مجله میدان آزادی: در صفحه‌ی دیگری از پرونده‌ی «ماجرای انیمیشن ایرانی» به سراغ ارائه‌ی فهرستی از بهترین انیمیشن‌های ایرانی با موضوع زندگی یزرگان تاریخ و فرهنگ ایران رفته‌ایم. این یادداشت را که به قلم «مسعود اباذری» -نویسنده و کارگردان انیمیشن‌هایی چون ماجراهای نوید و ندا- نوشته شده است، در ادامه خواهید خواند:
فهرست شخصیت‌های ایرانی
گونه‌ی پویانمایی بستری خاص و خیال‌انگیز برای ترویج فرهنگ، آموزش و تربیت است. بستری که در آن می‌توان پیچیده‌ترین داستان‌های تاریخی و فلسفی را علی‌رغم سختی‌ها و هزینه‌های مالی سنگین جاودانه کرد. رمان‌های بزرگ جهان و شخصیت‌های شاخص آن‌ها بارها با تکنیک‌های متفاوت و خلاقانه در زبان‌ها و فرهنگ‌های متفاوت بازآفرینی شده‌اند. رمان‌هایی مانند «بینوایان»، «هاکلبری فین»، «دور دنیا در هشتاد روز» و «پینوکیو» نمونه‌هایی از این دست هستند. اما به جز پرداختن به شخصیت‌های آثار ادبی، پرداختن به خود خالقان آثار ادبی و هنری مانند نویسندگان و هنرمندان هم مهم است. معرفی زندگی، تفکرات، سبک کاری و دغدغه‌های این افراد به مخاطب کمک می‌کند تا نه تنها با آثارشان، بلکه با ذهن و مسیر هنری آن‌ها نیز آشنا شود.
قهرمانان فرهنگ عامه مردم مانند پهلوانان و ورزشکاران سرآمد هم همیشه می‌توانند سوژه ساخت انیمیشن شوند. زیرا داستان زندگی و تلاش‌های این افراد معمولاً سرشار از انگیزه، هیجان و درس‌های اخلاقی است که برای کودکان و نوجوانان آموزنده و الهام‌بخش خواهد بود. به طور کلی پرداختن به شخصیت بزرگان هر کشوری، امری ضروری در ارتقای هویت هنری و بصری آن جامعه دارد. این نوع پرداخت، خصوصاً در گونه‌ی پویانمایی تأثیری دوچندان در مخاطب عام و کودک و نوجوان دارد.
در مجال فهرست بهترین انیمیشن‌های ایرانی درباره‌ی چهره‌های ایرانی، به داستان چند تن از بزرگان ایرانی که در قالب پویانمایی بازآفرینی شده‌اند نظری کوتاه می‌اندازیم. البته باید این نکته را گوشه‌ی ذهن داشته باشیم که شاید توقع نسل امروز از پویانمایی با توجه به پیشرفت در حوزه‌ی تکنیکال و به خصوص هوش مصنوعی بالا رفته باشد ولی این را نیز نباید فراموش کرد که آثار معرفی شده در این فهرست در زمان خود تأثیرگذار بوده‌اند.
با توجه به این مقدمه، فهرست بهترین انیمیشن‌های ایرانی با موضوع زندگی بزرگان فرهنگ و هنر ایرانی به این شرح است:
انیمیشن «پهلوانان»، ساخته‌ی «سیاوش زرین‌آبادی»
۱. پهلوانان
این انیمیشن مجموعه‌ای مستقل با داستان‌هایی مجزا درباره‌ی پهلوانی به نام «پوریای ولی»، کشتی‌گیر و عارف ایرانی است. پهلوانی که همراه سه یار دوست‌داشتنی خود یعنی یاور و مفرد و صفدر، به جنگ مشکلات می‌رود. پرداختن به موضوعات اجتماعی و آموزشی در کنار معرفی این شخصیت، فضای داستانیِ شیرین و خیال‌انگیزی را ترسیم می‌کند.
مخاطب در پس‌زمینه‌ی داستان که دوران ایلخانی و حمله‌ی مغول به ایران است، قهرمان نامدار ایرانی را شناخته و با مسلکش آشنا می‌شود و با او هم‌ذات‌پنداری می‌کند.
