مجله میدان آزادی: دهه‌ی سوم جشنواره‌ی فیلم فجر یعنی سال‌های 1381-1390 هم، حاشیه‌ها و اتفاقات پررنگی داشت، فیلم «مارمولک» پا به پرده‌ی اکران گذاشت، «اخراجی‌ها» سر و صدا کرد و سال 1388 هم تحریم جشنواره از سوی برخی سینماگران کلید خورد. در سومین قسمت «متن و حواشی جشنواره فیلم فجر» و صفحه‌ی یازدهم از پرونده‌ی «پرواز بر فراز آشیانه‌ی سیمرغ»، خانم مینو رضایی این اتفاقات را مرور کرده‌است. این یادداشت را در ادامه بخوانید
سال بیست و یکم: بهمن 1381
در آغاز سومین دهه از برگزاری جشنواره‌ی فجر، بخش مسابقه‌ی مستند و کوتاه نیز به جشنواره اضافه شد. همچنین با هدف تطبیق بیشتر جشنواره با سایر جشنواره‌های بین‌المللی، جوایز رشته‌هایی مانند فیلم‌برداری، گریم، صداگذاری و تدوین حذف و دو جایزه‌ی «بهترین دستاورد هنری» جایگزینِ آن‌ها شد. یکی از این دو جایزه به مجید انتظامی برای موسیقی «دیوانه‌ای از قفس پرید» اثر احمدرضا معتمدی و دومی به حمید خضوعی ابیانه برای فیلم‌برداری «اینجا چراغی روشن است» رسید. از دیگر جوایز جدید دورهی بیست و یکم، جایزه‌ی بین‌المذاهب در بخش بین‌الملل بود که سیمرغ بلورین آن به میرکریمی برای «اینجا چراغی روشن است» و دیپلم افتخار آن به کمال تبریزی برای «فرش باد» تعلق گرفت. «رقص در غبار» اولین ساخته‌ی بلند اصغر فرهادی هم در این دوره جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران را دریافت کرد، البته در بخش بین‌الملل. تمام جوایز بخش بین‌الملل به شرکت‌کنندگان ایرانی تعلق نگرفت. برادران داردن، مایکل مور و آکی کوریسماکی از برگزیدگان نهایی این بخش بودند.
از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی این دوره می‌توان به «زیستنِ» رضا سبحانی، «صنوبرِ» مجتبی راعی، «شب‌های روشنِ» فرزاد موتمن، «عشق فیلمِ» ابراهیم وحیدزاده، «نفس عمیقِ» پرویز شهبازی، «کولیِ» علی شاه‌حاتمی و «واکنش پنجمِ» تهمینه میلانی اشاره کرد. کمال تبریزی نیز با دو فیلم «فرش باد» و «گاهی به آسمان نگاه کن» کارگردان پرکار جشنواره بود. همچنین بهروز یغماییان و شهرام خوارزمی با انیمیشن سینمایی «خورشید مصر» در بخش مسابقه‌ی فیلم‌های اول شرکت کردند. «نامه‌های بادِ» علیرضا امینی هم که سال قبل توقیف شده بود، در این سال سیمرغ بلورین بهترین اثر بخش هنر و تجربه را به دست آورد!
در این دوره سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن جشنواره‌ی بیست و یکم برای اولین‌بار به نیکی کریمی رسید؛ برای «واکنش پنجم» و «دیوانه‌ای از قفس پرید». حبیب رضایی هم برای «اینجا چراغی روشن است» سیمرغ بهترین بازیگری نقش اول مرد را به خانه برد. و البته سیمرغ بازیگر نقش دوم زن و مرد در این جشنواره به‌کل حذف شده بود!
دبیری این دوره مانند سال قبل با محمدمهدی عسگرپور، رئیس بنیاد سینمایی فارابی بود. افتتاحیه‌ی جشنواره هم با اجرای محمدعلی اینانلو و اختتامیه نیز طبق معمول بیشتر سال‌ها با اجرای حسین پاکدل برگزار شد!
کیانوش عیاری و حمید جبلی در جشنواره فجر - سال 1381
سال بیست و دوم: بهمن 1382
این دوره در بخش بین‌الملل، جایزه‌ی بین‌المذاهب به «مارمولکِ» کمال تبریزی رسید! «گاوخونیِ» بهروز افخمی هم دو جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران و بهترین بازیگر مرد را برای بازی عزت‌الله انتظامی دریافت کرد. سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه این بخش هم به شهرام مکری رسید؛ برای «طوفان سنجاقک». البته هنرمندان کشورهای دیگر نیز موفق به دریافت سیمرغ بلورین بخش بین‌الملل شدند؛ مثلاً کریستوفر همپتونِ اسکار برده، در این دوره همراه با رابرت شنکان برنده‌ی سیمرغ بهترین فیلم‌نامه برای «آمریکایی آرام» شد.
