مجله میدان آزادی: با پایان فصل به مرورِ داغ‌ترین اخبار و رویدادهای هنری این فصل می‌پردازیم. دومین شماره از فصلنامه‌ی «کاغذ اخبار هنر» سال 1403 را به قلم خانم «حنانه شکیبا» می‌خوانید:
ادبیات: سوگواری غزل، یک جایزه و یک شوک بزرگ
همچنان معتقدیم، مهمترین خبر تابستان 1403 درگذشت غزلسرای معاصر استاد محمدعلی بهمنی در 84 سالگی است. پس کاغذ اخبار فصل تابستان را با ادبیات و درگذشت او شروع خواهیم کرد.
بهمنی که از آغاز سال 1403، در دفعات متعدد به دلیل سکته مغزی به بیمارستان منتقل و پس از بهبودی به خانه بازگشته بود، سرانجام شامگاه نهم شهریورماه دست در دست فرشته‌ی مرگ، دنیا را وداع گفت. درگذشت او برای شعر فارسی، خسارتی بزرگ و غیرقابل جبران است. مجله میدان آزادی که پیش‌تر، در مطلب مفصلی به زندگینامه و مهمترین کتاب‌ها و شعرهای استاد محمدعلی بهمنی پرداخته بود، در پرونده پرتره‌ای به مرور زندگی هنری و آثار او پرداخته است که اینجا در دسترس علاقه‌مندان است.
از مهمترین مطالب این پرونده مصاحبه‌ی منتشرنشده مجله میدان آزادی با زنده‌یاد محمدعلی بهمنی و مصاحبه با محمد سلمانی، شاعر برجسته و از دوستان نزدیک مرحوم بهمنی است.
پرونده پرتره محمدعلی بهمنی
در جهان ادبیات نیز همه چیز آرام است و تنها انتشار نامزدهای اولیه‌ی بوکر و فهرست نهایی این جایزه‌ی ادبی، رنگی از انتظار به شرکت‌کنندگان و طرفداران این جایزه داده است. در فهرست نهایی این جایزه حضور پنج نویسنده‌ی زن از شش نامزد، جلب توجه می‌کند.
تصویری از شش کتاب راه‌یافته به نامزدهای نهایی بوکر 2024
البته جهان ادبیات در تیر و مرداد آنقدرها هم آرام و بدون حادثه نبود. اواسط تیرماه مصاحبه‌ای از دختر آلیس مونرو، که در آن فاش کرد سال‌ها توسط همسر مادرش آزار جنسی دیده است و مادرش با اطلاع از این حادثه به زندگی با همسرش ادامه داد، جهان ادبیات به‌خصوص کانادایی‌ها را که مونرو از مفاخر ادبی‌شان بود تحت تاثیر قرار داد.
تصویری از مونرو و دخترانش، روی جلد کتاب «زندگی مادران و دختران»
این ماجرا تا جایی پیش رفت که بسیاری از جایزه‌های ادبی، درباره‌ی برگزیده شدن مونرو در آن جایزه اعلام تجدید نظر کردند، کرسی دانشگاه وسترن آنتاریوی کانادا، کرسی ایجاد شده به افتخار این نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات را لغو کرد؛ و حتی کارمند کتابفروشی مونرو در کانادا که تا دو ماه پیش شغل خود را در کتابفروشی مونرو رویایی توصیف کرده بود و زندگی و آثار آلیس مونرو را تحسین می‌کرد اعلام کرد که افشاگری‌های اخیر دختر آلیس مونرو درباره‌ی این نویسنده، باعث شده از کار خود دست بکشد و از قهرمان ادبی خود و کارفرمای سابقش سرخورده شود.
دختر آلیس مونرو با اشاره به این که طی این سال‌ها و حتی پس از مرگ ناپدری‌اش به دلیل شهرت مادرش سکوت کرده، گفت: «حالا می‌خواهد این داستان بخشی از داستان‌هایی شود که مردم درباره مادرم می‌گویند و هرگز نمی‌خواهم مصاحبه، زندگینامه یا رویداد دیگری را ببینم که با واقعیت اتفاقی که برای من افتاده متفاوت باشد؛ واقعیتی که مادرم با آن مواجه شد اما تصمیم گرفت با فرد تجاوز کننده به من بماند و از او محافظت کند». یادداشت «آلیس مونرو سه بار مرد» شما را با برخی زوایای این افشاگری آشنا خواهد کرد.
