مجله میدان آزادی: فهرست‌های موضوعی پرونده «اردیبهشت کاغذی» را این‌بار با 10 پیشنهاد از بهترین مجموعه‌های داستان کوتاه ایرانی به‌روز می‌کنیم. این فهرست را در ستون فهرست کتاب‌های پیشنهادی برای خرید از نمایشگاه کتاب به قلم خانم فاطمه رهبر بخوانید:
داستان کوتاه از دیرباز مخاطب کم، اما ثابت‌قدم خود را داشته و همچنان دارد. در دنیایی که فرصت برای لذت بردن از زندگی کم و گاهی هم نایاب است، پناه بردن به داستان راه نجات محسوب می‌شود. اما در زمانه‌ای که مردم آن‌قدر درگیر مشکلات خود هستند که کمتر پیش می‌آید کسی برای مطالعه‌ی کتاب‌های چندجلدی همت و وقت داشته باشد، داستان کوتاه می‌تواند در اوقات هرچند اندکِ فراغت‌مان، ما را از زندگی واقعی جدا کند و به دنیای کلمات و تخیلات ببرد. دنیایی که زیستن در آن، گاهی غم ایام را از دوش‌مان برمی‌دارد. و چه داستان کوتاهی بهتر از داستان کوتاه ایرانی؟
1. پنج داستان | جلال آل احمد
«پنج داستان»، به قلم جلال آل احمد، مجموعه داستانی است که دو سال پس از مرگ نویسنده منتشر شد. پنج داستانِ انتخابی این کتاب، روایتی ساده و لحنی صمیمی دارند. نویسنده با نثری درست و پاکیزه و نگاهی دقیق به مسایل جامعه، مخاطب را همراه خود می‌کند. جلال آل احمد با قلم انتقادی و گاهی تیز خود، نه‌تنها برشی از یک زندگی، بلکه بخشی از جامعه را در داستان‌های خود جای داده است.
خواندن این کتاب جدا از لذت داستانی، ما را با سیاست و افکار اجتماعی دوران جلال آشنا می‌کند. «گلدسته‌ها و فلک»، «جشن فرخنده»، «خواهرم و عنکبوت»، «شوهر آمریکایی» و «خونابه‌ی انار» هرکدام بخشی از روزگار خود را به تصویر کشیده‌اند. گویی نویسنده شخصیت‌ها را از دل جامعه و بطن مشکلات و حوادث اطرافش بیرون کشیده و در دل داستان‌هایش قرار داده است؛ همین‌قدر نزدیک، همین‌قدر قابل لمس.
کتاب «پنج داستان» را می‌توانید از انتشارات مجید تهیه کنید.
2. به کی سلام کنم | سیمین دانشور
مجموعه داستان «به کی سلام کنم» به قلم سیمین دانشور را نشر خوارزمی در سال ۱۳۹۵ روانه‌ی بازار کرد. در این مجموعه، داستان‌هایی با عنوان «تیله شکسته»، «به کی سلام کنم»، «مار و مرد»، «انیس»، «درد همه جا هست» و... جمع‌آوری شده‌اند. هر داستان دنیای آدم‌های داستانی سیمین را نشان می‌دهد. مجموعه داستان «به کی سلام کنم» با خلق شخصیت‌های قابل‌باور و موضوعاتی که از دل جامعه و اعتقادات و اندیشه‌ی مردمی برآمده، مخاطب را با طیف‌های مختلفی از جامعه آشنا می‌کند.
خانم دانشور در وجودش شهرزاد قصه‌گویی پنهان دارد. شهرزادی که می‌داند مخاطبش چه می‌خواهد. او می‌تواند با جادوی کلمات، مخاطب را در قصه‌های خود غرق کند. شهرزاد قصه‌گو می‌داند چطور مخاطبش را درگیر جادوی کلماتش کند تا ذهن او مدت‌ها درگیر اتفاقات داستان شوند.
3. عزاداران بیل | غلامحسین ساعدی
کتاب «عزاداران بیل» شامل هشت داستان به‌هم‌پیوسته است. گرچه حوادث و اتفاقات داستان به هم مربوط نیستند، اما شخصیت‌ها و مکان‌های داستانی مشترکی دارند. غلامحسین ساعدی در این اثر پا را از رئالیسم فراتر می‌گذارد. تبدیل شدن انسان به حیوان و دیدن تصاویر و شنیدن صداهای عجیب، گاهی اوقات داستان‌ها را سمت رئالیسم جادویی می‌برد.