اما در بخش سینمای ایران بهترین فیلم از نظر داوران، «مهمان مامانِ» مهرجویی بود. بهترین فیلم از نظر تماشاگران باز هم «مارمولکِ» کمال تبریزی! «مارمولک» گرچه جایزه‌ی بهترین فیلم‌نامه و جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران را برای بازی پرستویی به نام خود ثبت کرد اما در این جشنواره بیشترین سیمرغ‌ها (هفت سیمرغ) از آن «دوئلِ» احمدرضا درویش شد. «دوئل» به‌جز اینکه خود فیلم بسیار ارزشمندی بود از دو حاشیه‌ی ایجادشده حول محور خود نیز بسیار سود برد. اول اینکه «دوئل» تا آن زمان گران‌ترین پروژه‌ی تاریخ سینمای ایران بود و دوم، بهره بردن از بازیگری چون سعید راد که بعد از فیلم «عقاب‌ها» و پرفروش‌ترین فیلم ایران شدن آن، بیست سال از سینما دوری گزیده بود. بازگشت سعید راد به سینما با «دوئل» احمدرضا درویش، تبلیغات مثبتی را برای این فیلم ایجاد کرد.
در این دوره جایزه‌ی بازیگری مکمل مرد و زن دوباره به جشنواره افزوده شد.
از دیگر فیلم‌های این دوره می‌توان به «قدمگاهِ» محمدمهدی عسگرپور، «رسم عاشق‌کشیِ» کاظم معصومی، «شهر زیبا»ی اصغر فرهادی، «سربازهای جمعه»ی کیمیایی، «هم‌نفسِ» مهدی فخیم‌زاده و «شمعی در بادِ» پوران درخشنده اشاره کرد. جشنواره‌ی بیست و دوم از نظر فیلم‌های جنگی غنی بود و به‌جز «دوئل»، «اشک سرما»ی عزیزالله حمیدنژاد، «خداحافظ رفیقِ» بهزادپور، «پرده‌ی عشقِ» جمال شورجه، «مزرعه‌ی پدریِ» رسول ملاقلی‌پور و «روایت سه‌گانه» («ننه گیلانه»ی رخشان بنی‌اعتماد، «شوخیهای خدا» عبدالحسین برزیده و «یک آرزوی کوچکِ» پرویز شیخ‌طادی) فیلم‌هایی بودند که به‌نوعی به جنگ ایران و عراق ارتباط داشتند.
از اسامی قابل‌توجه در بخش فیلم‌های اول و دوم این دوره می‌توان به نام حمید نعمت‌الله با فیلم «بوتیک» اشاره کرد.
همچنین هنگام برپایی این جشنواره تنها کمتر از دو ماه از زلزله‌ی ویرانگر بم می‌گذشت و بنابراین در بخش مستند چندین فیلم با موضوع بم حضور داشتند. افتتاحیه‌ی این جشنواره با حضور حسن حبیبی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و اجرای رامبد جوان و اختتامیه‌ی آن با اجرای علیرضا خمسه برگزار شد. دبیری جشنواره را هم علیرضا رضاداد به عهده داشت.
قیمت بلیت‌های این دوره از جشنواره 700 و 1200 تومان بود.
اصغر فرهادی در جشنواره فجر - سال 1382
سال بیست و سوم: بهمن 1383
افتتاحیه‌ی جشنواره با اجرای داریوش کاردان و اختتامیه باز هم با اجرای حسین پاکدل برگزار شد.
به بخش بین‌الملل این دوره، جایزه‌ی سینمای معناگرا اضافه شد که فیلم‌های «بابا عزیز»، «یک تکه نان»، «خیلی دور خیلی نزدیک»، «بشارت منجی» و «سفری بزرگ» از ایران در آن شرکت داشتند.
از مهمانان خارجی این جشنواره می‌توان به مسئولان جشنواره‌های «دوهفته‌ی کارگردان‌های کن»، «هفته‌ی منتقدان کن»، جشنواره‌ی «زردآلوی طلایی» ارمنستان، «سن سباستین» اسپانیا، مسئولان شرکت «سالوئید دریمز» فرانسه (برای شرکت در بازار فیلم) و... اشاره کرد.
