مجله میدان آزادی: نوزدهمین شماره از «کاغذ اخبار هنر» مجله منتشر شد. این شماره به اخبار عالم هنر در خرداد ماه 1403 اختصاص دارد از سینما تا موسیقی و ادبیات که در ادامه و به قلم خانم «حنانه شکیبا» خواهید خواند:
همانطور که تصور می‌شد تا چشم به هم زدیم، به آخرین ماه بهار و پایان آن رسیدیم و عنقریب وارد تابستان و فصل میوه‌های رنگارنگ، گرما، قطعی برق، تعطیلات، سفر و خبرهای داغ خواهیم شد.
سینمای جهان: از حمله اسکورسیزی به مارولها تا مسن‌ترین نامزد تاریخ سینما
از مهمترین رویدادهای خردادماه اختتامیه‌ی جشنواره‌ی کن 2024 بود که اطلاعات کامل آن را می‌‌توانید در «فهرست: برندگان تمام بخش‌های جشنواره کن ۲۰۲۴» و پرونده‌ی «جشنواره فیلم کن» مرور کنید. از حاشیه‌های خبرساز کن 2024 می‌توان به اظهارنظر عجیب «جورج لوکاس» در حاشیه‌ی این جشنواره و در شب تقدی از او اشاره کرد که گفت نظر دوست دیرینه‌اش، مارتین اسکورسیزی در رابطه با دنیای سینمایی مارول و فیلم‌های ابرقهرمانی تغییر کرده است؛ با این تعریف ابتدایی که اگر سینما یعنی حرکت تصاویر، پس مارولها هم سینما هستند. اما ظاهرا تعریف اسکورسیزی از سینما فقط حرکت نیست!
قضیه از این قرار است که در سال ۲۰۱۹، مارتین اسکورسیزی در اظهارنظری جنجالی به دنیای سینمایی مارول تاخت و گفت این فیلم‌ها نباید به عنوان «سینما» تعریف شوند. بعد از اظهارنظر او بود که به یکباره آن همه به به و چه چه منتقدان، به بی‌اعتنایی نسبت به دنیای مارولها تبدیل شد. اسکورسیزی گفته بود «من این فیلم‌ها را تماشا نمی‌کنم. البته تلاش کردم اما این سینما نیست. صادقانه بگویم این فیلم‌ها هر چقدر هم خوب ساخته شود و بازیگران در آن بهترین عملکرد خود را نیز داشته‌باشند، از نظر من شبیه به پارک‌های موضوعی است. این سینمای انسان‌ها نیست که در آن برای رساندن و انتقال احساسات و عواطف با دیگر انسان‌ها تلاش می‌شود.»
«فرانسیس فورد کاپولا»، «دیوید فینچر»، «دنیس ویلنوو»، «بونگ جون هو»، «لوکرشیا مارتل»، «دیوید کراننبرگ»، «الخاندرو گونزالس ایناریتو»، «دیوید لینچ»، «وودی آلن»، «پل ورهوفن»، «تری گیلیام»، «جیمز کامرون»، «ریدلی اسکات»، «جیمز گری»، «جین کمپیون»، «جیمز منگولد»، «مارتین مک دونا»، «لوک بسون»، «ویلیام فریدکین»، «کن لوچ»، «الیور استون» و «جان وو» از دیگر سینماگرانی هستند که پس از اسکورسیزی به جمع منتقدین دنیای سینمایی مارول پیوستند.
و اما بشنوید که اواخر خردادماه، اولین ساخته‌ی استیون اسپیلبرگ 50 ساله شد و جشنواره‌ی ترابیکا با دعوت از اسپیلبرگ، «شوگرلند اکسپرس»، اولین ساخته‌ی او را بعد از 50 سال دوباره روی پرده برد. جالب اینجاست که اولین ساخته‌ی این کارگردان بنام سینمای جهان، اصلا در گیشه موفق نبود و بعد از دو هفته از روی پرده برداشته شد. اسپیلبرگ که اکنون 77 ساله است در سخنرانی خود در ترابیکا به این نکته اشاره کرد و به تماشاچیان اولین فیلمش گفت: «شما اولین مخاطبانی هستید که در ۵۰ سال اخیر «شوگرلند اکسپرس» را روی پرده می‌بینند.» این فیلم سال ۱۹۷۴ اکران شد، درست یک سال قبل از «آرواره‌ها»، فیلمی که نام اسپیلبرگ را سر زبان‌ها انداخت.