موسیقی: در سایه‌ی ساز جوانان
در موسیقی همچنان مهمترین اتفاق تابستان، هفدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان بود که از مهمترین اخبار کاغذ اخبار شهریور نیز بود. برنامه‌های هفدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان اوایل شهریورماه منتشر و جشنواره از بیست‌وهفتم شهریور آغاز شد و چند روزی پس از آغاز فصل پاییز، تا سوم مهر ادامه خواهد داشت.
از دیگر اخبار مهم موسیقی در تابستان 1403 می‌توان به برگزاری اولین کنسرت در مجموعه‌ی تاریخی تخت جمشید اشاره کردکه اگرچه موجب نگرانی‌هایی برای دوستداران آثار تاریخی شد تا مبادا صداهای حاصل از این رویداد هنری موجب آسیب رساندن به بنای باقی‌مانده از تخت جمشید شود؛ اما با برگزاری کنسرت در فاصله‌ی 50 متری از بنای اصلی کاخ آپادانا، این نگرانی برطرف شد و برگزاری اولین کنسرت نیز در تاریخ هنر ایران در تیرماه 1403 در مجموعه‌ی تاریخی تخت جمشید ثبت شد.
هنرهای تجسمی در قبضه‌ی حراج تهران
برگزاری بیستمین حراج تهران در تیرماه از رویدادهای مهم در حوزه‌ی هنرهای تجسمی بود که می‌توانید قیمت فروش، تصاویر همه‌ی آثار و گزارشی از آثار عرضه شده را در مطلب «فهرست: همه آثار فروخته شده در بیستمین حراج تهران» از نظر بگذرانید.
دومین اتفاق مهم در حوزه‌ی هنرهای تجسمی، قطعا برگزاری سی‌ویکمین جشنواره‌ی هنرهای تجسمی جوانان ایران بود که فراخوان آن در تیرماه منتشر شد و هنرمندان جوان راه‌یافته به مرحله‌ی کارگاهی و نهایی این رویداد در رشته‌های نقاشی، عکاسی، طراحی، خوشنویسی، گرافیک، تصویرسازی، هنر سرامیک، نگارگری، مجسمه‌سازی، کاریکاتور و رسانه‌های هنری جدید اوایل شهریور ماه معرفی شدند.
از میان ۱۲۳۳ شرکت‌کننده، ۱۷۴ هنرمند به مرحله نهایی این جشنواره راه پیدا کردند که ۹۷ نفر از آن‌ها بانوان و ۷۷ نفر از آقایان بودند.
نوزدهم مردادماه، جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران در بجنورد آغاز شد و بیست و سوم شهریورماه با اعلام منتخبین و اهدای جوایز به کار خود پایان داد.
پوستر سی و یکمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان ایران
سینمای ایران: یک مرگ و چند واکنش
اول مردادماه برای سینمای ایران سنگین آغاز شد. صبح اول مرداد خبر رسید سعید راد در آستانه هشتاد سالگی درگذشت.
شهریورماه سال گذشته اخبار نگران‌کننده‌ای راجع به سلامتی سعید راد در رسانه‌ها منتشر شده بود؛ وی در منزل و به‌دنبال یک زمین خوردگی، دچار مصدومیت شد و پس از مراجعه به بیمارستان، مورد عمل جراحی قرار گرفت، به دلیل اشکالاتی که در روند جراحی سعید راد وجود داشت، او توانایی راه رفتن را از دست داد؛ عدم راه رفتن و بروز بیماری‌هایی همچون عفونت ریه و مثانه وضعیت سلامت عمومی وی را به خطر انداخت و سرانجام سعید راد ساعت ۹:۳۰ صبح روز اول مرداد در بیمارستان درگذشت.