در دورهی بیست و سوم محمد بزرگ‌نیا با «جایی برای زندگی» چهارمین بیگ پروداکشن خود را به جشنواره عرضه کرد. حاتمی‌کیا هم با «به رنگ ارغوان» در جشنواره شرکت کرده بود که طی نامه‌ای خواستار خروج آن از جدول نمایش شد و دست‌اندرکاران «رستگاری در هشت و بیست دقیقه»ی سیروس الوند را جایگزین آن کردند.
بهترین فیلم هیئت داوران این دوره «خیلی دور خیلی نزدیکِ» میرکریمی و بهترین فیلم منتخب تماشاگران «بید مجنونِ» مجیدی بود.
«کافه ترانزیت» جایزه‌ی بهترین فیلم بین‌المذاهب، فیلم‌نامه و بازیگر نقش اول زن (با بازی فرشته صدرعرفایی) را از آن خود کرد.
علیرضا شیخ‌الاسلام بازیگر کم‌شنوای کودک نیز برای «پشت پرده‌ی مهِ» پرویز شیخ طادی دیپلم افتخار بازیگری دریافت کرد.
از دیگر آثار بخش مسابقه‌ی ایران فیلم‌هایی چون «سالاد فصل» جیرانی، «غروب شد بیا»ی انسیه شاه‌حسینی، «بید مجنونِ» مجیدی، «دیشب باباتو دیدم آیدا» از صدرعاملی، «ما همه خوبیم» از بیژن میرباقری، «ماهی‌ها عاشق می‌شوندِ» علی رفیعی و «مرثیه‌ی برفِ» جمیل رستمی بودند.
در میان آثار مستند این دوره هم پنج فیلم با موضوع زلزله‌ی بم و تحت‌عنوان «بم زنده می‌ماند» اکران شد. همچنین مستند «تمرین آخر» به کارگردانی ناصر تقوایی به نمایش درآمد.
برای نخستین بار نیز جوایز جنبی جشنواره از جمله جایزه به بهترین سینما، مدیر سینما، متصدی نمایش، مسئول کنترل بلیت، متصدی گیشه و متصدی خدمات سینمای کشور اهدا شد.
در این جشنواره از فرامرز قریبیان و عبدالله اسکندری تقدیر به عمل آمد.
خسرو شکیبایی در جشنواره فجر - سال 1383
سال بیست و چهارم: بهمن 1384
با آغاز به کار دولت محمود احمدی‌نژاد، محمدحسین صفارهرندی از مرداد 1384 بر مسند وزارت ارشاد تکیه زد. با این حال دبیری جشنواره‌ی فجر مانند چند دورهی گذشته با علیرضا رضاداد بود. افتتاحیه‌ی این دوره با اجرای خانم ژاله صادقیان و با حضور شهردار تهران، آقای قالیباف برگزار شد. در این مراسم از دو سینمادار قدیمی به نام حسین کیانی و علی مزین‌فر تقدیر شد.
در بخش مسابقه‌ی فیلم‌های کوتاه ایرانی می‌توان به نام آیدا پناهنده با فیلم «آن دست‌ها» اشاره کرد. سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول هم به مونا زندی‌حقیقی برای «عصر جمعه» رسید. اما جایزۀ بهترین فیلم بلند سینمایی به «به نام پدرِ» ابراهیم حاتمی‌کیا.
جایزه‌ی بهترین فیلم معناگرا در بخش بین‌الملل این دوره به فرشته طائرپور برای «وقتی همه خواب بودند» رسید و جایزه‌ی بهترین فیلم از نظر تماشاگران «چهارشنبه‌سوری» به اصغر فرهادی. اما در بخش سینمای ایران دیپلم افتخار برای «انتقال مفاهیم معنوی در سینما» به شاهد احمدلو برای «چند می‌گیری گریه کنی؟» اهدا شد. همچنین برای اولین بار به جشنواره جایزه‌ی بهترین فیلم‌نامه‌ی اقتباسی اضافه شد که محمد نوری‌زاد برای «شاهزاده‌ی ایرانی» (بر اساس داستانی از شاهنامه) این جایزه را دریافت کرد.