از دیگر خبرهای جالب سینما در ماهی که گذشت، انتخاب «دیک ون دایک» بازیگر و کمدین 98 ساله‌ی آمریکایی برای دریافت جایزه‌ی امی ۲۰۲۴ بود.
فکر می‌کنم همه‌ی ما دودکش پاک‌کن جوانِ اولین نسخه‌ی موزیکال «مری پاپینز» را با آن حرکات نمایشی و شور و شوقی که در خوانندگی داشت به یاد داریم. ون دایک هنگام دریافت جایزه‌اش به شوخی گفت: «مسن‌ترین نامزد تاریخ هستم. باورم نمیشود. من تمام عمر نقش پیرمردها را بازی کردم، اگر می‌دانستم قرار است این قدر عمر کنم، بهتر از خودم مراقبت می‌کردم. من ۹۸ ساله هستم، باورتان می‌شود؟ این خیلی بیشتر از عمر ۸۰ ساله است که در این کسب و کار بالاترین محسوب می‌شود.»
جایزه‌ی امی بهترین برنامه‌های روزانه‌ی تلویزیون آمریکا را انتخاب می‌کند.
سینمای ایران: ماجرای یک بی‌اخلاقی در گیشه و بازگشت نعمت‌الله با «رخ»
اما به سراغ سینمای ایران برویم با آمار فروش سینما در خردادماه. با اعلام روابط عمومی مؤسسه سینماشهر، فیلم‌های سینمایی «تگزاس ۳» با فروش بیش از ۲۶ میلیارد و ۴۶۹ میلیون تومان، «خجالت نکش ۲» با فروش بیش از ۹ میلیارد و ۱۲۳ میلیون تومان، «مست عشق» با فروش بیش از ۳ میلیارد و ۳۴۹ میلیون تومان، «تمساح خونی» با فروش بیش از ۲ میلیارد و ۵۱۰ میلیون تومان، «سال گربه» با فروش بیش از یک میلیارد و ۸۶۴ میلیون تومان و «عطرآلود» با فروش بیش از یک میلیارد و ۱۴۳ میلیون تومان به ترتیب رتبه‌های اول تا ششم و فروش میلیاردی جدول فروش ۱۹ تا ۲۵ خرداد بودند.
در اخبار خردادماه از بزرگداشت و برگزاری هفته فیلم احمدرضا معتمدی خبر دادیم. در اکران فیلم «دیوانه‌ای از قفس پرید» از آثار معتمدی، چهره‌های آشنایی از سینمای ایران حضور داشتند که می‌توان به علی نصیریان، احمد مهرانفر، ابوالفضل جلیلی، نظام الدین کیایی، پوران درخشنده، محمد آلادپوش، نازنین مفخم، شهاب اسفندیاری، سعید الهی، مهوش وقاری، عزیزالله حاجی مشهدی، حسن اسلامی مهر، شادی احدی‌فر و حسن حسینی اشاره کرد.
علی نصیریان که از سخنرانان این نشست بود در قسمتی از صحبت‌هایش درباره‌ی معتمدی گفت: «او از لحاظ اخلاق و ادب فردی بی‌نظیر است و نکته دوم حائز اهمیت درباره او مربوط به تفکر است.»
مسعود نقاش زاده، کارگردان و استاد دانشگاه نیز درباره‌ی معتمدی و سینمای او گفت: «معتمدی راهی را دنبال کرده که بسیاری از اندیشمندان از آغاز سده‌ی بیستم دریچه‌ای را به روی آن گشوده و اعتقاد داشتند سینما تنها سرگرمی نیست. این هنر دارای ساحتی برای روایتگری اندیشه است.»
معتمدی هم ضمن تشکر از حاضران در این جلسه گفت: «افتخار می‌کنم که حتی یک فریم فیلم سفارشی نساختم زیرا تنها به یک اندیشه باور داشتم. پاسخ تمام مسائلی که امروز در حوزه‌ی فرهنگ با آن مواجه هستیم در آثاری مانند مثنوی معنوی و همچنین تفسیر قرآن وجود دارد.»