این مجموعه طرح مضامینی چون گذشت، فداکاری، گره از مشکلات مردم باز کردن، تواضع، احترام به بزرگ‌تر، مقابله با زورگویی و به‌صورت کلی فضائل اخلاقی و منش پهلوانی را سرلوحه‌ی کار خود قرار داده است. امروز با توجه به ساخت چند فصل از مجموعه انیمیشن پهلوانان می‌توان گفت «سیاوش زرین‌آبادی» کارگردان این مجموعه توانسته مخاطب خود را جذب کرده است.
انیمیشن «سفرهای سعدی»، ساخته‌ی «سامان عبدی‌نژاد»
۲. سفرهای سعدی
«سفرهای سعدی» با حضور شخصیت خود سعدی، با اقتباس از آثار نظم و نثر او ساخته شده است. «سامان عبدی‌نژاد» با استفاده از تکنیک سه‌بعدی به‌سراغ ماجراهای سفرهای این شاعر بزرگ رفته است. داستان‌های این مجموعه با بازگویی درونمایه‌ی آثار سعدی سعی در شناساندن شخصیت این شاعر بزرگ ایران‌زمین دارند. این مجموعه در استان فارس ساخته شد و با وجود مشکلات بزرگی مانند همه‌گیری کرونا، به کار خود ادامه داد.
۳. سرودخوان یگانگی
«علی قنبری» در استاپ‌موشن «سرودخوان یگانگی» سبک نقالی را برای شرح زندگی فردوسی بزرگ انتخاب کرده است. نقالی در فضایی سنتی. داستان سرودخوان یگانگی با استفاده از اسناد تاریخی و متن شاهنامه، از فردوسی و ملاقات او با پادشاه می‌گوید و رنج و تلاش این شاعر برای پا‌سداشت بزرگان و قهرمانان و پهلوانان ایرانی از نگاه او بازگو می‌شود. درونمایه‌ی این پویانمایی نگاه عاشقانه‌ی فردوسی به زندگی خود و غم و تنهایی این شخصیت و چگونگی ارتباط او با دیگر شخصیت‌های انیمیشن است.
انیمیشن «قصه‌های آذر»، نوشته‌ی «مهدی آذر یزدی»
۴. قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب
«مهدی آذر یزدی» نویسنده‌ای خودساخته است که شیفته‌ی ادبیات و تاریخ ایران بود. او برای اقتباس از آثار بزرگ ایران و ساده‌سازی آن‌ها برای نسل امروز تلاش زیادی کرد. تلاشی که آرزوی کودکی خود او نیز بوده است. «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» از آثار ماندگار اوست که با بهره‌گیری از تکنیک سه‌بعدی و فانتزی‌سازی شخصیت‌ها به انیمیشن «قصه‌های آذر» تبدیل شده است. این مجموعه روایت داستان‌های آذر یزدی است. و این حضور خود شخصیت آذریزدی در داستان‌هاست که باعث می‌شود کودکان او را بهتر بشناسند.
انیمیشن «شجاع‌مرد کوچک»، ساخته‌ی «صمد غلامزاده»
۵. شجاع‌مرد کوچک
«حسین فهمیده» نوجوان رزمنده‌ای است که با تلاش بسیار خود را به جبهه‌ی جنگ می‌رساند و در نهایت در یک حرکت قهرمانانه، تانک دشمن را روی پلی مهم متوقف می‌کند و به شهادت می‌رسد. پویانمایی «شجاع‌مرد کوچک» به این داستان می‌پردازد و زندگی شهید فهمیده، اندیشه‌ی او و همراهان این نوجوان قهرمان را روایت می‌کند. این اثر با تکنیک دوبعدی و فضاسازی واقع‌نما یا رئال ساخته شده است. «صمد غلامزاده» کارگردان انیمیشن شجاع‌مرد کوچک است.
انیمیشن «سیم ششم»، نوشته‌ی «بهرام عظیمی»
۶. سیم ششم
«سیم ششم» روایت زندگی نوازنده‌ی شهیر «غلامحسین درویش‌خان» در دوره‌ی قاجار و شرح احوال این هنرمند است. سیم ششم به‌صورت سیاه و سفید، با تکنیک سه‌بعدی در فضایی تاریخی و استفاده از عناصر بصری به نقش این آهنگساز در پیشرفت موسیقی و خصوصاً ارتقای ساز تار پرداخته است. این انیمیشن داستانی کوتاه، محصول انجمن سینمایی مستند تجربی و ساخته‌ی «بهرام عظیمی» است.