«باغ فردوس، پنج بعدازظهر» از سیامک شایقی، «پرونده‌ی هاوانا» از علیرضا رئیسیان، «زمستان استِ» رفیع پیتز، «شب به‌خیر فرمانده»ی انسیه شاه‌حسینی، «کافه‌ستاره»ی سامان مقدم، «هوو» از علیرضا داوودنژاد و «زاگرسِ» محمدعلی نجفی برخی از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی این دوره بودند.
در اختتامیه‌ی این جشنواره که حسین پاکدل آن را اجرا کرد پرویز پرستویی توانست در دومین سال پیاپی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را برای بازی در «به نام پدر» از آن خود کند. حمیدرضا پگاه هم عنوان پرکارترین بازیگر جشنواره را به نام خود ثبت کرد.
اختتامیه‌ی بخش بین‌الملل با اجرای احمد نجفی برگزار شد.
در این دوره با رایزنی هیئت داوران با وزیر صنایع، برای اولین بار به برگزیدگان، سمند و پراید اهدا شد.
سال بیست و پنجم: بهمن 1385
پس از سال‌ها تعطیلی بخش مسابقه‌ی مواد تبلیغی، این بخش دوباره برگزار شد که مراسم آن را ژاله صادقیان اجرا کرد. افتتاحیه‌ی اصلی جشنواره اما در مراسمی جداگانه و با اجرای سیدمصطفی موسوی بود. به‌علت هم‌زمانی با محرم، در افتتاحیه، تئاتر تعزیه اجرا شد.
بهترین فیلم این دوره از نگاه هیئت داوران «روز سومِ» محمدحسین لطیفی بود. تماشاگران نیز «سنتوریِ» مهرجویی و «اخراجی‌ها»ی دهنمکی را به‌عنوان فیلم‌های محبوب برگزیدند.
پرویز پرستویی و مسعود دهنمکی در جشنواره فجر - سال 1385
جایزه‌ی ویژه‌ی سالِ پیامبر اعظم و جایزه‌ی ویژه‌ی مصطفی عقاد در این سال به «پابرهنه در بهشت» از بهرام توکلی رسید. پرویز شیخ‌طادی هم با «سینه‌سرخ» جایزه‌ی بین‌المذاهب در بخش بین‌الملل (جام جهان‌نما) را دریافت کرد.
عزت‌الله انتظامی، بهرام رادان، خسرو شکیبایی، افشین هاشمی، باران کوثری و پانته‌آ بهرام برندگان جوایز بازیگری این جشنواره بودند که روی سن قرار دادن تندیس سیمرغ توسط بهرام رادان برای او حاشیه‌هایی به همراه داشت. حاشیه‌هایی که رادان پس از پایان جشنواره برای آن جوابیه‌ای همراه با توضیح و عذرخواهی صادر کرد و حتی آن را در برنامه‌ی «شب شیشه‌ای» رضا رشیدپور خواند.
از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی این جشنواره (سودای سیمرغ) می‌توان به «مینای شهر خاموشِ» امیرشهاب رضویان، «اتوبوس شبِ» کیومرث پوراحمد، «مصائب دوشیزه»ی مسعود اطیابی، «خون‌بازیِ» رخشان بنی‌اعتماد، «بچه‌های ابدیِ» پوران درخشنده، «گوشواره»ی وحید موسائیان، «دست‌های خالیِ» ابوالقاسم طالبی و «تک درخت‌ها»ی سعید ابراهیمی‌فر اشاره کرد.
بازار بین‌المللی فجر با حضور دویست و بیست مهمان خارجی از چهل و هفت کشور جهان شامل پنجاه غرفه‌ی خارجی و سی غرفه‌ی متعلق به سینماگران ایرانی در مرکز آفرینش‌های هنری کانون برپا شد.
از دیگر حاشیه‌های جشنواره‌ی بیست و پنجم، نمایش فیلم «راه‌ها» از عباس کیارستمی بود.
در این دوره طراحی تندیس جایزه‌ی ویژه سینمای ملی و جایزه‌ی ویژه‌ی مصطفی عقاد و لوح‌های بزرگداشت طلایی شد. در مراسم اختتامیه سیمرغی به وزن 550 گرم طلا به پانزده کارگردان کار گروهی «فرش ایرانی» به‌عنوان بهترین فیلم از نگاه ملی اهدا شد. اختتامیه‌ی سینمای ایران و سینمای بین‌الملل این دوره هر دو با اجرای حسین پاکدل بود! این آخرین دبیری علیرضا رضاداد در رویداد فجر بود.