و از حاشیه‌های سینمای ایران در خرداد ماه، رفتار سلیقه‌ای و به نوعی غیراخلاقی سینماتیکت به عنوان درگاه فروش آنلاین بلیط فیلم‌های سینمای ایران، در برخورد با فیلم «خجالت نکش 2» بود که در رسانه‌ها بازتاب پیدا کرد؛ سینماتیکت در رفتاری غیرحرفه‌ای، این فیلم را در آخرین جای باکس فروش گذاشت و گزارش‌هایی برای نبود امکان خرید بلیت این فیلم در این سامانه نیز شنیده شد.
سازندگان «خجالت نکش 2» نیز در بیانیه‌ای گفتند: «با توجه به انحصارطلبی این سامانه در فروش بلیت سینما و سابقه‌ی رفتارهای مشابه آن در قبال فیلم‌های دیگر، این اقدام به مثابه زنگ خطری برای سینمای ایران، به‌خصوص بخش خصوصی تلقی می‌شود.»
خبر خواندنی دیگر از سینمای ایران، بازگشت حمید نعمت‌الله به سینماست. از سال 98 که «قاتل و وحشی» آخرین فیلم نعمت‌الله توقیف شد، او دیگر فعالیتی در سینما نداشت. تا اینکه شورای صدور پروانه ساخت آثار سینمایی، از پروژه‌ی جدید این سینماگر خبر داد.
«رخ» که نام موقت این پروژه است، به کارگردانی نعمت‌الله و نویسندگی مشترک او و حسین فرخ‌زاده جلوی دوربین خواهد رفت. هنوز جزئیات بیشتری از داستان و عوامل این فیلم منتشر نشده است، اما علاقه‌مندان به سینمای ایران منتظرند تا ببینند نعمت‌الله در بازگشت خود با «رخ» چه حرفی برای گفتن دارد.
انیمیشن: از انسی 2024 تا «داستان اسباب‌بازی 5»
و اما برویم به سراغ دنیای دوست‌داشتنی انیمیشن که در کاغذ اخبار هر ماه جای ثابت خودش را دارد. در خردادماه جشنواره انسی به پایان رسید و برندگانش اعلام شد. در بخش رقابتی فیلم بلند «خاطرات یک حلزون» آدام الیوت برنده جایزه اصلی انسی یعنی کریستال بهترین فیلم بلند شد و «جریان» ساخته‌ی گینتز زیلبالودیس تقریباً همه‌ی جوایز اصلی دیگر مثل جایزه بنیاد گان برای توزیع، جایزه تماشاگران و جایزه هیات داوران و همچنین جایزه ویژه بهترین موسیقی اورجینال را تصاحب کرد.
اوایل خرداد ماه انیمیشن ایرانی «در سایه سرو» جایزه‌ی بزرگ و جایزه‌ی بهترین انیمیشن دوبعدی جشنواره‌ی «انیمایو» اسپانیا را گرفت و به صورت مستقیم در فهرست نامزدهای جایزه فیلم‌های کوتاه انیمیشن برای رقابت اسکار ۲۰۲۵ حضور پیدا کرد. این انیمیشن که ساخت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است در تازه‌ترین افتخار خود برنده‌ی جایزه‌ی بهترین انیمیشن کوتاه بیست و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم ترایبکا در آمریکا شد.
و خبر دیگر از دنیای انیمیشن چیزی نمی‌تواند باشد جز اینکه انیمیشن محبوب «داستان اسباب‌بازی‌ها» به قسمت پنجم خود رسیده است و با انتخاب «اندرو استانتون» به عنوان کارگردان این قسمت، تاریخ اکران آن ۱۹ ژوئن ۲۰۲۶ اعلام شده است.
«اندرو استانتون» با دنیای «داستان اسباب بازی» بیگانه نیست و از ابتدا با پیکسار همکاری داشته و در نوشتن فیلمنامه قسمت نخست انیمیشن و دنباله‌های آن در سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۱۹ همکاری داشته است.
و آخرین خبر از دنیای انیمیش اینکه ترانه‌سرای افسانه‌ای دیزنی، «ریچارد ام شرمن» آهنگساز و ترانه‌سرای فیلم های کلاسیک دیزنی مانند «مری پاپینز» و «چیتی چیتی بنگ بنگ» در سن ۹۵ سالگی در بورلی هیلز درگذشت. از شناخته‌شده‌ترین آهنگ‌ها و ترانه‌های شرمن می‌توان به فیلم‌های موزیکال «کتاب جنگل»، «ماجراهای وینی پو» و «اسنوپی بیا اینجا» اشاره کرد.