انیمیشن «حافظ»، ساخته‌ی «سعادت رحیم‌زاده» و «وحید نصریان»
۷. حافظ
انیمیشن حافظ کاری از «سعادت رحیم‌زاده» و «وحید نصریان» است. این اثر با بهره‌گیری از ظرفیت‌های تصویرسازی شاعرانه، الهام گرفته از مینیاتور ایرانی و شرقی و تکنیک کات‌اوت ساخته شده است. رنگ‌آمیزی خیال‌انگیز و بازنمایی معماری ایرانی-اسلامی در جای‌جای اثر مشهود است. این انیمیشن که شکلی نماهنگ‌گونه دارد، زمانه و عاشقانه‌های این شاعر بزرگ ادبیات ایران را روایت می‌کند. انیمیشن حافظ، در شبکه جهانی جام جم و با استفاده از اطلاعات موجود و نه چندان کامل از زندگی خواجه حافظ شیرازی ساخته شده است و به همین دلیل برای رده سنی نوجوان و بالاتر مناسب است.
۸. هفت شهر عشق
«هفت شهر عشق» یک انیمیشن کوتاه به نویسندگی و کارگردانی «عبدالعزیز درویشی» است. در این انیمیشن کمترشناخته‌شده، راوی خودِ «عطار نیشابوری» است که از گذران روزگارش در نیشابور سخن می‌گوید؛ نیشابوری با معماری غبطه‌برانگیز و آسمانی پر از سیاه‌مشق‌های خیال‌انگیز ایرانی. این انیمیشن با نمایش حمله مغولان و به بند کشیدن عطار به دقایق پایانی خود نزدیک می‌شود، اما در پایان‌بندی متفاوت «هفت شهر عشق»، «سیمرغ» یا «سیمرغ» به یاری عطار می‌آیند و به همین دلیل می‌توان این اثر را تا حدودی برگرفته از «منطق‌الطیر» دانست.
نکته مهم این است که انیمیشن هفت شهر عشقِ عبدالعزیز درویشی نباید با انیمیشن «هفت شهر» علی‌اکبر صادقی اشتباه گرفته شود.
.png?ver=TIToiSnvURpue2YoPwBvPA%3d%3d "بشنواز نی")
انیمیشن «بشنو از نی»، نوشته‌ی «محمد صفار»
۹. بشنو از نی
خوشنویس شهیر میرعماد حسنی در دربار صفوی به کتابت و خلق آثار نستعلیق مشغول بود؛ شخصیتی که باعث ارتقای خط نسخ و تعلیق شد، به‌طوری که سلاطین و ثروتمندان آرزو داشتند یک چلیپای خط او را داشته باشند. مجموعه انیمیشن «بشنو از نی» به زندگی میرعماد در دربار صفویه و ماجراهای او با شاه صفوی و وزیرش می‌پردازد. کارگردان اثر، «محمد صفار» با بهره‌گیری از عناصر معماری صفوی، به‌ویژه در شهر اصفهان، و با بیانی طنز، ویژگی‌های شخصیت میرعماد و روابط طنزگونه‌ی شاه و وزیر دربار را روایت کرده است. با این حال، میزان موفقیت اثر در معرفی این شخصیت برجسته و تاریخی که به قله‌های خط نستعلیق رسیده، بسته به نظر مخاطبان متفاوت است.
انیمیشن «دهقان فداکار»، نوشته‌ی «غلامرضا شاهمیر»
۱۰. دهقان فداکار
همه‌ی ما به‌نوعی با شخصیت «ریزعلی خواجوی» آشناییم. قهرمانی که با فداکاری جلوی یک فاجعه را می‌گیرد. انیمیشن کوتاه «دهقان فداکار» با فضایی زیبا مابین واقعیت و خیال داستان ریزعلی را با برشی از زندگی عادی به تصویر کشیده است. «غلامرضا شاهمیر»، کارگردان اثر، با خلق شخصیت‌های فانتزی، ریتم و تمپوی درست و استفاده از موسیقی محلی آذربایجان تصویری دلنشین از این خطه و مردمش ارائه کرده است. این اثر ساخته مرکز استان آذربایجان شرقی است.