عباس کیارستمی در جشنواره فجر - سال 1385
سال بیست و ششم: بهمن 1386
این جشنواره که با شعار «سینمای ملی، سینمای امید» و با دبیری مجید شاه‌حسینی برگزار شد، برای هر بخش خود نامی برگزید. «در جست‌وجوی حقیقت» برای بخش سینمای معناگرا، «جلوه‌گاه شرق» برای سینمای آسیا، «جام جهان‌نما» برای بخش بین‌الملل، «جلوه‌های مقاومت» برای بخش جنبی سینمای فلسطین، «شاعر تصاویر» برای مرور آثار اینگمار برگمان و «چشم واقعیت» برای بخش سینمای مستند، از جمله این نام‌گذاری‌ها بودند.
در این دوره برای اولین بار پوستر جشنواره توسط دو تن از هنرمندان و به‌طور مشترک طراحی شد؛ الهام عیوضی و میراندا انصاری.
در جشنواره‌ی سال قبل قالیباف، شهردار تهران که قول داده بود سینما آزادی تا سال بعد به بهره‌برداری برسد قولش را عملی کرد و در بهمن 1386 پردیس سینمای آزادی پس از ده سال کش‌وقوس (از آتش‌سوزی شدید سال 1376) به بهره‌برداری رسید و جزو سینماهای نمایش‌دهنده‌ی آثار شد.
«محیا» از اکبر خواجوئی، «استشهادی برای خدا» از علیرضا امینی، «آتش سبز» از محمدرضا اصلانی، «به همین سادگی» از رضا میرکریمی، «انعکاس» از رضا کریمی، «خواب زمستانی» از سیامک شایقی و «پرچم‌های قلعه‌ی کاوه» از محمد نوری‌زاد چند نمونه از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی سینمای ایران بودند. البته «آواز گنجشک‌ها»ی مجید مجیدی هم در همین دوره برنده‌ی سیمرغ بهترین کارگردانی شد ولی به‌علت حضور مجیدی در جشنواره‌ی برلین، دخترش جایزه را دریافت کرد.
در بین مسابقه‌ی فیلم‌های اول این جشنواره نام روح‌الله حجازی با «در میان ابرها» و منوچهر هادی با «قرنطینه» دیده می‌شود که اولی برنده‌ی سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول شد.
«به همین سادگیِ» رضا میرکریمی سیمرغ بلورین بهترین فیلم این دوره را به نام خود ثبت کرد و «همیشه پای یک زن در میان است»ِ کمال تبریزی هم فیلم برگزیده‌ی تماشاگران شد. در بخش بین‌الملل «باد در علفزار می‌پیچدِ» خسرو معصومی بهترین فیلم شد. البته فیلم ایرانی «کنعان» هم منتخب تماشاگران بخش بین‌الملل شد اما به نشانه‌ی مهمان‌نوازی، سیمرغ این بخش به فیلم «۱۴۰۸» از آمریکا تعلق گرفت و «کنعان» تنها دیپلم افتخار دریافت کرد. هرچند «به همین سادگی» در بخش سینمای آسیا برنده‌ی سیمرغ بهترین فیلم‌نامه و کارگردانی هم شد!
در این دوره مهتاب نصیرپور برای دومین بار سیمرغ بهترین بازیگر نقش دوم زن را از آن خود کرد؛ برای بازی در فیلم «فرزند خاکِ» محمدعلی باشه‌آهنگر. البته «فرزند خاک» توانست جایزه‌ی بهترین فیلم از نگاه ملی و لوح تقدیر بخش «راه انبیا»، جایزه‌ی بین‌الادیان را دریافت کند.
یکی از هنرمندانی که در این دوره برای او نکوداشت برگزار شد رسول ملاقلی‌پور بود که در اسفند سال قبل (1385) درگذشته بود.
اختتامیه‌ی بخش بین‌الملل رویداد با اجرای علیرضا شجاع‌نوری و بخش ایران با اجرای محمدرضا شهیدیفر برگزار شد.
سال بیست و هفتم: بهمن 1387
در این دوره که با قرائت پیام رئیس‌جمهور محمود احمدی‌نژاد آغاز شد، اجرای افتتاحیه به عهده‌ی محمدرضا فروتن بود؛ او که با پنج فیلم «پای پیاده»، «پستچی سه بار در نمی‌زند»، «شبانه‌روز»، «عیار 14» و «می‌زاک» پرکارترین بازیگر جشنواره بود.