سعید راد در سه دهه سنی
سعید راد از هنرمندانی بود که با ورود به سینمای ایران، به دیل قابلیت‌های هنری و فیزیکی، به سرعت به شهرت رسید و به یکی از چهره‌های ماندگار سینمای ایران بدل شد. می‌توانید در ویدئوی «مروری بر سکانس‌های خاطره‌انگیز سعید راد در خاطرات سینمای ایران» بخشی از هنرنمایی او در سینمای ایران را به تماشا بنشینید.
از دیگر خبرهای سینما در این فصل واکنش هنرمندان به یک حادثه‌ی تلخ در ایران بود. هنوز دهه‌ی اول مردادماه به پایان نرسیده بود که یک اتفاق امنیتی در تهران خبرساز شد. اسماعیل هنیه رهبر دفتر سیاسی حماس که میهمان ایران برای تحلیف رئیس جمهور جدید بود در تهران ترور شد و موجی از واکنش‌ها را برانگیخت. در این میان سه سینماگر معروف ایرانی یکی در سینما، یکی در تلویزیون و سومی فعال در هر دو، با انتشار نامه‌هایی در رسانه‌ها به این حادثه واکنش نشان دادند. ابراهیم حاتمی‌کیا، جلیل سامان و داوود میرباقری.
ابراهیم حاتمی کیا در واکنش به ترور اسماعیل هنیه نوشت: «قاتلان بچه‌کش صهیونیست، با کشتن میهمان عزیز ما و عزیز مردم مظلوم فلسطین دکتر اسماعیل هنیه در قلب حریم کشورمان، بی‌تردید آخرین میخ را برتابوت خود کوبیدند.»
جلیل سامان، کارگردان «ارمغان تاریکی» و «زیرخاکی»، نیز در یادداشتی گفت: ترور اسماعیل هنیه در تهران از رهبران مردم مظلوم غزه که داغ ده‌ها هزار زن و کودک را بر دل دارند، عزت ما را به شکل بی‌سابقه‌ای مخدوش کرد. برای حفظ عزت و امنیت خود و عزیزان‌مان باید پاسخ محکمی بدهیم.
داود میرباقری کارگردان نامدار کشورمان نیز در واکنش به حادثه ترور شهید مقاومت، اسماعیل هنیه در یادداشتی که در اختیار رسانه‌ها قرار داد، گفت: «شدت عمل در وخیم‌تر شدن روزگارشان را از خداوند منتقم مسالت می‌نمایم.»
سینمای جهان: یک مرگ و دو جایزه
در سینمای جهان نیز برگزاری رقابت فیلم‌های جدید سال 2024 در هشتاد و یکمین جشنواره فیلم ونیز از مهمترین رویدادهای سینمایی بود.
پیش از شروع این جشنواره سینمایی، گمانه‌زنی‌ها برای برترین فیلم و بازیگران در رسانه‌ها آغاز شد و این پیش‌بینی‌ها و اعلام برگزیدگان برتر جایزه فیلم ونیز، حاشیه‌هایی را در پی داشت.
بر اساس انتخاب هیات داوران، فیلم سینمایی «اتاق همسایه بغلی» به کارگردانی پدرو آلمودوار، شیر طلایی این دوره از جشنواره را از آن خود کرد.
پدرو آلمودوار، برنده بهترین فیلم ونیز 2024
فهرست منتخبین و حواشی این جشنواره را در مطلب «برندگان جشنواره ونیز 2024 در همه بخش‌ها + حواشی امسال جایزه» بخوانید.
یکی از حاشیه‌های مهم‌تر از متن این مراسم، بیانیه‌ی تنها برندهی چند جایزه‌ای این رویداد جهانی، یعنی سارا فریدلند بود که با فیلم «لمس آشنا»، برندهی سه جایزه‌ی بهترین کارگردان، بهترین بازیگر زن برای کاتلین چالفانت در بخش افق‌ها و جایزه لوئیجی دو لورنتیس برای بهترین فیلم اول شد.