بیل روستای دورافتاده‌ای است با مردمی که از فقر و نادانی در رنج‌اند و فرهنگ‌شان با خرافات و رسومی عجیب عجین شده. نفطه‌ی قوت این مجموعه داستان کشش و تعلیق آن است. شما با شروع این داستان‌ها همراه آدم‌هایی می‌شوید که سرنوشت‌شان ناخواسته برایتان مهم می‌شود. همراه‌شان در دل مسیری ناشناخته پیش می‌روید تا بدانید در انتها چه بر سرشان می‌آید. عزاداران بیل داستان هم‌زیستی آدمی با ترس‌هایش است. داستان رشد کردن زیر سایه‌ی مرگ و فقر.
این کتاب خواندنی را می‌توانید از انتشارات نگاه تهیه کنید.
4. آنای باغ سیب | احمد بیدگلی
احمد بیدگلی جزو سورئالیست‌نویس‌های ایران است. با خواندن داستان‌های مجموعه‌ی «آنای باغ سیب» به‌خوبی می‌توان به قدرت قلم نویسنده در این سبک پی برد. نویسنده با روایت‌های بورخسی و قصه‌گویی‌های شیرینش دنیای داستانی خود را می‌سازد.
«آنای باغ سیب» دربرگیرنده‌ی داستان‌های تاریخی و اجتماعی است. شخصیت‌های داستان‌های بیدگلی همواره در حال مخفی کردن رازی هستند. آن‌ها دنیای خود را به‌راحتی در اختیار خواننده نمی‌گذارند بلکه با هر سطر او را برای کشف حقیقت دنبال خود می‌کشند.
این کتاب را نشر آگه در سال ۱۳۸۶ روانه‌ی بازار کرده است.
5. یکی بود یکی نبود | محمدعلی جمال‌زاده
بسیاری بر این باورند که کتاب «یکی بود یکی نبود» جمال‌زاده اولین مجموعه داستان ایرانی است. حال این سخن درست باشد یا نادرست، ذره‌ای از حلاوت و شیرینی داستان‌های این مجموعه کم نمی‌کند. موضوع داستان و آدم‌های داستانی جمال‌زاده از دل جامعه برخاسته‌اند. افرادی که نماینده‌ی قشرهای مختلف و مشکلات خاص خودشان هستند.
«یکی بود یکی نبود» از مردی ساده که وارد وادی سیاست می‌شود تا روزگاری که نیروهای روس در غرب ایران حضور داشتند، داستان‌سرایی می‌کند. جمال‌زاده در داستان‌هایش گاهی رسم و رسومات ایرانی را تمسخر می‌کند و در بعضی از موارد هم بر اساس ضرورت داستانش از آن‌ها به نیکی یاد می‌کند و برای ماندگار کردن‌شان می‌کوشد. او توانسته با نوشتن از جزئیات و تصویرنویسی درست از جامعه و سبک زندگی دوره‌‌ی خود، نمای روشنی را از ایران ابتدای قرن چهاردم شمسی برای مخاطب امروزی ترسیم کند.
این مجموعه داستان را می‌توانید از نشر علم تهیه کنید.
6. انتری که لوطی‌اش مرده بود | بهرام چوبک
«انتری که لوطی‌اش مرده بود» مجموعه‌ی سه داستان کوتاه و یک نمایشنامه است. چیزی که این مجموعه داستان را از دیگر کتاب‌ها متمایز می‌کند، زبان نویسنده است. چوبک به زبان کوچه‌بازاری و لحن آدم‌ها تسلط کامل دارد. تیپ و شخصیت‌های داستانی این نویسنده هرکدام لحن خود را دارند. نویسنده با توجه به موقعیت، شغل و رتبه‌ی اجتماعی، زبان و لحن کاراکترهای داستانش را می‌سازد. شاید یکی از دلایلی که نوشته‌های این نویسنده را از تک‌صدایی در می‌آورد، همین توانایی باشد. شما با در دست گرفتن این کتاب نه‌تنها با دیدی متفاوت به دنیای حیوانات نگاه می‌کنید، بلکه گویی در زیرگذر یکی از بازارهای قدیمی شهر نشسته‌اید و از صدایی که در آن جاری است لذت می‌برید.
این کتاب را انتشارات جاویدان در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده است.