موسیقی: از اظهارنظر سیاسی «دوآ لیپا» تا همکاری شجریان و سامی یوسف
حالا که حرف از ترانه و آهنگ شد، زمان گفتن از موسیقی است. در جدیدترین خبر از دنیای موسیقی «دوآ لیپا» ستاره‌ی موسیقی پاپ انگلستان، عملیات نظامی در غزه را نسل‌کشی توصیف و اعلام کرد که حاضر است با واکنش‌های منفی به خاطر اظهارات سیاسی‌اش مواجه شود.
برنده‌ی ۲۸ ساله‌ی جایزه‌ی گرمی در مصاحبه‌ای با رادیو تایمز گفت اگر احساس کند که این حرف‌ها به نفع جهان و هدفی والاتر است و ارزش ریسک را دارد، آن را منتشر می‌کند.
در روزهای پس از بمباران غزه توسط اسرائیل، او تصویری از گروه «Artists4Ceasefire» (حمایت هنرمندان از آتش‌بس در غزه) را به همراه هشتگ «همه‌ی چشم‌ها به رفح» (AllEyesOnRafah#) برای ۸۸ میلیون دنبال کننده‌ی اینستاگرام خود بازنشر داد و نوشت: «زنده سوزاندن کودکان هرگز قابل توجیه نیست. تمام دنیا برای توقف نسل‌کشی اسرائیل بسیج می‌شوند؛ لطفاً همبستگی خود را با غزه نشان دهید.»
در جهان موسیقی ایرانی نیز علی قمصری این روزها مشغول اجرای اپرای «پیروز و پریزاد»، برشی خیالی از تاریخ ایران، در تالار وحدت است.
در توضیح «پیروز و پریزاد» آمده است: «پیروز و پریزاد را می‌توان نخستین نمونه‌ی یک اپرای ایرانی دانست که نویسنده و آهنگساز بر پایه‌ی نگرشی مشترک، عزم بر خلق اثری داشته‌اند که نه اقتباسی از ادبیات کهن است و نه ترجمانی از اپراهای غربی. بهره‌گیری از آواز و تحریرهای ایرانی، تمرکز بر سازهای ملی به ویژه سازهای دیرینه و چند هزارساله، بر مختصات ایرانی اپرای «پیروز و پریزاد» صحه می‌گذارد.»
داستان اپرای «پیروز و پریزاد» از این قرار است که پادشاه ایران تصمیم دارد در یک فراخوان عمومی دخترش را به وصل شایسته‌ترین مرد سرزمین درآورد. اما خلاف الگوهای قابل انتظار، رقابت برای وصل با دختر پادشاه بین جنگجویان نیست؛ بین خنیاگران است.
خبر بعدی برای طرفداران موسیقی اینکه مرحله مقدماتی داوری هفدمین جشنواره ملی موسیقی جوان از ۲۶ خردادماه با حضور اساتید برجسته‌ی موسیقی کشور آغاز شد.
در مرحله‌ی نخست این دوره از جشنواره بیش از دو هزار اثر در شاخه‌های «موسیقی دستگاهی»، «موسیقی کلاسیک»، «موسیقی نواحی»، «آهنگسازی» و «شناخت و حفظ ردیف» و سه گروه سنی به دبیرخانه ارسال شده‌است.
و آخرین خبر از موسیقی اینکه سامی یوسف در یک فرسته‌ی اینستاگرامی از انتشار یک قطعه موسیقی جدید مشترک با همایون شجریان به نام «هستی» خبر داد که ۱۱ تیر (یکم جولای) منتشر خواهد شد.
نقاشی: رکوردشکنی تابلوی پرماجرا تا آسیب به نقاشی معروف «مونه»
برویم به سراغ دنیای نقاشی در خرداد ماه؛ به زودی یکی از تابلوهای نقاشی تیسین، نقاش ایتالیایی پرچم‌دار سبک ونیزی در حراج آثار «استادان قدیم نقاشی» که در دوم جولای برگزار می‌شود، فروخته می‌شود.