فریدلند پس از ادای مقدمات مرسوم، بالای سن در حالی‌که جایزه‌اش را در دست داشت کاملاً صریح گفت: «به عنوان یک هنرمند یهودی-آمریکایی باید توجه داشته باشم که دریافت این جایزه در سیصد و سی و ششمین روز از نسل‌کشی اسرائیل در غزه، و هفتاد و ششمین سال اشغال غزه صورت می‌گیرد. من معتقدم که این مسئولیت ما به عنوان کارگردان فیلم است که با بسترهای نهادی مصون از مجازات، یعنی اسرائیل، در صحنه‌ی جهانی مقابله کنیم. من در کنار مردم فلسطین در مبارزه‌ی آن‌ها برای آزادی ایستاده‌ام.»
سارا فریدلند در جشنواره ونیز در سخنرانی حمایت از غزه پس از دریافت جایزه‌اش
دومین اتفاق مهم سینمایی جهان در فصل تابستان، برگزاری مراسم جوایز امی 2024 بود. این جایزه از این جهت دارای اهمیت است که پلتفرم‌های پخش فیلم که سریال یکی از مهمترین برنامه‌های آنان است، به رسانهای فراگیر در تمام جهان بدل شده‌اند و رقیبی برای سینما و شبکه‌های سنتی تلویزیون. و امی معروفترین رویداد هنری است که به دیده شدن سریال‌ها اهمیت می‌دهد.
هفتاد و ششمین دوره‌ی جوایز تلویزیونی امی با رکوردشکنی سریال «شوگان» با 25 نامزدی و دریافت ۱۸ جایزه همراه بود. پس از شوگان، سریال کمدی «خرس» برای فصل سوم خود با 23 نامزدی و دریافت 11 جایزه در رتبه‌ی بعدی قرار گرفت. اگرچه سریال «فقط قتل در ساختمان» 21 نامزدی داشت اما مینی‌سریال «بچه گوزن» با 11 نامزدی و دریافت شش جایزه اصلی، در رتبه‌ی سوم این فهرست قرار گرفت. جزئیات این جایزه را در فهرست «برندگان جشنواره امی 2024 در همه بخش‌ها» بخوانید.
شوگان، خرس و بچه گوزن سه سریال برگزیده جوایز امی 2024
سینمای جهان علاوه بر خبرهای خوش جشنواره‌ها و جایزه‌ها یکی از هنرپیشه‌ترین هنرمندان خود را در مردادماه از دست داد. بسیاری از معروفترین رسانه‌های جهان صفحه اول خود را به درگذشت آلن دلون، بازیگری که به خاطر ظاهر زیبا و بازی درخشان خود نه تنها در فرانسه که در تمام جهان «به گانگستر زیبا چهره» معروف بود، اختصاص دادند.
تصاویری از آلن دلون از جوانی تا کهنسالی
دلون مدت‌ها پیش از درگذشتش جایی ثابت در خبرهای چهره‌های هنری جهان داشت به دلیل اختلافات فرزندانش بر سر میراث ۲۴۵ میلیون یورویی (بیش از ۲۶۸ میلیون دلار) او و اختلاف در سیر درمان بیماری او؛ به طوری‌که رسانه‌ها با اشاره به مصاحبه‌ای از او متعلق به 20 سال پیش که گفته بود «می‌خواهم در رختخواب و در حالی که خانواده‌ام در اطرافم باشند، از دنیا بروم»، این آرزوی او را دست نیافتنی دانستند.
اما حاشیه‌های دلون به پس از مرگش نیز کشیده شد. علاوه بر اختلاف فرزندانش بر سر ارث، وصیت او که گفته بود سگش لوبو را هم همراه او دفن کنند، موجی از اعتراضات حامیان حیوانات را در پی داشت، و فرزندانش این وصیت او را نادیده گرفتند.
در هر حال ظاهرا فرزندان دلون و خانواده‌اش در لحظات مرگ او در کنارش بودند و او را طبق وصیتش در املاک خصوصی‌اش در فرانسه، کاملا خصوصی دفن کردند.
انیمیشن: دنیا در تسخیر احساسات درون و بیرون
تابستان فصل موفقیت‌های پی‌در‌پی برای انیمیشن «Inside Out 2» بود و این تابستان را باید تابستان «درون بیرون 2» خواند.