«تردیدِ» واروژ کریم‌مسیحی، «بی‌پولیِ» حمید نعمت‌الله، «سوپراستارِ» تهمینه میلانی، «حیرانِ» شالیزه عارف‌پور، «پنالتیِ» انسیه شاه‌حسینی، «وقتی همه خوابیمِ» بهرام بیضایی، «شبانه‌روزِ» کیوان علی‌محمدی و امید بنکدار، «زادبومِ» ابراهیم فروزش و «پستچی سه بار در نمی‌زندِ» حسن فتحی نام برخی از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی سینمای ایران در این دوره است.
از فیلم‌های پرحاشیه‌ی این دوره «درباره الیِ» اصغر فرهادی بود که به‌علت حضور بازیگرش گلشیفته فراهانی در فیلم «مجموعه دروغ‌ها» و بی‌حجاب ظاهر شدن او روی فرش قرمز، از بخش مسابقه‌ی سینمای ایران حذف شده بود. پس از رایزنی نهادهای سینمایی، برخی داوران جشنواره و درخواست مشاور امور هنری رئیس‌جمهور، آقای احمدی‌نژاد به وزیر ارشاد دستور حضور فیلم در جشنواره را داد. سرانجام با بازبینی هیئت انتخاب، «درباره‌ی الی» به بخش‌های مسابقه اضافه شد. البته هنگام برگزاری جشنواره، فرهادی و دست‌اندرکاران فیلمش در جشنواره‌ی برلین حضور داشتند.
در این دوره «تردید» بهترین فیلم هیئت داوران و «بی‌پولی» بهترین فیلم از نظر تماشاگران شد. البته «تردید» سیمرغ فیلم‌نامه‌ی اقتباسی را نیز به دست آورد ولی سیمرغ بهترین فیلم‌نامه به «زادبوم» رسید. «درباره‌ی الی» هم برخلاف تمام پیش‌بینی‌ها تنها سیمرغ بهترین کارگردانی را به دست آورد.
در جوایز بخش بین‌الملل این سال فیلم‌ها و هنرمندان ایرانی سهم بالایی داشتند. در آیین پایانی این رویداد که با اجرای اکبر عالمی برگزار شد دیپلم افتخار بهترین کارگردانی و جایزه‌ی ویژه‌ی همگرایی آسیایی به «زادبومِ» ابوالحسن داوودی، سیمرغ فیلم منتخب تماشاگران به «وقتی همه خوابیمِ» بیضایی، دیپلم افتخار کارگردانی به رسول صدرعاملی برای «هر شب تنهایی»، دیپلم افتخار بازیگری به فتانه ملک‌محمدی برای «سوپراستار» و جایزه‌ی بین‌المذاهب به «زمانی برای دوست داشتنِ» ابراهیم فروزش رسید.
آیین نکوداشت خسرو شکیبایی که در تیرماه همین سال درگذشته بود، طی مراسمی در طول برپایی جشنواره برگزار شد.
در اختتامیه دورهی بیست و هفتم که با اجرای شهیدیفر صورت گرفت مهمانانی چون محمود فرشچیان و غلامعلی حدادعادل حضور داشتند.
از اهدای خودروی مینیاتور می‌توان به‌عنوان بخشی از جایزه‌ی برگزیدگان این دوره یاد کرد.
سال بیست و هشتم: بهمن 1388
در سالی که سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد و جواد شمقدری معاون سینمایی این وزیر شد، مهدی مسعودشاهی دبیری جشنواره را به عهده گرفت. عبارت «تحریم جشنواره» در واکنش به اتفاقات سیاسی، اولین بار در این دوره مطرح شد که البته مورد استقبال مردم و سینماگران قرار نگرفت. بنابراین جشنواره در این سال به‌طور هم‌زمان در هشت منطقه‌ی فرهنگی و در ده استان کشور برگزار شد.
در آیین افتتاحیه‌ی این جشنواره که مجری آن محمد سلوکی بود اعلام شد برگزیدگان دورهی قبل که قرار بود پراید و مینیاتور دریافت کنند، به‌علت عدم تعهد شرکت سایپا، جوایز خود را از معاونت سینمایی دریافت خواهند کرد.
«پرسه در مهِ» بهرام توکلی، «پرواز مرغابی‌ها»ی علی شاه‌حاتمی، «طلا و مسِ» همایون اسعدیان، «ملک سلیمانِ» شهریار بحرانی، «هفت دقیقه تا پاییزِ» علیرضا امینی، «کیفرِ» حسن فتحی، «شب واقعه»ی شهرام اسدی، «چهل سالگیِ» علیرضا رئیسیان، «شکارچی شنبه»ی پرویز شیخ‌طادی و «نفوذیِ» احمد کاوری و مهدی فیوضی از فیلم‌های این دورهی مسابقه بودند.