7. هجوم آفتاب | قباد آذرآیین
نویسنده‌هایی هستند که کلمات و اندیشه‌شان ریشه در مرز و بوم‌شان دارد. این اشخاص به زبان مادری و مکان جغرافیایی خود چنان خو گرفته‌اند که تمام داستان‌هایشان رنگ و بوی مرز و بوم‌شان را می‌دهد. شیوه‌ی زندگی، زبان مادری، رسم و رسومات، مکان‌های داستانی و بسیاری موارد دیگر، اقلیم نویسنده را نشان می‌دهند.
«هجوم آفتاب» داستانی بومی است و عطر و بوی سرزمین مادری نویسنده از آن استشمام می‌شود. مخاطب با خواندن این اثر با فرهنگ جنوب و مسجدسلیمان آشنا خواهد شد. با زن‌هایی که لباس محلی بر تن دارند و گیسوان‌شان با بوی ادویه و تلخی سرنوشت درآمیخته، هم‌قدم می‌شود و قدم به قدم به آینده‌ی شخصیت‌ها فکر می‌کند.
این کتاب را می‌توانید از انتشارات ققنوس تهیه کنید.
8. آذر ماه آخر پاییز | ابراهیم گلستان
داستان‌های این مجموعه هرکدام به‌تنهایی می‌تواند یک داستان مجزا و کامل باشد و در عین حال می‌توان از نظر محتوا آن‌ها را به‌هم‌پیوسته دانست. ابراهیم گلستان در موضوعاتی که برای داستان‌هایش انتخاب کرده به‌خوبی توانسته ترس و استیصال آدمی را در مواجهه با اتفاقات و بازی سرنوشت نشان دهد. با توجه به سال نوشتن کتاب حاضر، می‌توان این اثر را یک کار ایدئولوژیک دانست که به ظلم حاکم بر جامعه و بازی گرفته شدن توده‌ها اعتراض دارد.
گلستان خالق تصویرهای ناب است. او چنان کلمات را با قدرت و ظرافت کنار هم می‌چیند که تصاویر برآمده از آن تا مدت‌ها در ذهن مخاطب می‌ماند. پس اگر می‌خواهید یک مجموعه داستان پرتصویر بخوانید این کتاب را تهیه کنید. کتاب اولین بار در اسفند ماه ۱۳۲۷ منتشر شد و بعد از سال‌ها نایاب شدن نشر بازتاب نگار در سال ۱۳۸۴ آن را دوباره روانه‌ی بازار کرد.
9. سنگر و قمقمه‌های خالی | بهرام صادقی
بهرام صادقی با سبک نگارش مدرن و متفاوت خود توانسته با همان معدود آثار به‌جامانده‌اش، در میان دوست‌داران ادبیات، جایگاه ویژه‌ای را کسب کند. «سنگر و قمقمه‌های خالی» مجموعه‌ی بیست داستان کوتاه است که تعداد زیادی از آن‌ها سال‌هاست در کلاس‌ها و کارگاه‌های نویسندگی به‌عنوان مثال و نمونه‌کار برتر معرفی می‌شوند.
صادقی بدون اطناب و زیاده‌گویی، داستانش را می‌گوید. او با پرداخت درست از شخصیت و حوادث داستانی، آن‌ها را در ذهن مخاطب خود ماندگار می‌کند. صادقی در نوشته‌های خود به موضوع روانشناسی و خودشناسی افراد جامعه علاقه نشان می‌دهد و در هر داستان همراه مخاطب خود سفری به روح و روان کاراکترهای داستانش دارد. سفری که مخاطب را به اندیشیدن وامی‌دارد.
برای تهیه‌ی این کتاب می‌توانید به سایت انتشارات نیلوفر مراجعه کنید.
10. داستان‌های شهر جنگی | حبیب احمدزاده
مجموعه داستان «داستان‌های شهر جنگی» اثر حبیب احمدزاده است که همان‌طور که از اسمش برمی‌آید داستان‌های کوتاهی درباره‌ی جنگ دارد.
داستان های شهر جنگی با وجود اینکه برنده‌ی بهترین کتاب داستان کوتاه "دفاع مقدس" در سال ۱۳۷۸ و جزء برترین‌های بیست سال داستان نویسی دفاع مقدس در سال ۱۳۷۹ شد همیشه حواشی خاص و طرفداران و مخالفان خودش را داشته است. با اینهمه برخی داستان‌های این کتاب منبع اقتباس آثار سینمایی شده‌اند.
این کتاب چاپ سوره مهر است و باید دقت کرد نباید با مجموعه داستان قصه‌های شهر جنگی از همین انتشارات که به قلم جمعی از نویسندگان نگارش شده است اشتباه گرفته شود.
