاطبان، آلبوم فیزیکی در بازار نشر ندارند. کم هستند کسانی که فرصت، حوصله و علاقه‌ی چرخیدن در بازار و پیدا کردن این آلبوم‌ها و گوش دادن آنها در دستگاه پخش را داشته باشند و شما در هر مکان و زمانی با باز کردن یک صفحه‌ی اینترنت و پرداخت اینترنتی، موسیقی مورد علاقه‌تان را در گوشی تلفن همراهتان دانلود می‌کنید و همیشه و هر جا به آنها دسترسی دارید؛ همین مسئله دلیلی است بر اینکه بسیاری از این ناشران، آلبومهای موسیقی نواحی را به‌صورت مجازی و از طریق وبگاههای مجاز به فروش برسانند تا مخاطب علاقه‌مند دسترسی بهتری به این محصولات و دیگر محصولات موسیقایی داشته باشد.
حالا و در پایان این گزارش، می‌توانید صفحه‌ی جست‌وجوی اینترنتی تلفن همراه یا لپ‌تاپ خود را باز کنید و با مراجعه به وبگاه یکی از این ناشران یا وبگاههای مجاز فروش آلبومهای موسیقی، موسیقی منطقه‌ی موردعلاقه‌تان را بخرید و از گوش دادن به آن لذت ببرید.