«آتشکار»، «صدسال به این سال‌ها» و «به رنگ ارغوان» از فیلم‌هایی بودند که بعد از مدت‌ها، رفع‌توقیف شده و به بخش مسابقه راه یافتند. «به رنگ ارغوان» حاتمی‌کیا در این دوره سیمرغ بهترین فیلم داوران، فیلم منتخب تماشاگران، کارگردانی و فیلم‌برداری را به دست آورد. «طلا و مس» هم جایزه‌ی راه انبیا و «ملک سلیمان» نیز جایزه‌ی مصطفی عقاد را از آن خود کردند.
در بخش بازیگری این دوره سیمرغ نقش مکمل زن به شیرین یزدان‌بخش رسید. یزدان‌بخشِ شصت‌ساله با اولین تجربه‌ی بازیگری‌اش در «لطفاً مزاحم نشویدِ» محسن عبدالوهاب این سیمرغ را به دست آورد!
آیین نکوداشت امیر قویدل که چند ماه قبل و در آبان 1388 درگذشته بود در مراسمی برگزار شد.
فاطمه گودرزی از اعضای هیئت داوران سینمای ایران بود که به‌علت شرکت‌نکردن در جلسات داوری حذف شد.
اختتامیه‌ی بخش بین‌الملل با اجرای سودابه آقاجانیان و بخش ایران با اجرای علی معلم برگزار شد.
پوران درخشنده در جشنواره فجر - سال 1388
سال بیست و نهم: بهمن 1389
در افتتاحیه‌ی این دوره، از سیمرغ سال بعد که به‌شکل حجمی طراحی شده بود رونمایی شد و اولین آن به «راه آبی ابریشمِ» محمد بزرگ‌نیا، بهترین فیلم از نگاه ملی اهدا شد.
«33 روزِ» جمال شورجه، «آسمان محبوبِ» مهرجویی، «آلزایمرِ» احمدرضا معتمدی، «اینجا بدون منِ» بهرام توکلی، «یه حبه قندِ» میرکریمی، «خیابان‌های آرامِ» کمال تبریزی، «گزارش یک جشنِ» حاتمی‌کیا، «جرمِ» مسعود کیمیایی، «پاریس تا پاریسِ» لطیفی، «گلوگاه شیطانِ» حمید بهمنی، «جدایی نادر از سیمینِ» فرهادی و «ورود آقایان ممنوعِ» رامبد جوان از جمله فیلم‌های بخش سودای سیمرغ این دوره بودند.
سیمرغ بهترین فیلم این دوره به «جرم» و سیمرغ فیلم منتخب تماشاگران به «جدایی نادر از سیمین» رسید. «جدایی...» البته سیمرغ بهترین کارگردانی، فیلم‌نامه، دیپلم افتخار بازیگر مکمل مرد و زن و فیلم‌برداری را نیز به نام خود ثبت کرد. البته فرهادی به‌علت حضور در برلین، به‌صورت تلفنی با جشنواره در تماس بود.
مسعود کیمیایی در جشنواره فجر - سال 1389
در بخش فیلم‌های اول «آینه‌های روبه‌رو» توانست دیپلم افتخار بهترین فیلم‌نامه (نگار آذربایجانی و فرشته طائرپور) و بازیگر زن (غزل شاکری) را به دست بیاورد.
در بین برگزیدگان بخش فیلم‌های ویدئویی این دوره نام هنرمندانی چون آزاده صمدی، آیدا پناهنده، ارسلان امیری و هومن سیدی به چشم می‌خورد.
در جایزه‌ی ویژه‌ی مصطفی عقاد، نشان بیرق طلایی به «آلزایمر» معتمدی، جایزه‌ی حقوق بشر اسلامی به «33 روزِ» شورجه و جایزه‌ی ویژه‌ی بین‌الادیان به «گلچهره»ی وحید موسائیان اهدا شد.
«ویژه‌برنامه‌ی هفت» با اجرای فریدون جیرانی هر شب از محل کاخ جشنواره پخش می‌شد. پردیس سینمایی راگا در شهرری هم هم‌زمان با شروع جشنواره افتتاح شد.