این نقاشی که «استراحت د ر مسیر گریز به مصر» نامیده می‌شود تاریخچه‌ی پرفراز و نشیبی دارد. این نقاشی از مجموعه‌ی «بارتولومئو دلا نیو»، تاجر ونیزی ادویه شناخته می‌شود که برای در اختیار داشتن بیش از ۲۳۰ نقاشی شناخته می‌شد. این نقاشی بعدها بین «لئوپولد ویلم اتریش»، «کارل ششم» امپراتور روم، «ماریا ترزا» ملکه‌ی مجارستان، کرواسی، بوهم، ایتالیا، لهستان، فرمانروای روم و آلمان، یوزف دوم امپراتور روم دست به دست شد، تا اینکه توسط سربازان ناپلئون برای اضافه شدن به «موزه‌ی ناپلئون» غارت شد.
این نقاشی پرماجرا در سال ۱۹۹۵ از عمارتی که در آن نگهداری می‌شد، ربوده شد و پس از هفت سال ناپدیدی، در نهایت به وسیله‌ی یک کارآگاه هنری در یکی از ایستگاه‌های اتوبوس لندن کشف شد.
حالا قرار است این تابلوی نقاشی پرماجرا که چندین‌بار میان افراد مختلف از شاه و امپراتور و آریستوکرات و سارق دست به دست چرخیده، در حراجی کریستیز به مزایده گذاشته شود و رکورد فروش آثار نقاشش را بشکند.
و خبر دیگر از عالم نقاشی اینکه معترضان محیط‌زیستی به سراغ تابلوی «شقایق‌ها» اثر «کلود مونه» رفتند و با چسباندن تصویری روی آن نسبت به گرم شدن زمین هشدار دادند. این تابلوی نقاشی در سال ۱۸۷۳ میلادی کشیده شده و در آن مردم درحالی که با چتر در زمینی مملو از شقایق‌ها نوشکفته حرکت می‌کنند، به تصویر کشیده شده‌اند.
ظاهرا شیشه‌ای برای محافظت از این تابلوی نقاشی در زمان اقدام اعتراضی اخیر وجود نداشته است و امکان آسیب رسیدن به این اثر هنری وجود دارد، اگرچه هنوز اظهارنظری در این مورد منتشر نشده است.
ادبیات: از دستنوشتههای جنجالی نیما تا سلامتی محمدعلی بهمنی
نوبتی هم باشد دیگر نوبت ادبیات است که پایان‌بخش کاغذ اخبار خرداد ماه خواهد بود. در اخبار خردادماه خبری از بیماری محمدعلی بهمنی، شاعر نام‌آشنای کشورمان منتشر شد. اواسط خردادماه، محمدعلی بهمنی به دلیل سکته‌ی مغزی در بیمارستان بستری شد. اواخر تنظیم این خبرنامه، مطلع شدیم خطر اصلی رفع و بهمنی دیروز، سه‌شنبه ۲۹ خرداد، از بیمارستان مرخص شد و دوران نقاهت را در منزل خواهد گذراند.
خبر بعدی نیز از شعر و شاعری است و آن اینکه بالاخره خبری از دستنوشتههای نیما که بر سر مالکیتش جنجال بوده و هست، منتشر شد و آن اینکه، سومین جلد از دستنوشتههای منتشر نشده‌ی نیما یوشیج، که حدود ۲۰۱ شعر از اوست تا روز تولد نیما در ۲۱ آبان‌ماه، از طرف فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر خواهد شد.
دفتر غزل‌های قربان ولیئی با عنوان «مجموع پریشانی» که مجموعه‌ی غزل‌های او از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۳ است که در ۲۶۶ صفحه در خرداد ماه از سوی نشر نیستان منتشر شده است.
این غزل‌ها پیش از این در چهار کتاب «ترنم داوودی سکوت»، «باید نوشت نام تو را با پرنده‌ها»، «جوان شدن جاودانگی» و «لحظه جهان» در کنار دیگر اشعار ولیئی منتشر شده‌اند و حالا در قالب یک مجموعه مجزا منتشر شده‌اند.
اگرچه خرداد خبرهای ادبی هنری دیگری هم داشت که می‌توانست در کاغذ اخبار جای بگیرد اما کاغذ اخبار با حجمی بیش از این هم شما را خسته خواهد کرد و هم لطفی در بیش از این بودنش نیست؛ پس به پایان آمد این دفتر، حکایت همچنان باقی است....