این انیمیشن با فروش در گیشه جهانی و عبور از مرز یک میلیارد دلار، نخستین فیلم سال ۲۰۲۴ نام گرفت و یکی از ۱۱ فیلم انیمیشنی شد که در سریعترین زمان ممکن برای یک انیمیشن، به کلوپ میلیارد دلاری‌ها در تاریخ سینما پیوست.
اما این تنها موفقیت این انیمیشن نبود، در اوایل مردادماه انیمیشن «درون بیرون ۲»، با عبور از «منجمد 2»، عنوان پرفروش‌ترین انیمیشن تاریخ سینما را گرفت و با پشت سر گذاشتن «باربی» به عنوان سیزدهمین فیلم بزرگ تمام دوران در گیشه شناخته شد.
پوستر انیمیشن «درون بیرون 2»
اما این پایان موفقیت‌های «درون بیرون ۲» نبود؛ در شهریورماه فروش این انیمیشن در سطح گیشه‌های بین‌المللی از یک میلیارد دلار گذشت و تنها انیمیشنی شد که موفق شده بدون محاسبه‌ی فروش در آمریکا به این رقم برسد و جزو ۱۲ فیلمی شود که از این نقطه عبور کرده‌اند.
رسیدن به فروش یک میلیارد دلار به این معنی است که این انیمیشن تقریباً در همه‌ی بازارها موفق ظاهر شده است که از این میان مکزیک، فرانسه و کره بیشتر از دیگر کشورها به تماشای این انیمیشن در سینماها نشسته‌اند.
جای خالی هنرمندان
اهالی هنر در تابستان، چهره‌های بسیاری را از دست دادند. فرهاد مشیری که به گرانترین نقاش ایرانی شهرت داشت صبح ۲۷ تیر در سن ۶۱ سالگی بر اثر سکته قلبی چهره در خاک کشید. مشیری در فهرست ۵۰۰ هنرمند برتر جهان در سال ۲۰۱۲ قرار گرفت و در ایران اغلب با نقاشی‌های کوزه‌اش شناخته می‌شود.
سیراک ملکنیان یکی از بنیان‌گذاران هنر مدرن ایران هم روز شنبه ۲۷ مرداد چهره در نقاب خاک کشید. او در دهه‌ی ۵۰ برندهی رتبه‌ی نخست نمایشگاه بین‌المللی هنر تهران و در سال ۱۳۳۸ برندهی جایزه نخست دوسالانه پاریس شده بود.
فرهاد مشیری، گرانترین نقاش ایرانی
در جهان ادبیات نیز درگذشت اسماعیل کاداره، رمان‌نویس و شاعر آلبانیایی، که آثارش در داخل آلبانی کمونیستی نادیده گرفته شدند، اما برایش شهرت بین‌المللی آوردند، در ۸۸ سالگی در تیرانا بسیار خبرساز شد. در آلبانی برای درگذشت کاداره 2 روز عزای عمومی اعلام شد.
اسماعیل کاداره، نویسنده آلبانیایی
اهالی سینما علاوه بر سعید راد در آخرین روزهای مردادماه «فتح‌الله طاهری»، «هوشنگ حریرچیان» هنرمند پیشکسوت اصفهانی و «حسین خانی بیک»، و در شهریورماه «زهره حمیدی» و «صدرالدین حجازی» را به خاک سپردند.
اهالی ادبیات نیز در شهریورماه علاوه بر محمدعلی بهمنی، علیرضا طبایی، شاعر و ترانه‌سرا، استاد جلیل تجلیل چهره‌ی ماندگار ادب فارسی، مترجم، مصحح، استاد و پژوهشگر برجسته‌ی زبان و ادب پارسی و ابراهیم اقلیدی، مترجم و پژوهشگر و محمود حکیمی، نویسنده‌ی ادبیات کودک و نوجوان و پژوهشگر را به سوی دنیای باقی بدرقه کردند.
این اخبار گزیده‌ای از مهمترین اخبار فصل تابستان بود. اگر به دنبال دانستن و خواندن اخبار بیشتری از فصل تابستان هستید می‌توانید کاغذ اخبار تیر، کاغذ اخبار مرداد و کاغذ اخبار شهریور را در مجله میدان آزادی مرور کنید.