داریوش ارجمند با فیلم‌های «جرم»، «گزارش یک جشن»، «راه آبی ابریشم»، «پایان‌نامه» و «بدون اجازه» پرکارترین بازیگر مرد این دوره بود. نیکی کریمی هم با «جرم»، «خیابان‌های آرام»، «شش نفر زیر باران»، «سوت پایان» و «خیابان بیست و چهارم» بازیگر زن پرکار جشنواره شناخته شد.
آیین افتتاحیه با اجرای محمدرضا حسینیان و آیین اختتامیه برای اولین بار توسط مجری خانم، یعنی ژیلا صادقی برگزار شد و اسفندیار رحیم‌مشایی، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری مهمان آن بود. اجرای اختتامیه‌ی بخش بین‌الملل نیز با ایرج نوذری بود.
محمد سریر، مجید مجیدی، رسول صدرعاملی، داود رشیدی، حسن بلخاری، ابراهیم حاتمی‌کیا:
هیئت داوران بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره فیلم فجر - 1389
سال سی‌ام: بهمن 1390
محمد خزاعی دبیری آخرین سال از سومین دهه‌ی برگزاری جشنواره‌ی فجر را که شعار «اخلاق، آگاهی، امید» داشت به عهده گرفت. در مراسم افتتاحیه، هنرمندان حاضر طی برنامه‌ای به کارگردانی محمد حمیدی‌مقدم در بدو کار با ورود به فضایی به نام «کوچه‌ی انقلاب»، مورد استقبال دبیر قرار می‌گرفتند.
جشنواره هم‌زمان با تهران در نه استان لرستان، فارس، خراسان رضوی، کرمان، البرز، اصفهان، سیستان‌وبلوچستان، خوزستان، قزوین و جزیره‌ی کیش هرمزگان برگزار شد.
«خوابم می‌آدِ» رضا عطاران، «برف روی کاج‌ها»ی پیمان معادی، «یکی می‌خواد باهات حرف بزنه»ی منوچهر هادی، «پل چوبیِ» مهدی کرم‌پور، «روزهای زندگیِ» پرویز شیخ‌طادی، «نارنجی‌پوشِ» داریوش مهرجویی، «پله‌ی آخرِ» علی مصفا، «بوسیدن روی ماهِ» همایون اسعدیان و «من همسرش هستمِ» مصطفی شایسته برخی از فیلم‌های بخش مسابقه‌ی سینمای ایرانِ این دوره بودند.
در این دوره داوران فیلم منتخب نداشتند و فقط دیپلم افتخار به «روزهای زندگی» و «ضدگلوله» اهدا شد. «برف روی کاج‌ها» نیز فیلم منتخب تماشاگران بود. در کارگردانی سیمرغ به شیخ‌طادی برای «روزهای زندگی» و در فیلم‌نامه سیمرغ به مصطفی کیایی برای «ضدگلوله» رسید. علی مصفا هم برای «پله‌ی آخر» سیمرغ بهترین فیلم‌نامه‌ی اقتباسی را دریافت کرد.
در بخش فیلم‌های اول اما سیمرغ بهترین کارگردانی به رضا عطاران برای «خوابم می‌آد» رسید.
فیلم «ملکه»ی محمدعلی باشه‌آهنگر فیلم منتخب تماشاگران بخش بین‌الملل شد. «نارنجی‌پوش» هم جایزه‌ی بین‌المذاهب دریافت کرد. جایزه‌ی ویژه‌ی مصطفی عقاد در این سال به «راه بهشت» صباغ‌زاده رسید.
مانی حقیقی نیز در بخش مستند توانست سیمرغ بلورین را برای کارگردانی «مهرجویی؛ کارنامه‌ی چهل‌ساله» به خانه ببرد.
همایون ارشادی و سحر قریشی هر کدام با شش و پنج فیلم پرکارترین بازیگران جشنواره شناخته شدند.
برای اولین بار پخش فیلم‌های سه‌بعدی مانند «تهران 1500» با استقبال بالای مخاطبان مواجه شد. بهمن فرمان‌آرا در اعتراض به وضعیت سینما 3 سیمرغ بلورینش را به دبیرخانه‌ی جشنواره‌ی پس فرستاد. همانند سال قبل، نشست «هالیوودیسم و سینما» در ایام جشنواره برگزار شد. افتتاحیه و اختتامیه این دوره را شهیدیفر و اختتامیه‌ی ملل را مهسا ملک‌مرزبان اجرا کردند.
رضا عطاران و مسعود فراستی در جشنواره فجر - سال 1390